Sivrisineğe karşı güneş enerjisi birinci oldu

MEHMET KARA

Güneş yardımıyla sivrisinek üremesini engelleyen düzenek ile enerji harcamadan temiz su toplamayı öngören proje, ODTÜ KKTC Kampüsü’nün düzenlediği uluslararası proje yarışmasında şampiyon oldular. 

ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampüsü Sürdürülebilir Çevre ve Enerji Sistemleri Yüksek Lisans Programı tarafından düzenlenen “Yılın Yeşil Beyinleri” Uluslararası Proje Yarışması sonuçlandı. Enerji Günlüğü’nden Sabiha Kötek, yarışma sonuçlarına ilişkin töreni yerinde izledi, ödül alan projeleri inceledi. 

Kuzey Kıbrıs Turkcell’in (KKTCCELL) sponsorluğunda gerçekleştirilen yarışma, çevre, enerji ve su kaynaklarının sürdürülebilirliği konularında farkındalığı artırmayı ve geliştirmeyi hedefl iyor. 

Yarışmaya 17 farklı ülkeden üniversite ve lise öğrencilerinin hazırladığı birbirinden ilginç toplam 271 proje katıldı. İlk üçe girenler, ODTÜ Kuzey Kıbrıs Kampusu’nun yeni akademik yılı açılış töreninde ödüllerini aldı. Özel Ödüle layık görülenlerin sertifikaları ise yarışmacıların öğrencisi bulunduğu okullara gönderildi. 

Enerji harcamadan su toplamak 

Yarışma sonunda liseler kategorisinde Pakistan Karachi Grammar School’dan Daniyal Motan ve Arvin Anoop “Kınkanatlı Böcek Yöntemiyle Su Toplama” başlıklı projesiyle birincilik ödülüne layık görüldü. İkincilik, Türkiye’den iki liseliye gitti: Samsun Garip Zeycan Yıldırım Fen Lisesi’nden Şevval İlke Güneysu ve Ezgi Nur Benek tarafından hazırlanan “Dedemden Torunuma” başlıklı proje. Üçüncülük ödülü de Muğla Marmaris Halıcı Ahmet Urkay Anadolu Lisesi’nden Emre Hatay ve Ahmet Özer’in “ALGAIR Kavram Proje Bildirisi” başlıklı projesine gitti. 

Suyu dalgalandır, sinek üremesin 

Üniversite öğrencilerine yönelik Uluslararası Proje Yarışması’nda da Hindistan SAICE’den Pranav Agarwal ve Mukunda Bundredi “Sivrisineğe Karşı Güneş” başlıklı projesiyle ilk sırayı aldı. Endonezya Institute Technology’den Bandung Amalia Nur Alifah “Çevre Dostu Diş Macunu İçin İstiridye Kabuğu” başlıklı projesiyle ikinci olurken, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nden (Türkiye) Ülker İmge Koca ve Aliye Bihter Günay üçüncü oldular. Koca ve Günay’ın projeleri ise oldukça kapsamlı: Vakumlanan Buharlaştırıcıdan Saf Su Üretimi, Biyogaz Sürecinden Temiz Enerji ve Arıtılan Atıktan İyileştirilmiş Kömür Elde Edilmesi.

LİSELİLERİN ÖDÜLLÜ PROJELER

BİRİNCİ 
Kınkanatlı Böcek Yöntemiyle Su Toplama (Arvin Anoop ve Daniyal Motan, A-level 2. Yıl, Karachi Grammar School, Karaçi, Pakistan)

Namibya çölünde yaşayan kınkanatlı böcekler sahillerden esen nemli rüzgâr yönüne doğru pozisyon alarak, kabuklarının yüzeyindeki hidrofobik ve hidrofilik özelliklerdeki oluklar aracılığıyla enerji harcamadan yoğuşturma yöntemiyle su toplarlar. Biyomimikri bilimine merak sarmış Daniyal ve Arvin bu böceğin özelliklerinden esinlenerek enerji harcamadan havadan su toplayabilen bir kavram ünite tasarımı yapmışlar. 

İKİNCİ 
"Dedemden Torunuma” projesi (Şevval İlke Güneysu ve Ezgi Nur Benek, Garip Zeycan Yıldırım Fen Lisesi, Samsun, Türkiye)

Dedelerimizden miras bitki tohumlarımızın genetik değişime uğramadan gelecek nesillere aktarılabilmesi, kırsal bölgelerimizdeki değerli bitki mirası konusunda bilinci artırma problemlerine yoğunlaşan Şevval ve Ezgi, Tohum Evi pilotları kavramını geliştirmişler. Bu proje dahilinde tohum ekimi yapılacak ve tohum ödülleri verilecek bir festivalin de her yıl düzenlenmesi öngörülmekte.

ÜÇÜNCÜ 
ALGAIR Kavram Proje Bildirisi (Ahmet Özer ve Emre Hatay, Marmaris Halıcı Ahmet Urkay Anadolu Lisesi, Muğla, Türkiye)

Kirli havayı ucuz ve sürdürülebilir yöntemlerle çözmek isteyen Ahmet ve Emre, binaların çok, ağaçlandırmanın zor olduğu şehirlerde, çatılarda yeşil su yosunu yetiştirmeyi kurgulamışlar. Dünya atmosferdeki oksijenin büyük bölümünü üreten fotosentetik su algleri, karbondioksit tüketip oksijen salgılayarak şehirlerde de görevlerini ALGAIR projesiyle yerine getirecekler. Sistemin enerji ihtiyacı yine güneş enerjisinden karşılanacak.

ÜNİVERSİTELİLERİN ÖDÜLLÜ PROJELERİ 

BİRİNCİ
Sivrisineğe Karşı Güneş (Pranav Agarwal ve Mukunda Bundredi, SAICE, Pondicherry, Hindistan) 
Her yıl bir milyondan fazla insanın sıtmadan hayatını kaybettiği gözleminden yola çıkan Pranav ve Mukunda, odaklı araştırmalarla sivrisineklerin çalkantılı veya rüzgârla titreşen sularda üremekte güçlük çektiğini fark etmiş. Sivrisinek larvalarını küçük su dalgacıkları yaratarak kaynağında yok eden ve güneş enerjisi ile çalışan elektro-mekanik bir yüzer sistem geliştirmişler. Su olmayan veya su kalmayan ortamda kendini kapatma gibi özellikleri de olan ilk sistem prototipi test edilip filme alınmış; çözümün etkinliği deneysel verilerle gösterilmiş. 

İKİNCİ 
Çevre Dostu Diş Macunu İçin İstiridye Kabuğu (Amalia Nur Alifah ve Farah Adrienne, Institute Technology Bandung, Endonezya) 
Amalia ve Farah, Endonezya’nın uzun sahillerini örten istiridye kabuklarının hem görüntü kirliliği, hem de israfa sebep olduğunu gözlemlemiş. Geleneksel olarak el sanatları için kullanılan istiridye kabukları, bu yolla yeterli miktarlarda tüketilememekte. İstiridye kabuğunda yüksek safl ıkta kalsiyum karbonat bulunduğunu araştırmalarıyla tespit eden takım, kabuklardan diş macunu üretimi için geleneksel araçlar içeren ve standart endüstriyel yöntemlere göre çok daha düşük maliyette bir yöntem geliştirmiş. Buluşları sayesinde Endonezya sahil bölgelerinde yeni iş alanları yaratılacağını hesaplamışlar. Kamu anketleriyle ürünlerinin üstünlüğünü teyit etmiş, bir sonraki aşamada dişçilere ulaşmayı planlıyorlar. 

ÜÇÜNCÜ 
Vakumlanan Buharlaştırıcıdan Saf Su, Biyogaz Sürecinden Temiz Enerji, Arıtılan Atıktan İyileştirilmiş Kömür (Ülker İmge Koca ve Aliye Bihter Günal, ODTÜ, Ankara, Türkiye) 
Endüstriyel arıtma süreçlerinin yan ürünü olarak ortaya çıkan yarı-katı atıkların linyit kömürle birleştirme yoluyla kömürün kalorifik değerinin artırılabileceği teziyle yola çıkan İmge ve Bihter, araştırmaları sonucunda bu yöntemi geliştirmiş, süreçte güneş enerjisinden faydalanarak gerçekleştirilecek vakumlu buharlaşmayla saf su üretimi öngörmüşler. Atık su arıtımı sırasında elde edilecek biyogazın da yakıt olarak kullanılabileceğini belirlemiş ve bu şekilde çok yönlü bir sürdürülebilir sistem tasarımı kurgulamışlar. 

ÖZEL ÖDÜLLER

■ İzmir Yıldız Tınas İzmiroğlu Anadolu Lisesi / İlbey Evcil ve Evren Korkmaz / Dünyamızın Karbon Dengesi 
■ Ürdün Jubilee School / Ayah Abu Hantash ve Rand Thnaibat/ Metan – Bir Çözüm 
■ İzmir Özel TAKEV Fen ve Anadolu Lisesi / Mert Can ve Selena Işıldar / Böğürtlen Suyundan Elektrik Üretimi
■ Pakistan Beaconhouse Margalla Campus, A-Levels Branch / Syed Ammar ve Mahdi Meher Jamy / Biyolojik Kömürden Karbon Ayrıştırılması ve Yenilenebilir Enerji TED Konya Koleji / Selahattin Selek ■ ve Kader Zeytin / Güneşten Gelen Güç
■ Mısır Maadi STEM School for Girls / Habiba M. Youssef ve Rawda Z. Al-Askary / Işık Üretimi için STELLA’dan Esinlenilen Çözüm

■ Ürdün The Hashemite University / Rahmeh Hammoudeh ve Nada Kamona / Termoelektrik Mekanizmalarla Mobil Telefon Şarjı
■ İngiltere Cardiff University & Cambridge University / Adam Dixon ve Joanna Stadnik / Hidrofonik Devrim 
■ Mısır Cairo University / Jack Edwar Tadros ve John Edwar Tadros / Enerji Yönetim Sistemi: Arz ve Talebi Yönetecek/ Optimize Edecek Yazılım Uygulaması 
■ Endonezya Universitas Gadjah Mada & Universistas Padjajaran / Ibnu Ramadhon ve Sembodo Basuseno / Gelişmekte Olan Ülkelerde Akıllı Yatay Bioforun Selleri Önleme Amaçlı Kullanımı 
■ Hindistan Sri Krishna College of Engineering & Technology Anna University / Gokul Kathirvel ve Gowthami P. / Hidro – Skop Sistemi