Reytingleri RTÜK denetleyecek

ANKARA - Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), Bakanlar Kurulu'nda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağına göre reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin Üst Kuruldan izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor.

RTÜK'ten yapılan yazılı açıklamada, taslağın, RTÜK Başkanı Davut Dursun'un, 31 Mart 2010 tarihinde Bakanlar Kurulu'nda verdiği brifingin ardından TBMM'ye sevk edilmek üzere imzaya açıldığı anımsatıldı.

Taslakla, yeni yayın teknolojilerine hukuksal altyapı hazırlanarak yayıncılık alanında önemli bir açılım gerçekleştirildiği vurgulanan açıklamada, taslağın, IP-TV (Internet Protocol Television), DVB-H (Digital Video Broadcasting-Handheld) ve HDTV (High Definition Television) gibi yeni yayın teknolojileriyle ilgili belirsizlikleri ortadan kaldırdığı, yayıncılık alanında yeni bir uygulama olarak ortaya çıkan isteğe bağlı hizmetlere imkan verdiği ifade edildi.

Böylece kitlesel yayınlardan kişisel yayınlara doğru önemli bir adım atıldığına dikkat çekilen açıklamada, şöyle denildi:

"Yayın ilkeleri, radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetler için ayrı düzenleniyor. Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarısı taslağı, dört yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıktı. Sektörle ilgili düzenlemeler yapılırken, radyo ve televizyon kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarıyla çok sayıda ortak toplantı yapıldı. Taslak tamamlandıktan sonra da ilgili kamu kurumlarının, radyo ve televizyon kuruluşlarının, üniversitelerin, sivil toplum kuruluşlarının görüşüne sunuldu. Gelen görüşler çerçevesinde son kez gözden geçirilen taslak, daha sonra RTÜK'ün web sitesine yerleştirildi. Bir ay süreyle gelen görüşler değerlendirilerek taslağa son şekli verildi.

Taslak, AB müktesebatına uyum çerçevesinde 2007 yılı Aralık ayında AB Resmi Gazetesinde yayınlanarak yürürlüğe giren ve AB Sınırötesi Televizyon Direktifini değiştiren AB Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi hükümleri esas alınarak düzenlendi. Geçici olanlar hariç elli iki maddeden oluşan kanun tasarısı taslağı, sektörün sorunlarına çözümler içeren, düzenleme konusundaki yetki karmaşasını ortadan kaldıran, yayın denetimi konusunda RTÜK'ü daha etkin kılan, yayıncılık sektöründe rekabeti arttıran bir içerik taşıyor."

Taslakta yer alan düzenlemeler

Dünya ile paralel şekilde sayısal yayıncılığa geçişin hukuksal alt yapısının oluşturulmasını da mümkün kılacak olan taslak şu düzenlemeleri içeriyor:

-Karasal ortamda yayın lisanslarının verilmesi: 3984 Sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 1994 yılından bu güne kadar lisanslandırılamayan karasal yayın kuruluşlarının lisans sahibi olmaları, lisans ücretlerinin, kanal ve frekans kullanım ücretlerinin tahsil edilmesi amaçlanıyor.

-Sayısal yayıncılığa geçişin sağlanması: Tasarı, dünya ile paralel olarak karasal sayısal yayıncılığa sorunsuz geçilmesini hedefliyor. Bu çerçevede geçici düzenleme ile bir yıllık süre içerisinde sayısal frekans ihalesinin ve tahsislerin yapılmasını, tahsis tarihinden itibaren üç yıl süre ile de analog televizyon ve sayısal televizyon yayınlarının paralel olarak sürdürülmesini öngörüyor.

-Medya sahipliği ve yabancı sermayenin düzenlenmesi: Yürürlükte bulunan ve sektör gerçeklerine, Türkiye'nin hedeflerine uygun olmayan medya sahipliğine ilişkin hükümler yeniden düzenleniyor. Radyo ve televizyon sahibi olmayla ilgili sınırlamalar daraltılarak netleştiriliyor, tekelleşmeyi engellemek üzere tahsis edilecek frekans kapasitesi ve elde edilen sektörel gelir bazlı bir düzenleme getiriliyor. Ayrıca yayın kuruluşlarında yabancı sermaye oranı yüzde 25'ten yüzde 50'ye yükseltiliyor.

-Elektronik haberleşme kanunun yürürlüğe girmesi ile 3984 sayılı kanunda buna paralel düzenleme yapılması: Elektronik Haberleşme Kanunu hükümleri esas alınarak radyo ve televizyon yayınları için ayrılan frekans bantlarının frekans planlarını yapma yetkisi ve görevi Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna veriliyor.

-TRT yayınlarının RTÜK denetimine alınması: Avrupa Birliği müktesebatına uyum çerçevesinde yapılan tarama sürecinde, özel yayın kuruluşları açısından haksız rekabete neden olduğu gerekçesiyle eleştirilen, kamu ve özel yayın kuruluşlarının ayrı kurallara ve denetime tabi olmasını düzenleyen hükümler kaldırılarak, TRT'nin denetiminin RTÜK tarafından gerçekleştirilmesi sağlanıyor.

-Koruyucu sembol sistemi ve öz denetim hükümleri: Akıllı İşaretler Koruyucu Sembol Sistemi, Sayısal Kayıt Arşiv ve Analiz Projesi, İzleyici Temsilciliği ve Görsel İşitsel Medya Etik İlkeleri taslakla hukuksal alt yapıya kavuşturuluyor.

-Reyting sistemi RTÜK denetimine giriyor: Reyting ölçümlerini yapacak şirketlerin Üst Kuruldan izin alması ve bu şirketlerin ölçümlerinin denetlenmesi öngörülüyor.

-Yayın ilkelerinin yeniden düzenlenmesi: Yayın ilkeleri, AB Görsel- İşitsel Medya Hizmetleri Yönergesi esas alınarak yeniden oluşturuluyor. Radyo ve televizyon yayınları ile isteğe bağlı hizmetlere uygulanacak ilkeler ayrı olarak düzenleniyor.

-Cevap ve düzeltme hakkının düzenlenmesi: Cevap ve Düzeltme hakkı, Basın Kanununa paralel olarak yeniden düzenleniyor' ilgili tarafa, mahkemeye başvurmadan önce yayın kuruluşundan cevap ve düzeltme hakkının kullandırılmasını isteme imkânı sağlanıyor.

-Reklam payı kesintilerinin düşürülmesi: Yayın kuruluşlarının reklam gelirlerinden alınan yüzde 5 Üst Kurul Payı sektörün beklentisi doğrultusunda yüzde 3'e düşürülüyor.

-Yerli yapımlara yer verme zorunluluğu: Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde yayın içeriklerinde Avrupa eserlerine de yer verilmesi sağlanıyor ve belli oranda tüm yayınlarda yerli yapıma yer verilmesi zorunluluğu getiriliyor.

Arınç: Kurulda imzaya açıldı yakında TBMM'ye gelecek

Arınç, Dolmabahçe'deki Başbakanlık Ofisinde RTÜK Başkanı Davut Dursun ile düzenlediği basın toplantısında, Bakanlar Kurulunda imzaya açılan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun Tasarı Taslağı hakkında bilgi verdi.

Bakan Arınç, dört yıllık bir çalışma sonucu ortaya çıkan Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkındaki Kanun Tasarısı Taslağı'nın Bakanlar Kurulunda imzaya açıldığını ve yakında TBMM'ye geleceğini bildirdi.

Söz konusu kanunun, AB müktesebatına uyum, yayın teknolojisindeki hızlı değişim, Anayasa Mahkemesinin iptal kararları gibi nedenlerle son 14 yılda yaklaşık 20 değişiklikle günün şartlarına uyarlanmak istendiğini, ancak giderek yasanın bütünselliğinin bozularak, iptal edilen maddeler konusunda ciddi boşluklar doğduğunu dile getiren Arınç, şunları kaydetti:

"Mevcut kanunun, yeni teknolojilerin yayıncılık sektöründe hayata geçirilmesine imkan vermediği, karasal yayınların lisanslandırılması konusunda çözümsüz kaldığı, müeyyide sisteminin büyük ölçüde aksadığı tespit edilmiştir. Ayrıca yeni yürürlüğe giren Elektronik Haberleşme Kanunu gibi Üst Kurula atıf yapılan mevzuat hükümlerinin, kuruluş yasasına dercedilmesi gereği ve Anayasa Mahkemesinin vermiş olduğu iptal kararları gibi temel nedenlerle yasal çerçevenin tamamen yeniden düzenlenmesi zorunlu hale gelmiş ve yeni bir kanun tasarı taslağı hazırlanmıştır."

RÜTÜK'ün görevleri yeniden belirlendi

Bakan Arınç, Taslağın, Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun görevlerini yeniden düzenlediğini de belirterek, bu görevlere ilişkin şu bilgileri verdi:

"Yayın hizmetleri alanında ifade ve haber alma özgürlüğünün, düşünce çeşitliliğinin, rekabet ortamının ve çoğulculuğun güvence altına alınması için gerekli tedbirleri almak, televizyon kanal ve radyo frekans planlamalarını yapmak veya yaptırmak ve uygulamak, medya hizmet sağlayıcıların sunduğu yayın hizmetlerinde ve platform, multipleks, altyapı işletmecileri ile verici tesis ve işletim şirketinin sunduğu hizmetlerde müeyyideleri uygulamak, yayın hizmetlerine ilişkin kamuoyu araştırmaları yapmak veya yaptırmak ve bu araştırmaların sonuçlarını taraflarla paylaşmak."