Sanayici 2012'ye ihtiyatlı giriyor
Sanayicinin üretim, iç piyasa ve ihracat siparişleri ve istihdama ilişkin beklentilerde, ekonomide 2012'ye ilişkin belirsizlikler nedeniyle ihtiyatlı davrandığı görülüyor.
YAYINLAMA
GÜNCELLEME
Naki BAKIR
ANKARA - Küresel ekonomide giderek derinleşen krizin etkisini sonlarına doğru hissetmeye başlayan imalat sanayii, 2012'ye ihtiyatlı girerken, iyimserliğini de korumaya çalışıyor.
Sanayicinin üretim, iç piyasa ve ihracat siparişleri ve istihdama ilişkin beklentilerde, ekonomide 2012'ye ilişkin belirsizlikler nedeniyle ihtiyatlı davrandığı görülüyor. İlk çeyreğe ilişkin belirlemeler, beş sanayiciden sadece birinin iç talepte artış beklentisi ve buna paralel olarak üretimi artırma eğiliminde olduğu dikkati çekiyor. Sanayicilerin üçte ikisinin yatırımı kısma ya da artırmama eğiliminde olduğu gözleniyor. Sanayi işyerlerinin önemli bir bölümü, faizlerde yükseliş, birim maliyetlerde artış bekliyor, bunun da fiyatlama davranışına yansıması bekleniyor.
DÜNYA, Merkez Bankası'nca yılın son ayında yaklaşık 2 bin 131 imalat sanayii işyerinde gerçekleştirilen İktisadi Yönelim Anketi'ne verilen yanıtlardan yararlanarak, imalat sanayii işyerlerinin 2012 yılı beklentileri ve vizyonunu belirledi. Buna göre imalat sanayii işyerleri içinde toplam üretimdeki payı yüzde 20.4'ü oluşturan bir kesim 2012 yılı ilk çeyreğinde üretimini artırmayı öngörürken, yüzde 30.1'le daha büyük bir bölüm üretimi kısmayı planlıyor. Toplam üretimdeki yüzde 49.5'le en büyük paya sahip kesim ise mevcut üretim düzeyini koruma eğiliminde.
Talepte mutedil canlanma
İmalat sanayiinin üretim hacmiyle ilgili ihtiyatlı yaklaşımının temelinde, iç ve dış taleple ilgili beklentilerinin yattığı görülüyor. Sektörde sadece üretimin yüzde 21.6'sını gerçekleştiren kesim gelecek yıl ilk çeyrekte toplam siparişlerde artış beklerken, düşüş bekleyenlerin ağırlığı yüzde 31'le bunun çok üzerinde bulunuyor. Toplam sipariş miktarının aynı kalacağı beklentisinde olan işyerleri yüzde 47.4'le önemli bir ağırlık oluşturuyor.
Özellikle iç piyasa siparişlerine ilişkin beklentiler daha kötümser bir tablo ortaya koyuyor. İlk çeyrekte iç piyasa siparişlerinde artış bekleyenlerin oranı yüzde 19.5 düzeyinde bulunuyor. Buna karşılık yüzde 50.4'lük kesim iç siparişlerin aynı kalacağını, yüzde 30.1'lik kesim ise azalacağını düşünüyor.
İhracat siparişleri konusunda ise artış beklentisinde olanların oranı yüzde 23.5 olurken, düşüş bekleyenler yüzde 24.8'e ulaşıyor. Yüzde 51.7 oranındaki büyük kesim ise ihracat siparişlerinde mevcut düzeyin değişmeyeceği görüşünde.
Maliyet ve fiyatlama
İşyerlerinin yüzde 39.6 ile oldukça yüksek orandaki bir bölümünün, üretiminde kullandığı girdilerin fiyat değişimine bağlı olarak birim maliyetlerin ilk çeyrekte artacağı beklentisinde olduğu belirlendi. Sanayicilerin yüzde 52.9'u birim maliyetlerin değişmeyeceği, yüzde 7.5'i ise düşeceği görüşünde.
Maliyetlere ilişkin beklentiler, birebir olmasa da fiyatlama davranışına da yansıyor. Yüzde 24.8'le sanayicilerin yaklaşık dörtte biri gelecek üç ayda iç piyasa satış fiyatlarını artırma planı yapıyor. Yüzde 64.3'le büyük bölümün fiyat düzeyini koruma; yüzde 11.1'lik bir kesimin ise fiyatları aşağı çekme eğiliminde olduğu belirlendi.
Yarıya yakını faizde yükseliş bekliyor
Bu arada faizlerde başlayan yükseliş süreci de sanayicileri yakından ilgilendiriyor. Sanayicilerin üretimdeki paya göre yüzde 41.6'lık bölümü 2012'nin ilk çeyreğinde kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz oranlarının yükselmeye devam edeceği yönünde görüş bildirdi. Yüzde 2.6'lık bir kesim anılan dönemde faizlerde düşüş yönünde tahminde bulunurken, yüzde 55.8'le en büyük bölümü oluşturan kesim ise faizlerin düzeyinin aynı kalacağı görüşünü dile getirdi.
İstihdam artışı eğilimi geriledi
İstihdama ilişkin öngörüler, 2012 yılında da işsizlik sorununun çözümü yönünde ciddi bir mesafe kaydedileceğine dair umut vermedi. Sektörde üretim değerine göre yüzde 15.4 paya sahip bir kesim gelecek üç ayda istihdam artışı öngörürken, yüzde 73'lük büyük kesim mevcut istihdam sayısını koruyacağını bildirdi. İşçi çıkarma eğilimindekilerin oranı ise yüzde 11.6'ya ulaştı. Başka deyişle öngörüler, sanayi istihdamında önemli bir değişim olmayacağına işaret ediyor.
Sanayi istihdamında bu yıl başlayan artış eğiliminin yılın sonlarında yeniden tersine döndüğü gözlendi. Gelecek üç ayda istihdam artışı öngören işyerlerinin yılın başında yüzde 25'i aşan oranının, haziran ve eylül'de yüzde 20'lere, aralıkta ise yüzde 15 dolayına gerilediği dikkati çekti. Buna karşılık işçi çıkarma eğilimindekilerin aynı dönemde yüzde 5'lere kadar inen oranı, son ayda yeniden artışa geçerek yüzde 12'ye yaklaştı.
Yıllık enflasyon beklentisi yüzde 9.7
İmalat sanayii işyerlerinin 2012 yılının tümünde üretici fiyatları (ÜFE) bazında yıllık enflasyona ilişkin beklentilerinin ağırlıklı ortalaması yüzde 9.7 olarak ölçüldü. 2010 sonunda, bu yıl için beklenen enflasyon oranı yüzde 8.1 düzeyinde bulunuyordu. Her ay yapılan ankette gelecek 12 aylık dönem sonu için ölçülen beklenti, bu yıl ilk çeyrekte yüzde 8'in altında seyrederken, temmuzdan itibaren bu düzeye çıktı, eylül ayında da yüzde 8.5'e, ekimde yüzde 9.1'e, kasımda yüzde 9.2'ye yükselen gelecek 12 aylık döneme ilişkin enflasyon beklentisi, aralık itibariyle yüzde 9.7'ye ulaştı.
Yatırım iştahı düşük
2012 yılının tümünde, 2011'e göre daha fazla yatırım harcaması yapacağını bildiren işyerlerinin oranı yüzde 34.2 çıkarken, yüzde 49.2'lik kesim 2011'deki kadar; yüzde 16.6'lık kesim ise daha az yatırım öngörüyor.
2010 sonunda yapılan ankette, bu yılın tümünde 2010'a göre daha fazla yatırım öngörenlerin oranı yüzde 35.6 ile son ankete göre daha yüksek, yatırım kısma eğiliminde olanların oranı da yüzde 11.5'le daha düşük düzeyde bulunuyordu.
Yatırım iştahının bu yıl aylarından itibaren azalmaya başladığı gözlendi. Gelecek 12 ayda önceki 12 aya göre daha fazla yatırım öngören işyerlerinin bu yıl nisanda yüzde 43.5'e kadar yükselen oranı, küresel ekonomide artan olumsuzlular paralelinde izleyen dönemde giderek geriledi.
Bu konularda ilginizi çekebilir