Sahneden Nâzım Hikmet’e selam

Nermin SAYIN

Şiirimizin “Mavi Gözlü Dev” ismi Nâzım Hikmet’in 112. yaşı kutlandı geçen hafta. Dizeleriyle müthiş bir teatral dünya yaratmanın yanı sıra oyunlar da kaleme alan Nâzım Hikmet’e sahneden de saygı duruşları var elbette, bu sene de. Bütün yaşamını hürriyet ve memleket hasreti inatçı bir sarmaşık gibi sarıp sarmalamış şairimiz için en samimi selamlardan biri de Dostlar Tiyatrosu’ndan elbette. Genco Erkal ve ekibi, 1970’lerden beri daima yaptıkları gibi, Nâzım’ı unutmuyor ve unutturmuyorlar bu sezon da. Gelin, şairimizin yeni yaşını vesile edip Dostlar’ın “Yaşamaya Dair-Bursa Cezaevi’nden Mektuplar”ına yakından bakalım.

Genco Erkal’ın, geçen yaz sonu bir tiyatro olarak düzenlediği Ali Paşa Hanı’nın açılışı için tasarladığı “Yaşamaya Dair”, sezon boyunca maalesef belli bir salonda olmasa da, İstanbul’umuza dağılmış çeşitli mekânlarda ve tabii diğer kentlerde perde açmaya devam ediyor. Erkal, şairin dizelerinden sahneye uyarladığı ve yönettiği “Yaşamaya Dair”de “Ben, Bertolt Brecht”le müthiş bir ikili olduğu Tülay Günal’la çıkıyor sahneye; Nâzım ve Pirâye kimlikleriyle… “21-22 Şiirleri”nin özel bir yer tuttuğu gösteride; Fazıl Say, Zülfü Livaneli, Cem Karaca, Tarık Özcan, Edip Akbayram, Tolga Çebi, Nadir Göktürk ve Timur Selçuk gibi müzik adamlarınca bestelenmiş ve çoğu dillere dolanmış Nâzım şarkıları da kullanıyor; “Kız Çocuğu” gibi, “Ceviz Ağacı” gibi… Genco Erkal şiirleri, Nâzım Hikmet’in Bursa Cezaevi’nde aklından geçen uçsuz bucaksız düşüncelermiş gibi okurken, “dışarı”da da kader ortağı Piraye, hemen hiç konuşmadan, şiirdeki gibi “edasındaki dünya”yla bize bir “mahpusun karısı”nı ifade ediyor. Tülay Günal, sıra şarkılara geldiğindeyse sesi oluyor bu kez Nâzım’ın. Genco Erkal’ı izlemek her zaman keyifli, “Yaşamaya Dair”de de bir mizansen ustasının böylesine teatral edalı şiirleri yorumlayışını görmek, hem şiir hem de tiyatroseverler için akılda kalacak bir deneyim. Şiiri adım adım takip ederek mizansenler yaratıyor; soyut ve somut.Karlarla yaratılan sahne bile bu söylediğimi kanıtlamaya yeter… Tülay Günal çok iyi bir müzikal oyuncusu olduğunu zaten hepimize kanıtladığı için, çok iyi söylüyor desem de olur, demesem de. Ama bu kadar ekonomik mizansen kullanılan bir oyunda, karakterini nasıl başarıyla taşıyor, görmeniz lâzım. 

Ünlü müzisyenlere ait ezgiler, Yiğit Özatalay’ın düzenlemesiyle bir piyanist ve bir çellist tarafından canlı yorumlanıyor oyun boyunca. Sernaz Demirel’in koreografisi, hem rejiyi hem de gösterinin keyfini destekliyor. Hem maddi hem de manevi yoksulluğun rengi kahverenginin tonlarıyla bezenmiş, gerekenden fazlasına müsamaha göstermeye bir dekoru var oyunun. Öyle ki bu “fakirlik” içinde Nâzım’ın iç dünyasının ve şiirinin zenginliği daha bir öne çıkıyor. Özlem Kaya’nın giysileri; döneme uygun. Yüksel Aymaz’ın ışıklarına gelince…  Aşkı, umudu, umutsuzluğu, yorgunluğu, hasreti kısacası Nâzım’la Piraye’nin dünyasını sahneye taşıyan ışıklar Yüksel Aymaz’ınkiler. Okunan şiirde bir ân alacakaranlık mı geçiyor, sahne hemen alacakaranlık… Güneşe mi çıkarıyorlar Nâzım’ı, umut dolu bir güneş sarıyor ortalığı…

Dostlar Tiyatrosu “müzikli gösteri” olarak adlandırsa da, duygusu gerçekten yüksek bir oyun bekliyor “Yaşamaya Dair”de seyirciyi. Kaçırmayın.

Raflarda...

Nâzım Hikmet’in bütün eserleri, Yapı Kredi Yayınları tarafından okurlara sunuluyor. Genco Erkal’ın şairin seçme eserlerini yorumladığı 4 CD’yle birlikte satılan “Ne Güzel Şey Hatırlamak Seni” de yine Yapı Kredi Yayınları’nda. Şairle ilgili kaleme alınan ve halen kitapçılarda bulunabilen bazı eserler de şunlar:

> Nâzım Hikmet: Tabu ve Efsane, Ataol Behramoğlu, Tekin Yayınevi
> Hava Kurşun Gibi Ağır: Nâzım Hikmet’in Romanı, Hıfzı Topuz, Remzi Kitabevi
> Dünya Şairi Nâzım Hikmet, Nedim Gürsel, Doğan Kitap
> Sanat ve Edebiyat Üstüne - Nâzım Hikmet, Aziz Çalışlar, Evrensel Basım Yayın
> Nâzım Hikmet’in Aşkları, Emin Karaca, Destek Yayınları
> Tanıdığım Nâzım Hikmet, Orhan Karaveli, Doğan Kitap
> Nâzım, Dünya ve Biz, Şükran Kurdakul, Evrensel Basım Yayın
>  Nâzım Hikmet’in Son Yılları, Zekeriya Sertel, Remzi Kitabevi

‘Nâzım’lı’ oyunlar

>  Şehir Tiyatroları, geçen hafta Nâzım Hikmet’in “Yolcu”sunun prömiyerini yaptı. Yıldırım Fikret Urağ’ın sahneye koyduğu oyun, 5-9 Şubat haftasında Ümraniye Sahnesi’nde izlenebiliyor.
> Dilek Türker – Tiyatro Ayna da klasikleşmiş oyunu “Mutlu Ol Nâzım”ı bu özel haftada sanatseverlerle buluşturuyor. Dilek Türker’in sahneye çıktığı tek kişilik oyun Maya Cüneyt Türel Sahnesi’nde 25 ve 26 Ocak akşamları perde açıyor.
> Tiyatro Pera’nın keyifli bir gezi vaat ettiği “Akdeniz” oyununun Türkiye bölümü Nâzım Hikmet-Piraye aşkını öykülüyor. Oyun sezon boyunca Tiyatro Pera sahnesinde.