”Stopaj herkese yüzde 10 uygulansın”

ANKARA - Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Vedat Akgiray, Anayasa Mahkemesinin yabancılara bono, yatırım fonu ve hisse senedinde sıfır stopajla ilgili iptal kararının ardından yeni düzenleme için yoğun çalışma yürütüldüğünü belirterek, "Yerli ve yabancı ayrımının kalkacağı kesin. Yüzde 10 kalırsa, bence makul olur. Yüzde 10'nun yüksek olmadığı kanaatindeyim" dedi.

Sermaye Piyasası Kurulu Başkanı Vedat Akgiray, Ekonomi Muhabirleri Derneği tarafından düzenlenen sohbet toplantısında soruları yanıtladı.

Akgiray, Anayasa Mahkemesi kararının ardından yerli ve yabancı ayrımının kalmayacağını ifade ederek, iki tarafa da aynı stopajın uygulanmasının doğru olduğunu dile getirdi. "Oran düşebilir mi?" yönündeki soruya Akgiray, ''Bu konuda Maliyeden çıkmış bir karar yok, hala görüşmeler devam ediyor'' karşılığını verdi.

Akgiray, uygulanmakta olan yüzde 10 stopajın, Avrupa'daki en düşük oranlardan biri olduğunu da kaydetti.

"Bugüne kadar Türkiye'de hep 'vergi gelirse yabancılar gider' korkusu oldu, şimdi etkilemez diyorsunuz. Bir değişiklik mi var yoksa o zamanki yanlış bir tespit miydi?" sorusunu da Akgiray, "Bence yanlış bir tespitti" şeklinde yanıtladı.

Akgiray, soru üzerine de stopaj ile ilgili çalışmaların kısa süre içinde tamamlanacağını söyledi.

SPK Başkanı, yerli ve yabancı ayrımıyla ilgili ana sorunun vergiye ilişkin olmadığını, uluslararası boyutta bilgi paylaşımının önem taşıdığını ifade ederek, "Mesela bir fon Türkiye'ye yatırım yapıyor, tahvil alıyor. Fonu görüyorsunuz. Fonun sahiplerini görüyorsunuz ama fona para yatıranları isim olarak göremiyorsunuz. Ama vergi vermesi gereken o kişiler aslında. Onlar zaten kendi ülkelerinde vergi veriyorlar. O fondan bir daha vergi kestiğinizde, çifte vergilendirme oluyor. Ama izi nasıl süreceksiniz, uluslararası problem. Tabii bir sürü insan, bir yere para yatırırken isminin gizli kalmasını isteyebilir, böyle denilmiş yıllardır. Fakat uluslararası düzeyde bu artık sorgulanıyor" dedi.

Akgiray, "Şu anda görüşülen bir konu; isimler gizli kalsın mı? Bizdeki kayıtlarda Türk yatırımcının ismi vardır. Ama uluslararası bankanın bir fonu Türkiye'ye yatırım yapıyor, onu görüyoruz, bir kademe altını görüyoruz ama gerçek dağılımı göremiyoruz, vermiyorlar çünkü, biz de vermiyoruz onlara, bilgi kopukluğu var. Ama bu açılıyor. Uluslararası düzeyde yeterli griftliğe ulaştığı anda güvenlik konusu kolay bir şey olacaktır, önemi azalacaktır" yorumu yaptı.

Piyasa gözetim ve denetleme dairesi

Akgiray, piyasadaki manipülasyonlarla ilgili bir soruyu yanıtlarken, 'piyasa gözetim ve denetleme dairesi' oluşturduklarını belirterek, bu birimin sadece piyasa gözetimiyle ilgileneceğini kaydetti.

SPK'ya göre bir suç işlendiğinde, bunu inceleme, dosya oluşturma, adliyeye sevk gibi uzun bir süreç izlendiğinde çoğu zaman sağlıklı sonuç elde etmenin mümkün olmadığını anlatan Akgiray, "Bir yolu var; yasanın bize verdiği yetki içinde kalmak şartıyla anında müdahale ve bunu yapmaktan hiç çekinmeyeceğiz, direkt yapacağız" dedi.

Akgiray, izleyecekleri yöntemler hakkında bilgi verirken, işlem yasağı getirmek, netleşmeyi kaldırmak, kredili işlem yapma yetkili listesinden çıkarmak gibi yöntemlere başvuracaklarını, bir yöntem daha düşündüklerini ancak bunu daha sonra duyuracaklarını kaydetti.

Kriter bazlı netleşme yasağı

Akgiray, 'kriter bazlı bir netleşme yasağı getirmeyi' düşündüklerini de belirterek, konuyu şöyle bir örnekle açıkladı:

"Düşünün ki bir firmanın, halka açıklık oranı yüzde 25-30. Bunun yüzde 27-28'ini yabancı fon satın almış, yüzde 2-3 kalmış borsada. O sığ kağıdın fiyatıyla oynamak artık çok büyük para gerektirmiyor. Biz bu firmanın halka açıklık oranını yüzde 2-3 diye tanımlıyoruz veya diyoruz ki şu an bizim mevzuatımız gereği halka açılan miktarın en aşağı 45 milyon lira olması lazım. Şimdi İMKB'ye bakıyorsunuz; 15-20 milyon lira kağıt işlem görüyor. 15-20 milyon lira kağıtla manüpilasyon yapmak çok kolay bir şey. Bunları daha bir sıkı ticari kurallara bağlayacağız"

Akgiray, bu çalışmanın da bir kaç hafta içinde netleşeceğini kaydetti.

Vedat Akgiray, piyasada muhbirlerin oluştuğunu, bilgi akışı sağladıklarını ifade ederek, "Çok tövbekar varmış meğerse bu işlerde" dedi.

Foreks piyasasında mevzuatın ne zaman yayımlanacağına yönelik soru üzerine, denetim ayağı için yasaya ihtiyaç olduğunu, bunun çıkarılmasını beklediklerini ifade ederek, yasanın çıktığı gün içinde tüm mevzuatı yayımlayabileceklerini, hazır olduklarını söyledi.

IMF-Borsa ilişkisi

IMF ile anlaşma yönündeki söylemlerin piyasalara etkisi hakkındaki soruyu yanıtlarken, "Son beş aydır, merakla ve yakından izliyoruz borsadaki iniş-çıkışları, IMF sözleriyle bağlantısını biz kuramadık" dedi.

@page@

Borsadaki hareketliliği bir şeye yormak, benim şahsen hiç itibar etmediğim bir yorum" diyen Akgiray, akademik hayatının önemli bir bölümünde 'finansta matematiksel modeller' üzerine çalışma yaptığını vurguladı. Tahmin modellerinin çalışmadığını çeşitli örneklerle aktaran Akgiray, "Çalışmadığının ispatı çok, son üç yıllık hikayaye bakın bunu göreceksiniz. Bugün bu laf çok daha doğru bir tespit. Bugünün dünyasında, fiyat tahminini, piyasanın gidişatının tahminini yaptığını söyleyen kişiye, lütfen kimse inanmasın, mümkün değil çünkü" diye konuştu.

SPK Başkanı, küresel krizin etkisiyle finans sektöründe düzenleme ve denetleme dünyasının yeniden şekillendiğini ifade ederek, IMF, G-20 gibi bütün uluslararası kurumların görevlerinin ve konumlarının yeniden tanımlanmak üzere olduğunu kaydetti. Böyle bir ortamda Türkiye'nin krizi çok iyi izleyerek, yaşadığını belirten Akgiray, ülkenin uluslararası kuruluşlarda görev almasının öneminin burada kendini gösterdiğini söyledi.

Dünyada bugün IMF'nin konumunun sorgulandığını ifade eden Akgiray, AB'ye tam üye Yunanistan'a IMF yardımının gündemde olduğuna dikkati çekti ve "Avrupa'nın en büyük ekonomisine, Almanya'ya şu kadar borcu olan bir ülke, IMF geliyor oraya, burada bir tuhaflık yok mu? Bir şeyler değişiyor demek ki" dedi.

Akgiray, bu yorumlarını SPK başkanı kimliğiyle değil, kişisel olarak yaptığını kastederek, "Vedat'tı bunu söyleyen, SPK başkanı değil" dedi.

Akgiray, başka bir soruyu yanıtlarken de siyasilerin söylemleri ile finans piyasası arasındaki ilişki konusunda bir şey söylemenin çok zor olduğunu belirterek, "Tabii ki üst düzey yöneticilerin sözleri piyasayı etkiler, en otoriter sözdür o, ama nasıl etkileyeceğini, tek etkinin o olduğunu söylemek, o etkiye dayalı bir beklentide olmak yanlış, onu diyorum ben" şeklinde konuştu.

Vedat Akgiray, sözün ne olduğundan öte, piyasanın o sözü nasıl algıladığının önem taşıdığını belirterek, "Tahminde bulunmak diye bir yetenek yok, fakat insanların beklentileri nasıl değişir onu tahmin edebiliyorsanız, süper beraber çalışalım, ben de istifade edeyim, o da mümkün değil" dedi.

Konuşması sırasında yerli yatırımcı ile yabancı yatırımcının İMKB'deki karlılığı konusunda bir araştırma yapıldığını anlatan Akgiray, araştırma sonucunda yabancıların borsada daha çok kazandıklarının ortaya çıktığını söyledi.

Bunun nedenini açıklayan SPK Başkanı, yerli yatırımcıların bir hisseyi ortalama olarak 20-25 gün ellerinde tuttuğunu, yabancıların hisse tutma oranının 250 iş günü olduğunu kaydetti.

"Uzun vadeli yatıran daha çok kazanmış, çok kişinin acayip eleştirdiği bizim küçük borsamızda. Bunun da böyle olması lazım" diyen Akgiray, zaten bu işin doğasının da bu olduğunu bildirdi.

Geçtiğimiz yıl Türkiye'nin yüzde 5-6 oranlarında daraldığını, bunun en önemli nedeninin ise özel sektör yatırımlarının yüzde 30 daralması olduğunu söyleyen Akgiray, şöyle konuştu:

"Yani bizim 2009'da küçülmemizin ölçülen sebebi özel sektör direkt yatırımlarının yüzde 30 daralmasıdır. Fakat Türkiye'nin büyümesi de yaygın söyleme karşın ihracata, exportlara dayalı değildir. Türkiye'nin iç dinamikleri ihracata duyarlı bir ülke değildir. Bunun tek cümle ile bir ispatı var. 2009 senesinde Türkiye'nin net ihracatı artmıştır. Fakat milli gelir yüzde 5-6 daralmıştır"

Türkiye'de çok doğurgan ve potansiyeli çok büyük bir iç talep olduğuna da dikkat çeken Vedat Akgiray, buna göre iyi bir tüccarın, akıllı, basiretli bir iş adamının Türkiye'ye yatırım yapacağını söyledi.

Akgiray, "Özel sektör (öldük, bittik) diye ağlıyor ve yatırım yapmıyor. O zaman başkası yapar. Yani bu hem bizim iş adamlarımıza bir mesajdır, hem dünyaya bir mesajdır" diye konuştu.

"Avrupa son perdeyi oynuyor"

Küresel ekonomik krizin ardından dünya piyasalarını nasıl gördüğünün sorulması üzerine Akgiray, son birkaç aylık görüntüye göre dünyanın ve Türkiye'nin iyileşmeye başladığını söyledi. İyileşmenin yavaş bir iyileşme olacağını ve dünyaya homojen dağılmayacağını da ifade eden Akgiray, "Avrupa'nın halini biz iyi görmüyoruz, Avrupa biraz belki son perdeyi oynuyor" dedi.

Aslında krizin önemli fırsatlar yarattığını ve şu anda hızlı yürümek zamanı olduğunu ifade eden Akgiray, Türkiye'de son 2-3 aydır çok hızlı artan bir yatırım talebi bulunduğunu bildirdi. Akgiray, "Gayrimenkul, enerji, finans...vs her sektörden bize geliyorlar (böyle bir şey yapmak istiyoruz, ne dersiniz) diye. Zaten nereye gidecek İspanya'ya mı, Yunanistan'a mı, İtalya'ya mı, nereye gidecek" diye konuştu.

Konuyla ilgili bir soru üzerine Anadolu'daki girişimciye finansman kaynağı açmak için, Anadolu sermayesini borsaya çekmeye mecbur olduklarını anlatan Akgiray, elinde yeterince yatırımı bulunmayan küçük girişimcilerin aklına ilk olarak banka kredisi çekmek geldiğini, oysa ABD'de böyle girişimcilerin aklına ilk gelen şeyin ise borsada ortaklık kurmak olduğunu söyledi.

Akgiray, "Biz bunu akla getirmeyi başarabilirsek ki SPK'ya burada bir sorumluluk ve görev düşüyor o zaman bizim borsamız çok büyür. Biz bunu yapmak zorundayız" diye konuştu. SPK Başkanı, bir sürpriz olmazsa bu sene yaklaşık 20-30 halka arz olabileceğini de vurguladı.

Soru üzerine İMKB'de 1 milyonun üzerinde kayıtlı yatırımcı bulunduğunu, fakat bunun çok azının aktif durumda olduğunu belirten Akgiray, "Bunun bir kısmı küsmüş, bir kısmı da bizim borsadan gitmiş" dedi.

SPK İstanbul'a taşınacak

SPK'nin 2010 yılı hedefleri hakkında bilgi veren Vedat Akgiray, ilk hedefin yeni SPK Kanunun TBMM'den geçmesi olduğunu söyledi. Akgiray, ''Yeni kanunun yürürlüğe girmesinin piyasayı büyütücü etkisi olacaktır ve bizim önümüzü açacaktır'' dedi.

İkinci hedefin ise SPK'nın İstanbul'a taşınması olduğunu açıklayan Akgiray, resmi merkezin Ankara'da kalacağını, fakat operasyon yerinin İstanbul olacağını kaydetti.

Küçük yatırımcıya öneri

Küçük yatırımcıların parasının nasıl korunacağı yönündeki sorular üzerine SPK Başkanı, Yatırımcıyı Koruma Fonu diye bir fonlarının bulunduğunu ve bu fonun içinde yeterli miktarda paranın da biriktiğini kaydetti. Akgiray, '90 küsur aracı kuruluştan 80 küsurunun aynı anda batması durumunda bile paranın yettiğini söyledi.

Halka arz kolaylaşacak

Halka arzı kolaylaştırmak için yapılan çalışmalar hakkında da bilgi veren Akgiray, bu çerçevede parametrik büyüklük kısıtlamalarının rahatlatılacağını söyledi. Akgiray, "Bence hiç problem değil. Biz halka arzı kolaylaştırmazsak diyelim ki hiç halka arz olmayacak. Çok kolaylaştırdık, diyelim 10 tane olacak. 10 taneden biri veya ikisi kötü sonuçlansa bile okey. Geriye 8 kalıyor. Yani bugün artık öyle toplamın küçük miktarını oluşturan risklerden korkma zamanı değil" dedi.