Son 6 yılda 10 kaza: F-35 güvenlik endişeleriyle gündemde!

Havacılık Güvenliği Ağı (ASN) verilerine göre, çok sayıda ülkenin envanterinde bulunan F-35 savaş uçakları 2018'den bu yana 10 kez kazaya karıştı.

ABD'li Lockheed Martin firması tarafından üretilen F35'lerin geliştirilmesine 1995'te Müşterek Taarruz Uçağı programı kapsamında başlandı ve 26 yıl sonra tam kapasite üretime geçildi.

F-35B savaş uçağı 2016'da South Carolina eyaletinde bulunan Beaufort kentindeki Deniz Piyadeleri tesisinde teknik arıza nedeniyle alev alırken, ilk kayıtlara geçen F-35 kazası 2018'de yine South Carolina kıyılarında meydana geldi. İşte son 6 yılda F-35 savaş uçaklarının karıştığı önemli kazalar şöyle:

28 Eylül 2018

ABD ordusuna ait F-35B savaş uçağı, eğitim uçuşu sırasında düştü.

South Carolina kıyılarında meydana gelen kazada, pilot fırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkmayı başardı.

Kazanın, uçuş sırasında motor yakıt tüpünün patlamasına neden olan üretim hatasından kaynaklandığı belirlendi.

9 Nisan 2019

Japon hava kuvvetlerine ait F-35A savaş uçağı, Japonya'nın kuzeyinde Pasifik Okyanusu'na düştü.

Uçak, dört F-35A savaş uçağının katıldığı eğitim tatbikatı sırasında kayboldu.

Pilot kazada hayatını kaybetti, cesedine ise aylar sonra ulaşıldı.

19 Mayıs 2020

ABD Hava Kuvvetlerine ait F-35, Florida eyaletindeki Eglin Hava Kuvvetleri Üssü'ne zorunlu iniş yaptı.

Pırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkan pilot hafif yaralandı.

Uçak devrildi, alev aldı ve kullanılamaz hale geldi. Yapılan soruşturma sonucunda kazanın sebebinin iniş sırasında kontrolsüz hız yapılması ve uçağın uçuş kontrolündeki sorun olduğu tespit edildi.

29 Eylül 2020

ABD Deniz Piyadelerine ait F-35 savaş uçağı, havadan havaya yakıt ikmali sırasında tankerle temas etti.

Pilot başarılı bir şekilde fırlatılırken, düşen uçak kullanılamaz hale geldi.

Tanker ise ABD'nin California eyaletinde yer alan Thermal bölgesi yakınlarındaki havuç tarlasına indi.

17 Kasım 2021

İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetlerine ait F-35B uçağı, HMS Queen Elizabeth uçak gemisinden kalkış sırasında Akdeniz'e düştü.

Pilotun kendini güvenli şekilde fırlattığı ve daha sonra da kurtarıldığı kazada denize düşen savaş uçağı çıkarıldı.

4 Ocak 2022

Güney Kore Hava Kuvvetlerine ait F-35A, South Chungcheong eyaletindeki hava üssüne acil iniş yaptı.

Acil inişin nedeni aviyonik teknolojilerle ilgili olduğu düşünülen iniş takımı arızası olarak kayıtlara geçti.

Söz konusu F-35A, Seosan Hava Üssü'ne inişi sırasında kartala çarptı.

Ağır hasar alan uçak, onarılamaz olarak değerlendirildi ve envanterden kaldırıldı.

24 Ocak 2022

F-35 savaş uçağı ihtilaflı Güney Çin Denizi'ndeki USS Carl Vinson uçak gemisine iniş yaparken kaza yaptı.

Pilot fırlatma sistemiyle güvenli şekilde uçaktan çıkmayı başardı ancak uçak, geminin güvertesinin kenarına çarptı, güverte boyunca kaydı ve ardından denize düştü.

Dönemin ABD 7. Filo Komutanı Koramiral Karl Thomas'ın "pilot hatası sonucu" olduğunu söylediği kazada 7 denizci yaralandı.

19 Ekim 2022

F-35 savaş uçağı ABD'nin Utah eyaletindeki Hill Hava Kuvvetleri Üssü'ne iniş için son yaklaşma manevrası sırasında düştü.

Pilot, kendini fırlatarak kazayı hafif sıyrıklarla atlatırken, uçak kullanılamaz hale geldi.

Soruşturmaların ardından pilotun, hava veri sistemindeki hatalar nedeniyle uçağın inişten hemen önce kontrolünü kaybettiği ve yeniden kontrolü sağlama şansı olmadığı belirlendi.

17 Eylül 2023

ABD Deniz Piyadelerine ait F-35 savaş uçağı ABD'nin South Carolina eyaletinde düştü.

Kaza, Kuzey Charleston kentindeki Beaufort Deniz Hava İstasyonu'nda meydana geldi.

Pilot, F-35'i otopilot moduna geçirdikten sonra uçaktan fırlamayı başardı ve hayatta kaldı.

29 Mayıs 2024

Lockheed Martin üretimi F-35 savaş uçağı New Mexico eyaletinin Albuquerque kentindeki Uluslararası Sunport Havalimanı'na yakın bir yerde düştü.

Savaş uçağı, havaalanı yakınlarındaki 21 numaralı pistten kalktıktan sonra düştü ve pilot uçak düşmeden güvenli şekilde fırlatıldı. Pilot daha sonra ciddi yaralanmalar nedeniyle hastaneye kaldırıldı ve durumunun stabil olduğu bildirildi.

Bu olay, F-35'lerin güvenliğine ilişkin endişeleri yeniden gündeme getirdi.

F35'lerin güvenilirlik ve bakım sorunları

ABD Operasyonel Test ve Değerlendirme Müdürlüğü tarafından yayınlanan yıllık rapora göre, F-35 Lockheed Martin savaş uçakları 2023'te güvenilirlik, bakım ve kullanılabilirlik konularında bazı zorluklarla karşılaştı ve hedeflenen yüzde 65'lik göreve hazır olma oranının altında kalarak sadece yüzde 51 performans gösterdi.

Ocak ayı sonunda yayınlanan raporda, F-35'in Operasyonel Gereksinimler Belgesi'nde belirtilen güvenilirlik ve idame edilebilirlik kriterlerinin altında kalmaya devam ettiği belirtildi.

Benzer şekilde, nisanda yayınlanan ABD Hükümeti Hesap Verebilirlik Ofisi raporuna göre, "F-35 filosunu ayakta tutmanın maliyeti artmaya devam ediyor, (maliyet) 2018‘de 1,1 trilyon dolardan 2023’te 1,58 trilyon dolara (yükseldi)." ifadesi yer aldı.

Raporda, ABD Savunma Bakanlığının "kısmen uçağın güvenilirlik sorunları nedeniyle F-35'i başlangıçta tahmin edilenden daha az uçurmayı planladığı" belirtilirken "F-35'in görevini yerine getirme kabiliyeti de son 5 yılda düşüş eğilimine girmiştir." değerlendirmesine yer verildi.

Milli muharip uçak KAAN'ın özellikleri

F35'lerin en büyük rakibi olacağı söylenen ve 2028'de Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) envanterlerinde yer alması beklenen KAAN'ın kanat açıklığı 14, yüksekliği 6, uzunluğu ise 21 metre.

Maksimumum hızı 2205 km’ye (1.8 Mach) ulaşabilen KAAN, 5’inci nesil savaş uçağı kategorisinde yer almasıyla öne çıkıyor. 

Her türlü hava-hava ve hava-kara hedeflerine stratejik taarruz imkanı sağlayacak olan KAAN'ın yüksek hava muharebe menzili, süpersonik hızda hassas ve tam vuruş özellikleri ile büyük fark yaratması bekleniyor.