Seçim ittifakı kabul edildi

Seçim ittifakı teklifi, Meclis Genel Kurulu'nda, sabaha kadar süren görüşmelerin ardından kabul edilerek, yasalaştı. 

Siyasi partilerin seçim ittifakına ilişkin düzenlemeyi kapsayan, AK Parti ile MHP'nin 'Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi' TBMM Genel Kurulu'nda sabaha kadar görüşüldü. 

Meclis'te gerginlik

Zaman zaman tansiyonun yükseldiği görüşmede, oylamaya geçileceği sırada bir gerginlik yaşandı. 

Kürsüde konuşma yapan CHP İzmir Milletvekili Musa Çam, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın başbakan olduğu dönemde MHP lideri Devlet Bahçeli için söylediği bir sözü hatırlattı.

Çam'ın sözlerine AK Parti ve MHP milletvekilleri tepki gösterdi. Çam'ı kürsüden indirmeye çalışan AK Parti ve MHP'li milletvekillerini CHP'li milletvekilleri engelledi. Gerginlik nedeniyle oturuma ara verildi.

Birleşim yeniden başladıktan sonra Musa Çam'a sözleri nedeniyle TBMM'den 3 birleşim çıkarma cezası verildi. 

MHP ve CHP milletvekilleri arasındaki gerginlik oturumun ardından Meclis kulisinde de devam etti. Meclis güvenlik görevlileri iki grubu ayırmakta zorlandı.

AK Parti Grubu iptal edildi

Öte yandan sabaha kadar süren çalışmalar nedeniyle AK Parti'nin TBMM'de bugün yapılacak olan grup toplantısı, iptal edildi.

YSK'nin görev ve yetkileri arasına ilave edilen maddeler

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanunu'nun "Yüksek Seçim Kurulunun görev ve yetkileri" başlıklı maddesine, üç fıkra daha ekleniyor. Buna göre, YSK'nin görev ve yetkileri arasına şunlar ilave ediliyor:

- Seçim türüne göre sandık bölgesi seçmen sayısını belirlemek

- Seçim güvenliği açısından gerekli görülmesi durumunda, vali veya il seçim kurulu başkanının oy verme gününden en geç bir ay önce talepte bulunması halinde, o yerdeki sandıkların en yakın seçim bölgelerine taşınmasına, sandık bölgelerinin birleştirilmesine, muhtarlık seçimleri hariç olmak üzere seçim bölgelerinin birleştirilmesi ile seçmen listelerinin karma şekilde düzenlenmesine ve bu hususların ilanına karar vermek

- Hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı olan seçmenlerin, muhtarlık seçimleri hariç, oy kullanmalarını sağlamak için seyyar sandık kurulu kurulmasına, oy kullanılmasına, sayım ve döküm ile birleştirme işlemlerine ilişkin usul ve esasları belirlemek.

Sandık kurulu başkanının belirlenmesi

Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Kanunu'nun "Sandık kurulu başkanının seçimi" başlıklı maddesinin başlığı, "Sandık kurulu başkanının belirlenmesi" olarak değiştiriliyor.

Buna göre, ilçede görev yapan tüm kamu görevlilerinin listesi, mülki amir tarafından yerleşim yeri adresleri esas alınmak suretiyle ilgili ilçe seçim kurulu başkanlıklarına gönderilecek. İlçe seçim kurulu başkanı, bu kamu görevlileri arasından ihtiyaç duyulan sandık kurulu başkanı sayısının iki katı kamu görevlisini ad çekmeyle tespit edecek ve bu kişiler arasından mani hali bulunmayanları sandık kurulu başkanı olarak belirleyecek.

Birlikte yapılan cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimlerinde, oy pusulaları aynı zarfa konulacak.

Seçimlerde kullanılacak kabinler, oy vermenin gizliliğini sağlayacak şekilde yaptırılacak. Kabinlerin ölçü ve standartları Yüksek Seçim Kurulu (YSK) tarafından belirlenecek.

Kolluk güçlerini çağırma

Mevcut düzenlemeye göre, kolluk güçleri, sandık çevresine sadece sandık kurulu başkanı veya üyelerden birinin çağrısı üzerine gelebiliyorken; kanun, seçmenlerin ihbarı üzerine de kolluk güçlerinin sandık çevresine gelebilmelerini öngörüyor.

Oy pusulalarının sayım ve dökümü

Üzerinde sandık kurulu mührü bulunmamasına rağmen Türkiye Cumhuriyeti Yüksek Seçim Kurulu filigranı, amblemi ve ilçe seçim kurulu mührü bulunan zarflar ile üzerinde leke veya çizik bulunsa dahi bunun özel işaret koymak amacıyla yapıldığı kesin olarak anlaşılamayan zarflar geçerli sayılacak.

Kanunla, siyasi partilerin seçimlerde başka bir siyasi partiyi destekleme kararı almalarını yasaklayan hüküm kaldırılıyor.

Buna göre, Siyasi Partiler Kanununun, "Siyasi partiler, tüzük ve programları dışında faaliyette bulunamayacakları gibi seçimlerde başka bir partiyi destekleme kararı da alamazlar" hükmünü içeren 90. maddesinin 2. fıkrası, "Siyasi partiler, tüzük ve programları dışında faaliyette bulunamazlar" şeklinde değiştiriliyor.

İttifakla seçime katılma

Kanunla, siyasi partilerin ittifak yaparak milletvekili seçimine katılmalarına imkan tanınıyor.

Buna göre, seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partiler, ittifak yaparak seçime katılabilecek. İttifak yapan partiler kendi aday listelerini verecek. İttifak yaparak seçime katılma kararı alan siyasi partiler, seçimin başlangıç tarihinden itibaren en geç 7 gün içinde, genel başkanların imzalarını ihtiva eden ittifak protokolünü, YSK'ya teslim edecek.

Aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten iki gün öncesine kadar, aynı usulle ittifak protokolünde değişiklik yapılabilecek. İttifak protokolünde; siyasi partilerce belirlenmesi halinde, ittifak unvanı ve kanunlara aykırı olmayan diğer hususlar yer alacak. Siyasi partiler, aday listelerinin teslim edilmesi için belirlenen tarihten üç gün öncesine kadar, YSK'ye bildirimde bulunmak suretiyle ittifaktan vazgeçebilecek.

Bu durum, YSK tarafından aynı ittifak içerisindeki diğer siyasi partilere derhal bildirilecek. Vazgeçme halinde, ittifak diğer partiler arasında devam edecek. İttifaktan vazgeçmenin bildirilmesini takip eden gün saat 17.00’ye kadar, ittifak içerisindeki diğer siyasi partiler ittifak protokolünü değiştirebilecek veya ittifaktan vazgeçebilecek.

Usul ve esasları YSK belirleyecek

Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ile seçim ittifakına ilişkin diğer hususlar, YSK tarafından belirlenecek.

Seçimlere katılma yeterliliği taşıyan siyasi partinin seçime katılmaması halinde, bu partinin üyesi, kendisinin ve üyesi olduğu siyasi partinin yazılı muvafakati alınarak, başka bir siyasi parti tarafından aday gösterilebilecek.

İttifak yapan siyasi partiler, kuraya ittifak olarak dahil edilecek ve oy pusulasında yan yana yer alacak.

Bu partilerin ittifak içerisindeki sıraları da kurayla belirlenecek. Bu durumda ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının üzerinde; kısa kenarı iki santimetre, uzun kenarı bu partilerin sütunlarının genişliği ile sütunlarının aralığı toplamı kadar olan, dikdörtgen şeklinde ittifak unvanının yer alacağı ortak bir bölüm bulunacak.

İttifakın unvanı yoksa, ittifak unvanı bölümüne yalnız "İTTİFAK" ibaresi yazılacak. Unvanı olmayan ittifakın birden fazla olması halinde, bunlar başvuru sırasına göre numaralandırılacak. İttifak unvanı bölümü ile aralarındaki boşluk dahil, ittifak yapan siyasi partilerin sütunlarının tamamı ittifak alanı olacak.

İttifak yapan partiler için baraj hesaplaması yapılmayacak

Kanunla öngörülen ittifak müessesesine uyum amacıyla, Milletvekili Seçimi Kanunu'nda düzenleme yapılıyor.

İttifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamının yüzde 10'u geçmesi halinde, bu siyasi partilerin her biri barajı geçmiş sayılacak.

Seçim ittifakı yapılması halinde, yüzde 10'luk barajın hesaplanmasında ittifak yapan siyasi partilerin aldıkları geçerli oyların toplamı esas alınacak, bu siyasi partiler için ayrıca baraj hesaplaması yapılmayacak.

Oy pusulaları aynı zarfa konulacak

Kanunla; belediye, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulalarının farklı zarflara konulmasının, seçmenlerce başka seçim türüne ait oy pusulalarının sehven farklı zarflara konulması veya zarfın atılacağı sandıkların karıştırılmasına ve bunun da oyların geçersiz sayılmasına sebebiyet vermesi nedeniyle düzenleme yapılıyor.

Belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, il genel meclisi üyeliği ve muhtarlık seçimlerinde oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Ancak seçim bölgelerinin birleştirilmesine karar verilmesi halinde, muhtarlık seçiminde oy pusulası ayrı zarfa konulacak ve bu zarf ayrı sandığa atılacak.

Seçmen kütükleri, "yerleşim yeri adresi" bilgileri esas alınarak düzenlenecek. Böylece, seçmen kütüğünün oluşturulmasında sadece yerleşim yeri esas alınacak, askı süresi içinde, yerleşim yeri değişikliği imkanı mevcut uygulamada olduğu gibi sürdürülecek.

Mahalli seçimlerde de seçilme yaşı 18 olacak

Milletvekili seçilebilmek için aranan "askerlik hizmetini yapmış olma" şartı, "askerlikle ilişiği olmama" şeklinde değiştiriliyor.

Kanunla, mahalli idare organları için seçilme yaşının 18'e indirilmesi sebebiyle ilgili kanunda değişiklik yapılıyor. Böylece, askerlik çağına gelmemiş olanlar ile askerlik hizmeti ertelenmiş olanlar da milletvekili, belediye başkanı, il genel meclisi üyesi, muhtar ve ihtiyar meclisi veya heyeti üyesi seçilebilecek.

Anayasa değişikliğiyle milletvekili seçilme yaşının 18 olarak düzenlenmesi nazara alınarak, mahalli idare organları seçimlerinde de 25 olan seçilme yaşı 18 olarak belirleniyor.