Şimdi de hizmet sektörü korkusu

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL - Dünya ekonomisinin resesyona sürüklendiği korkuları küresel hizmet sektöründeki yavaşlamayla daha da derinleşti.

Ağustos ayında dünyada fabrikaların neredeyse durma noktasına geldiğini ortaya koyan imalat verilerinin ardından dün küresel hizmetler sektöründen de kötü haber geldi. Euro Bölgesi, Çin, İngiltere ve Hindistan'da açıklanan zayıf hizmet sektörü satın alma yöneticileri endeksi (PMI), dünyanın önde gelen ekonomilerinde işlerin iyi gitmediğini ortaya koydu. ABD'deki öncü veriler de kötü gelince, dünya borsalarında geçtiğimiz hafta başlayan kan kaybı dün devam etti.

Cuma günü ABD'de açıklanan verilerin ABD'nin ağustos ayında istihdam yaratamadığını göstermesi ve ABD'nin ekonomik büyüme tahminlerini aşağı doğru revize etmesi geçtiğimiz hafta dünya ekonomisinde resesyon korkusunu pekiştirmişti.

Küresel hizmet sektöründe büyüme, dünya ekonomisinin 2009'da durgunluktan çıkmaya çalıştığı dönemdeki seviyenin bile altına geriledi. Resesyon tartışmalarının hızlandığı Euro Bölgesi'nde hizmet sektörü satın alma yöneticisi endeksi ağustosta art arda beşinci ay geriledi. Endeks 51.5 değerini alırken, sektörde büyüme iki yılın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Endeksin 50'nin üzerinde bir değer alması sektörde faaliyetlerin arttığı anlamına geliyor. İspanya ve İtalya'da hizmet sektöründe daralma ağustosta sürerken, Avrupa'nın en büyük ekonomileri Almanya ve İngiltere'de özel sektörde büyüme son yılların en düşük seviyesine indi. İmalat sanayiindeki gerileme, kemer sıkma tedbirlerinin olumsuz etkisi ve finans krizinin derinleştiği endişesiyle hizmet sektöründe meydana gelen yavaşlama, Euro Bölgesi'nde çevre ülkelerin ekonomisinde yaşanan sıtmanın, Avrupa'nın lokomotifi olarak kabul edilen çekirdek ülkelere yayılmaya başladığını gösteriyor.

Avrupa'nın en büyük ekonomisi Almanya'da hizmet sektörü satın alma yöneticisi endeksi (PMI) ağustosta nihai 51.1 değerini alarak beklentilerin üzerinde gerçekleşmesine karşın, önceki aya göre düşerek özel sektörde iki yıldan uzun bir sürenin en zayıf büyümesine işaret etti. Reuters anketine katılan analistler, endeksin daha önce açıklanan ağustos ayı öncü değeri olan 50.4'te kalmasını bekliyorlardı. Almanya hizmetler PMI temmuzda 52.9 nihai değerini almıştı.

İngiltere'de ekonominin can damarı olan hizmet sektöründe önemli düzeyde gerileme tespit edildi ve hizmet sektöründe faaliyetler son 10 yılın en düşük büyümesini gösterdi. Temmuz ayında 55.4 olarak gerçekleşen PMI, ağustosta 51.1 seviyesine indi. 54.0'lık beklentiye karşın yaşanan söz konusu düşüş, İngiltere'nin hizmet sektöründe aylık bazda bugüne kadar kaydedilen en sert ikinci gerileme. Daha önceki en büyük düşüş şap hastalığı nedeniyle tarım ve turizmin darbe aldığı Nisan 2011'de meydana gelmişti. Ağustos ayında yaşanan sert gerilemede, ekonomik belirsizlik ve yeni şirket sayısında düşüş etkili oldu.

İspanya'da ve İtalya'da ise hizmet sektörü daraldı. İşsizlikle boğuşan İspanya'da endeks art arda ikinci ay geriledi ve ağustosta 46.5'den 45.2'ye indi. Ekonomisinde reform yapması için baskı altında olan İtalya'da endeks üçüncü ay da daraldı ve 48.6'dan 48.4'e geriledi. Bu arada Fransa'da hizmet sektörü ivme kazandı ve temmuz ayındaki 54.2'den 56.1'e yükseldi. İmalat sanayinde büyümenin durması, kemer sıkma tedbirlerinin olumsuz etkisi ve Avrupa'da finans krizinin derinleşmesi, hizmet sektörünü de vururken, geleceğe ilişkin iyimserlik de azalmaya başladı. İş dünyası beklentileri endeksi temmuzdaki 63.4'ten 57.6'ya indi. Bu, Nisan 2009'dan bu yana en karamsar tabloya işaret ediyor.

Çin ve Hindistan'da da yavaşladı

AVRUPA'NIN yanında dünyanın ikinci büyük ekonomisi Çin'de açıklanan HSBC PMI endeksi, ağustos ayında 50.6 değerini alırken, hizmet sektöründeki büyümenin tarihi düşük seviyeye gerilediğine işaret etti. Markit verilerine göre Çin'de temmuzda 53.5 seviyesinde açıklanan hizmetler PMI'da görülen düşüşte, yeni siparişlerin azalması ve gayrimenkul sektörüne yönelik olarak alınan sıkılaştırma tedbirlerinin sonuçları etkili oldu. Hindistan PMI verisi de, özel sektörün ağustosta büyümekte zorlandığını ortaya koydu. Endeks temmuz ayındaki 58.2'den 53.8'e inerek ciddi bir gerileme gösterdi. Sıkı para politikası yavaşlamada etkili oldu.