Tahta sandık tarihe karıştı

ANKARA - Seçim kanunlarında değişiklik teklifi, TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek yasalaştı. Yeni yasa hediye ve eşantiyon dağıtımını kısıtlarken, üzerinde TC Kimlik Numarası bulunmayan belgeyle de oy kullanabilmesi mümkün olacak. Türkçe propaganda "esas" olacak, ancak Türkçe dışındaki dillerde propagandaya hapis cezası verilmeyecek. Tahta sandık ise tarihe karışıyor.

AK Parti Ankara Milletvekili Haluk İpek'in seçim kanunlarında değişiklik yapılmasını öngören yasa teklifi TBMM Genel Kurulunda kabul edilerek, yasalaştı.

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun ile Milletvekili Seçimi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanuna göre, seçime katılan siyasi partilerden, son yapılan genel seçimlerde en çok oyu alan 4 siyasi parti ve son dönemde TBMM'de grubu bulunan siyasi partiler, o siyasi parti genel başkanları tarafından yazılı olarak yetki verilmiş olması şartıyla, YSK'da bir asil ve bir yedek temsilci bulundurabilecek.

Akşam da propaganda serbest

Açık yerlerde, güneşin batmasından sonra da propaganda yapılabilmesinin yolu açıldı. Güneşin batmasını takiben 2 saat daha propaganda sürebilecek.

Siyasi partiler ve bağımsız adaylar, kamuya ait bina ve tesisler, vakıflar, üretici ve kooperatif birlikleri, bankalar ve sendikalara ait bina ve tesisler dışında kalan yerlerde seçim büroları açabilecek. Diğer seçim faaliyetleri saklı kalmak koşuluyla, seçim bürolarında görüntülü ve sesli propaganda yapılabilecek, saat 23.00'e kadar halka açık faaliyette bulunulabilecek.

Seçimin başlangıç tarihinden itibaren oy verme gününden önceki 24 saate kadar olan sürede, siyasi partiler veya adaylar, radyo ve televizyonlarda birlikte veya ayrı ayrı açık oturum, röportaj, panel gibi programlara katılarak görüşlerini açıklayabilecek. Siyasi partiler veya adayların açık veya kapalı toplantıları, radyo ve televizyonlarda canlı olarak yayınlanabilecek.

Seçime katılan siyasi partiler ve bağımsız adaylar, seçim propaganda süresinin sona ermesine kadar yazılı basında ilan ve reklam yoluyla veya internet sitesi açarak sözlü, yazılı veya görüntülü propaganda yapabilecek.

'e-propaganda' yasak

Vatandaşların elektronik posta adreslerine gönderilecek mesajla taşınabilir veya sabit telefonlarına sesli, görüntülü, yazılı mesaj göndererek propaganda yapılamayacak.

Oy verme gününden önceki 10 günlük sürede, yazılı, sözlü ve görsel basın ve yayın araçlarıyla, kamuoyu araştırmaları, anketler, tahminler, bilgi ve iletişim telefonları yoluyla mini referandum gibi adlarla bir siyasi partinin veya adayın lehine veya aleyhine veya vatandaşın oyunu etkileyecek biçimde yayın yapılması ve herhangi bir surette dağıtımı yasak olacak. Bu sürenin dışında yapılacak yayınların tarafsızlık, gerçeklik ve doğruluk ilkelerine uygun olması şartı aranacak. Kamuoyu araştırmaları ve anketlerinin kim tarafından, kaç denekle yapıldığı ve kim tarafından finanse edildiğinin açıklanması da zorunlu olacak.

Seçim döneminde broşür, el ilanı, parti bayrağı, poster, afiş, CD, DVD dışında hediye ve eşantiyon dağıtımı da yasak olacak.

Türkçe propaganda "esas" olacak, ancak Türkçe dışındaki dillerde propagandaya hapis cezası verilmeyecek.

Bilboardlarda propaganda süresi uzatılarak, 20 günden 30 güne çıkarıldı.

Vatandaşlar, konutlarına, işyerlerine ve taşıtlarına, partilere veya adaylara ait bayrak, afiş veya poster gibi tanıtıcı malzemeleri asabilecek. İlan ve reklamlar her türlü vergi ve harçtan muaf olacak.

Sandık plastik olacak

Tahta oy sandıkları tarihe karışacak. Oy sandıkları; eni 40, boyu 55, yüksekliği 50 cm, şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı sert plastikten olacak.

Seçimlerde kullanılacak oy verme kabinleri; eni 120, boyu 120, yüksekliği 180 santimetre, portatif, hafif metal profil üzerinde, bir tarafı açılıp kapanabilir ve içini göstermeyen koyu renk dayanıklı sentetik kumaşla kaplı, kolay taşınabilir ve katlanabilir olacak şekilde yaptırılacak.

Oy zarflarının boyu büyütülecek. Zarflar, her seçim için ayrı renkte, eni 15 cm, boyu 21 cm olacak.

"Sandık alanı" ve "sandık çevresi" ayrımı da tarif edildi. Sandık alanı, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere, 100 metre yarıçaplı, sandık çevresi ise sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 15 metre yarıçaplı alandan oluşacak.

Sandık kurulunun görev yaptığı yerde, cep telefonuyla görüşme yapılamayacak. Ancak, sandık kurulu başkan ve üyeleri, görevleri çerçevesinde cep telefonuyla görüşebilecek.

Sandık seçmen listesinde kaydı olmayanların oy kullanmalarına izin verilmeyecek. Ancak kesinleşen muhtarlık bölgesi askı listelerinde adı yazılı olduğu veya bu listelere yazılması için askı süresi içinde başvurduğu ve listeye kaydedilmesine karar verildiği halde, çoğaltılarak sandık kurullarına verilen sandık seçmen listelerinde ismi yer almayan seçmenlerin, muhtarlık bölgesi askı listelerinin kesinleşmesine bakılmaksızın, ilçe seçim kurulundaki listeyle oy verecekleri sandık seçmen listesine ilave edilmelerine, ilçe seçim kurulu başkanı tarafından karar verilecek. Böylece, seçmenin oy kullanması sağlanacak.

TC Kimlik Numarası şartı kalktı

Üzerinde TC Kimlik Numarası bulunmayan belgeyle de oy kullanabilecek. TC Kimlik Numarası olmayan bir kimlikle oy kullanılabilmesi için, seçmen bilgi kağıdını ve TC Kimlik Numarasını ispata elverişli, YSK tarafından ilan edilecek belgenin gösterilmesi yeterli olacak.

Seçmenler, cep telefonu, fotoğraf veya film makinesi gibi görüntü kaydedici veya haberleşme sağlayıcı cihazlarla kapalı oy verme yerine giremeyecek. Bu tür cihazlar, kapalı oy verme yerine girmeden önce kapatılarak sandık kurulu başkanına teslim edilecek.

Sandık kurulunda görev yapanlarla güvenliğini sağlayan güvenlik görevlileri görev yaptıkları sandıkta oy kullanabilecek.

Milletvekilleri ile milletvekili adayları, seçmen bilgi kağıdını göstererek kayıtlı oldukları seçim çevresi dışında da oy verebilecek.

Oylar, sandık kurulu başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılacak. İki sayım arasında fark olması durumunda üçüncü sayım yapılarak sonucuna göre işlem yapılacak.

Sandık sonuçlarının ilçe seçim kurulunda birleştirilmesi sırasında siyasi parti temsilcilerine birer nüsha verilecek.

Sandıkta şiddetin cezası ağırlaştı

Seçmenin oy kullanmasına engel olan kimse, bir yıldan 3 yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılacak.

Bunun için tehdit, cebir veya şiddet kullanan kimseye ise 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek. Bu fiillerin birden fazla seçmene karşı işlenmesi halinde, verilecek ceza üçte birden yarısına kadar artırılacak.

Birleşik oy pusulaları büyütülecek. Siyasi partilerin adayları birleşik oy pusulasına yazılmayacak. Oy pusulalarında, partinin adı ve kısaltılmışıyla, genel başkanının adı yazılı olacak. Oy pusulularında, siyasi partilerin ardından bağımsız adayların adları yer alacak.

Sandık başı iş ve işlemlerine karşı, ilçe seçim kuruluna itiraz edilebilmesi için, önce sandık kuruluna şikayet veya itirazda bulunması şartı aranmayacak. 

İlçe seçim kurulundan YSK'ya elektronik ortamda gönderilen sonuçlar, talepleri halinde siyasi parti genel merkezlerine iletilecek. Siyasi partilerce elde edilen sonuçlar, YSK'nın belirlediği süre doluncaya kadar üçüncü kişilere, parti teşkilatlarına veya kamuoyuna açıklanamayacak.

Adaylık için görevden çekilmesi gerekenlerin kapsamı genişletildi. Kamu kurum niteliğindeki meslek kuruluşları, sendikalar, kamu bankaları ve üst birliklerin yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar da adaylık için görevinden ayrılmak zorunda olacak.