Sözsüz iletişimin şifresi: Kıyafet

Nasrettin Hoca'nın 'Ye kürküm ye' fıkrasını bilirsiniz.  Hoca, davet edildiği düğün ziyafetine gündelik elbiseleri ile gidince, kimse kendine aldırış etmemiş. Ne bir buyur eden olur, ne de otur diyen. Canı sıkılır Hoca'nın ve bir koşuda evine gidip, en güzel bayramlık kürkünü giyer. Tekrar düğün yerine gider Hoca. Herkes Hoca'yı kürküyle görünce büyük bir ilgiyle karşılar, baş köşeye oturturlar Hoca'yı. Hatırını sormak için adeta birbirleriyle yarışırlar. Önüne en güzel yemekleri getirirler.

Hoca yemeğe başlar.

- Ye kürküm ye... diyerek, kürkünün ucundan tutup çorba tasına daldırır birden.

Çevresindekiler şaşırıp sorarlar Hoca'ya :

- Ne yapıyorsun hoca efendi, kürk yemek yer mi hiç?

Hoca da:

- Madem ki bütün saygı ve ikram kürküm için yapılmıştır, o zaman yemeği de o yesin! der.

13.yy'dan günümüze gelen bu fıkra zamanında ne kadar doğruysa bugün de doğrudur. İlk izlenimden başlayarak o kişinin seçtiği giysiler, renklerinden stiline, görünümüne gösterdiği özen, erkeğin traşı veya kadının makyajı gibi, kişiyle ilgili kafamızda bir etiket oluşturur. Ahmet bey bir kere bile işe ütüsüz bir pantalonla gelmez dersiniz. Zeynep hanım her zaman yüksek topukluları ve mini eteğiyle dikkat çeker. Arkadaşlarımızla sosyalleştiğimiz mekanlardan çalıştığımız işyerine her ortamın kendine özgü bir giyim kodu mevcuttur. Özellikle işyerinde giyim kişinin profesyonel kimliğini tamamlayan bir işleve sahiptir. Nasıl giyinilmesine dair kurallar bazı kurumsal şirketlerde yazılı olmakla beraber, küçük ila orta büyüklükteki şirketlerin çoğunda çalışanlar yazılı olmayan kurallar dahilinde hareket eder.

Sektörden Sektöre Farklı Giyim Kuralları

Birçok şirket, ait olduğu sektörün gereklerini yerine getiren bir giyim politikası izler. Müşteriyle temasın sıkça gerçekleştiği ilaç, medikal, sigorta ve bankacılık sektörlerinde günlük giysi takım elbisedir.  Çalışanlar, mesailerinin büyük bölümünü müşteri ziyaretlerinde geçirirler. Amaçları, satış yapmanın yanında firmayı tanıtmak ve temsil etmektir. Ciddiyetlerini, müşterilerine verdikleri önemi giydikleri kusursuz kurumsal kıyafetlerle gösterirler. Bilgisayar firmaları veya büyük firmaların teknik servis ekiplerine baktığınızda ise, çalışanların oldukça rahat kıyafetler giydiğini görürsünüz. Onlar, sorun çözücülerdir. Sorun ne kadar büyük ve kapsamlı olursa olsun, hedefleri müşteriyi rahatlatmak ve sorunu hızla gidermektir. Rahat giysi seçimleri de bu algıyı güçlendirir.

Kimi zaman da kültürel nedenlerle aynı sektörün iki ayrı ülkedeki giyim kuralları farklılıklar gösterir. Örneğin, geçtiğimiz günlerde Financial Times'da yayınlanan bir makaleye göre, İngiltere'de televizyonculuk yapmış Imogen Lloyd Webber Amerika'da televizyon sektöründe çalışmaya başlayınca nasıl giyinmesi gerektiği konusunda bir bocalama dönemi geçirmiş.  İngiltere'de pantalon ve hafif göğüs dekoltesi olan bir bluzla katıldığı programlarda kendini rahat hissederken, Amerika'da izleyicilerden tepki görmüş: zamanla Amerika'da etek giymenin daha kabul gördüğünü ancak göğüs dekoltesinin pek hoş karşılanmadığını keşfetmiş. Webber, İngiltere ve Amerika gibi benzer kültürlerdeki ülkelerde bile, saç stillerinden makyaj yoğunluğuna ve renk seçimlerine kadar birçok konuda sektör giyim kurallarının birbirinden farklı olabildiğine tanık olmuş.

İşyerinde giyim trendleri durağan değildir, zaman içerisinde günümüzün şartlarına göre değişim göstermektedir. Yahoo! HotJobs ve Banana Republic'in yakın zamanda tamamladığı çalışmaya göre, gün geçtikçe daha çok sayıda şirket daha rahat kıyafetleri tercih etme eğilimindedir. Rahat giysileri daha resmi giysilere tercih etmelerinin temel sebebi ise, rahatlığın verimliliği arttırması.

UBS Giyim Kuralları

Tabii bu trendin tam aksine giyim kurallarını aynı katılıkta sürdüren firmalar da var. İsviçre menşeili banka UBS geçtiğimiz aylarda giyim protokolunu açıkladı, hızla medyaya sızan rapor UBS insan kaynakları'nın eleştiriler almasına sebep oldu. 44 sayfalık giyim kuralları raporunda çalışanların giyimleriyle ilgili aklınıza gelebilecek her detay kurallara tabii tutulmuş.

Birkaç marjinal örnek vermek gerekirse;

- Kullandığınız gözlüğün çerçevesi koyu renk veya metalik olmalı. Eğer metalikse, kullandığınız diğer aksesuvarların rengi gözlük çerçevenize uymalı.

- Parfüm hafif sürülmeli ancak 45-50 cm mesafeden hissedilmelidir. Parfüm sürmek için ideal zaman banyodan hemen sonra porların halen açık olduğu zamandır.

- Ağız kokusunu kontrol edebilmek için sarımsak ve soğan içeren yemeklerden haftaiçi uzak durmak gerekir.

- Yüz bakımı çevre kirliğinden arınmak için hem kadın hem de erkek çalışanlar için tavsiye edilir.

- Ayakkabı kullanırken çekecek kullanılması ayakkabının ömrünü uzatır.

- Aynı ayakkabıyı gün aşırı giyin. Bir gün giydiğiniz ayakkabıyı ertesi gün dinlendirin ki, deri kurusun, koku yapmasın.

- İç çamaşırlarınız dışardan görünmemeli veya giysilerinizden fark edilmemelidir. Bu nedenle, ten rengi iç çamaşırları seçilmelidir.

Kıyafet bazen kişinin özgüvenini yansıtır ancak hiçbir zaman performansını yansıtmaz

İnsan kaynakları danışmanlık firması Prometheus'un Genel Müdürü Yücel Atış işyerinde kıyafetin önemiyle ilgili sorduğumuz sorulara yanıt verdi:

DY: Bankalar ve ilaç firmalarında çalışanlar sadece koyu renk takıma izin veren oldukça katı giyim kurallarına uyum sağlarken, teknoloji firmalarında çalışanlar çoğu zaman kot ve t-shirt giyerek işe gidiyorlar. Farklı sektörlerden işyerlerinde birbirinden çok farklı kıyafet kurallarının uygulanması bize bu işyerlerinin kurumsal kültürlerindeki farklılıkları göstermekte. Sizce kıyafetlere yansıyan bu farklılıklar nelerdir?

YA: Kıyafet, şirket kültürü, yönetim tarzı ve değerlerini simgeler. Özellikle çalışanın karşı karşıya geleceği müşteri kitlesinin algısında belirleyici bir faktördür. Finans müşterileri karşılarında daha kurumsal ve ciddi profiller görmek isterler. Kafalarındaki bankacı tanımı da budur. Teknoloji şirketleri ise daha esnektir. Karşı taraftaki müşteri de ön kabul olarak bu esnekliği kabul etmiş durumdadır.

DY: Kıyafet yönetmeliği ne olursa olsun - en katıdan en esnek kurallara kadar - bir kadın veya erkek çalışanın kesinlikle işe giymemesi gereken kıyafetler nelerdir?

YA: Aslında bu tür bir kesinlik olmamalı. Önemli olan işin türü, müşteri ve kişisel rahatlığın eşleştiği modeli bulmak. Otel çalışanı siyah takımla çalışınca aslında müşteri tarafından eleştirilir. Beklenti daha rahat ama şık olmasıdır. Burda kesinlikle olmaması gereken içerdeki fiziksel ve psikolojik ortamı, dolayısıyla performansı etkileyecek kıyafetlerdir.

DY: Kıyafet ve dış görünüm sadece mevcut çalışanlar için değil, şirkete başvuran adaylar için de oldukça önemli. Sizce bir adayın görüşmede giydiği kıyafetin ve dış görünüşüne gösterdiği özenin işe alım kararındaki etkisi nedir?

YA: Kıyafet bir kişiliği yansıtır. Güzel olması veya marka olması bizim için önemli değildir. Temiz ve bakımlı olması, kişinin kıyafeti üzerinde taşımayı biliyor olması yeterlidir. Kıyafet bir performans göstergesi değildir. İlk pozitif girişte etkisi olur. 

DY: Bir insan kaynakları profesyoneli olarak adayın giyimi ve görünüme göre, kişiliği ve iş yapış biçimiyle ilgili ipuçları edinmeniz mümkün oluyor mu?

YA: Evet, ipucu verir. Bazen kıyafet kişinin güvenini yansıtır. Bazen de olmak istediği noktayı gösterir. Ama tekrar belirtmeliyim ki, kıyafet bilgi, beceri ve davranış yani olası performansla ilgili veri vermez.

www.datassist.com.tr