Sıcak paraya 3 ayda yüzde 30 kazanç

Naki BAKIR

ANKARA - Son günlerde dikkat çekici boyutlara ulaşan Türkiye'ye yönelik sıcak para girişlerinde, Borsa'da elde edilen "tatlı kar" etkili oluyor.

Toplam sıcak para hacmini 110 milyar dolara yaklaştıran son üç aydaki yüksek tutarlı girişlerin, Borsa endeksini hızla yükseltirken, yol açtığı döviz fazlası nedeniyle dolar kurunu ise önemli oranda düşürdüğü gözleniyor. Buna bağlı olarak, dolar bozdurup Borsa'ya girenlerin üç ay gibi kısa bir sürede dolar bazında yüzde 30.1'le hiçbir piyasada elde edilemeyecek fahiş bir kazanç elde ettikleri dikkati çekiyor.

DÜNYA'nın belirlemelerine göre "sıcak para" olarak adlandırılan spekülatif kısa vadeli yabancı sermayenin uzun yıllardır devam eden tatlı kar mekanizması, son üç ayda daha da dramatik bir boyut kazandı. Haziran sonunda 54.840 olan İMKB endeksi, artan sıcak para girişleriyle hızlı bir çıkış yaşayarak eylül sonu itibariyle 65.774'e yükseldi. Anılan dönemdeki sıcak para girişleriyle oluşan döviz fazlası yüzünden, TL yapay biçimde değerlendi, dolar kuru 1,5747 TL'den, 1,4512 TL'ye geriledi. Endekste nominal yüzde 19.9 artış yaşanan bu dönemde, dolar TL karşısında nominal bazda yüzde 7.8 değer yitirdi. Diğer bir deyişle TL dolar karşısında yüzde 8.4 değerlendi. Aynı dönemdeki enflasyon dikkate alındığında TL'deki reel değerlenme daha da yüksek oldu.

Dolara üç ayda yüzde 30

Bu nedenle Borsa'nın getirisi döviz bozdurup hisse senedine yatıranlar için çok daha yüksek düzeyde gerçekleşti. Haziran sonunda, 1,5747 TL'lik kurdan 1000 dolar bozdurup karşılığı olan bin 574,76 lirayı hisse senedine yatıranlar, Borsa'daki artış paralelinde portföyünü, eylül sonu itibariyle 1 bin 888,7 liraya çıkardılar. Aynı tarihte 1.4512 TL'ye inen kurla yeniden dolara çevrildiğinde söz konusu birikim bin 301,5 dolar etti.

Buna göre dolar bozdurup Borsa'ya giren bir yatırımcı anılan üç aylık dönemde her 1000 dolarlık birikimini, hiçbir şey yapmadan bin 301,5 liraya çıkardılar. Diğer bir deyişle söz  konusu yatırımcının her 1000 doları son üç ay gibi kısa bir sürede 301 dolar, her 1 milyar doları 301 milyon dolar kazandı.

Sıcak para hacmi tarihi zirvede

Kısa vadeli spekülatif yabancı sermayenin Türkiye'deki yatırım portföyünün değeri, son aylarda hızlı bir büyüme ile 110 milyar dolara yaklaştı. Sıcak para yatırımlarının hacmi son üç ayda 20 milyar dolar dolayında bir artış gösterdi. Alınan en son verilere göre sıcak para hacmi, 17 Eylül itibariyle 108.2 milyar dolarla, şu ana kadarki en yüksek düzeye ulaştı.

Bundan önce en yüksek düzeyi 107 milyar dolarla 2007 sonunda gören sıcak para yatırımlarının hacmi, izleyen dönemde gerileyerek küresel kriz öncesinde 89 milyar dolara inmiş, krizin etkisiyle Türkiye'den sermaye çıkışının hızlandığı 2008'in Eylül ayından itibaren ise hızla küçülerek 2009'un Şubat sonu itibariyle 43.5 milyar dolara kadar gerilemişti. Aynı yıl mart ayından itibaren yeniden hızlanan girişlerle büyümeye geçen söz konusu hacim, 2009 sonunda 80 milyar doları, bu yıl haziran sonu itibariyle 90 milyar doları aştı. Son üç ayda hızlanan büyüme ile 110 milyar dolara yaklaştı.

17 Eylül itibariyle sıcak para hacminin yaklaşık 70 milyar dolarla en büyük bölümünün, yabancıların İMKB'deki hisse senedi portföyü oluşturdu. Devlet iç borçlanma senetlerinde (DİBS) park etmiş sıcak para tutarı 29.4 milyar dolara, mevduat bankalarındaki mevduatlar ile katılım bankası hesaplarındaki tutar da 8.9 milyar dolara ulaştı.

Sıcak para kendi kârını kendisi yaratıyor

Artan sıcak para girişleri bir yandan Borsa'yı yükseltirken, diğer yandan döviz fazlasına yol açarak kurları aşağı çekiyor. Düşen kurlar ise sıcak paracıların döviz bazındaki getirisini katlıyor. Böylece, yatırım yapılan TL aracın getirisi sıfır bile olsa, kurlar aşağı indiği için, pozisyon değişikliği durumunda, getirilenden daha fazla dövize sahip olunuyor. Örneğin, dolar kurunun 1.6 TL olduğu tarihte dolar bozdurup Borsa, DİBS ya da mevduata yatıranlar, kur 1.4'lere indiğinde yeniden varlığını dolara dönüştürürse, bu araçların hiç getirisi olmasa bile, getirdiğinden daha yüksek tutarda dolar elde ediyor.

Borsa'yı yükseltip, kuru düşürerek, yeniden pozisyon değiştirme mekanizmasına dayalı bu tatlı kar düzeni,Türkiye ekonomisinin yurt dışına kaynak transferi anlamına geliyor. Son günlerde yeniden hızlanan sıcak para girişlerinin sürmesi de kurlarda düşüşlerin ve yabancının Borsa karındaki artışın süreceği işaretini veriyor.