Rize-Mardin Otoyolu bir an önce bitirilmeli
Mustafa KÜLÜNKOGLU / Rize Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı
Türkiye'nin 2023 yılı vizyonu olan 10. Ulaştırma Şurası kararlarına göre Cumhuriyetin 100. Yılında bitirilmesi düşünülen 100 proje arasında yer alan Rize-Mardin otoyolu projesi için Rize tek yürek oldu. Doğası gereği genel olarak bir araya gelmek ve ortaklık kurmak gibi konularda sorun yaşayan Rizeli, Rize-Mardin otoyolunun biran evvel bitirilmesi konusunda hemfikir.
Rize-Mardin otoyolunun en büyük problem oluşturan kısmı Rize-İspir güzergâhındaki Ovit Dağı. 2 bin 640 rakımlı Ovit Dağı senenin 4-5 ayı ulaşıma tamamen kapanıyor. Rize sahili Erzurum'un İspir ilçesi arasındaki irtibat kesiliyor. İspir Erzurum'a bağlı, merkez nüfusu 7 bin 670 ve köy nüfusu ile toplamı 18 bin 381 olan küçük bir ilçe. Ama Rize ile önemli bir bağa sahip. Çünkü Rize'de azımsanamayacak derecede İspir vatandaşı var. Onun için bu önemli bir ayrıntı.Bir de yaşadığımız şu yüzyılda kardan dolayı bir yolun ortalama 5 ay kapalı kalması kabul edilemez bir trajedi olsa gerek.
Konunun bir başka yanı da bu yol güzergâhı üzerinden Doğu Karadeniz sahili ile Doğu ve Güneydoğu arasının önemli derecede kısaltmasıdır. Yapılacak olan 450 kilometrelik Rize-Mardin otoyolu ile ortalama 15 saat süren şuan ki ulaşım, 5-6 saat gibi kısa bir süreye inecektir. Rize-İspir-Erzurum güzergâhı kısa olmasından dolayı yöre halkı, seyahat acenteleri sonbahar ve ilkbahar aylarında çığ tehlikesi olmasına rağmen canı pahasına bu güzergâhı tercih ediyor. Bazen bu durum olumsuz sonuçlar doğurabiliyor. Mesela yakın zamanda çığ düşmesi sonucu 18 vatandaşımız dağda mahsur kalmış ve uzun süre kendilerine ulaşılamamıştı. Rize Mardin otoyolu projesi ile bu dağ üzerine
yapılacak yaklaşık 12 km'lik uzun ve maliyetli bir tünel ile Ovit dağı çile olmaktan çıkacaktır.
Rize-Mardin otoyolunun yapılması güzergâh üzerindeki iller olan Mardin'i, Erzurum'u, Diyarbakır'ı, Şanlıurfa'yı ve diğerlerini de en az Rize kadar belki de Rize'den daha fazla ilgilendiriyor. Neden?
Bilindiği gibi 1974 tarihinde vurulan ilk kazma ile Türkiye tarihinin en büyük entegre projesi Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) başlatılmıştır. Bütün barajları ve hidroelektrik santralleri ile (22 Baraj -19 Hidro elektrik santrali) faaliyete geçtiği zaman Dicle ve Fırat nehirlerinin suları depolanacak ve yaklaşık 30 milyon dönüm arazide sulu tarım yapılabilecektir. Bu sulu tarım sayesinde yılda 3 veya 4 kez ekim yapılabilecek ve 3 bin 200 tür bitki yetiştirilebilecektir. Tam kapasite ile yılda 3-4 ekim yapılabilecek milyonlarca dönüm arazide, ortaya çıkacak bu milyonlarca ton ürünün kaç tonu ülke içinde ve arta kalanı dünyanın hangi ülkelerine hangi limanlarımızdan yüklenerek satılabilecektir?
İşte bu noktada GAP ürünlerinin ve ona dayanan bölgenin geleceğinin garantiye alınması için bölgenin Karadeniz'e komşu ülke pazarlarına açılması gerekir. Bu da Rize-Mardin otoyolunun yapılmasıyla olacaktır. Bu yol ile GAP, Karadeniz limanlarından Tuna ülkelerine, Rusya, Ukrayna, Kafkasya ve
Türk Cumhuriyetlerine kadar yaklaşık 450 milyon insanın yaşadığı büyük bir pazara kavuşabilecektir.
Bu, öncelikle GAP'ın garantisi ve sonra da Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesi için son derece önemli bir fırsattır. Aksi takdirde Adana'nın domatesine pazar bulamayan Türkiye, 30 milyon dönümlük sulu alanda üretilecek milyonlarca tonluk üretimi ile Cumhuriyetin 100. Yılına denk gelen 2023'li yıllarda GAP'ı, değerlendirememiş olacak ve belki de düşük bedellerle satmak zorunda kalabilecektir. Rizeli bunun farkında ve belki de ilk defa bir konuda kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektör ve STK'lar olarak tek vücut olmuş durumda.