POS sayısı katlanarak artıyor

ANKARA - TÜrkiye'de perakende bankacılık hizmetlerinin ve kredi kartı sayılarının artmasıyla birlikte POS cihazı sayıları da arttı. POS kullanımında dünyada ilk sıralarda yer alan Türkiye'de, POS cihazı sayısı, geçen yıl sonu itibarıyla 1,8 milyona ulaştı.

Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu'nun Bankacılıkta Yapısal Gelişmeler Raporu'ndan derlenen bilgilere göre, Türk bankacılık sektöründe alternatif erişim kanalı olarak kullanılan POS cihazı sayısı, perakende bankacılık hizmetlerinin artmasına paralel biçimde artış gösterdi. Özellikle 2003-2005 döneminde çok hızlı artan POS sayısı, bu dönemden sonra yıllık ortalama yüzde 10 artarak 2010 yılında 1,8 milyona ulaştı.

Bununla birlikte geçen yıl POS sayısının artış hızında bir gerileme oldu. Fonksiyonel banka gruplarının pazar paylarına bakıldığında, mevcut POS cihazlarının yüzde 93'ünün mevduat bankalarına, yüzde 7'sinin de katılım bankalarına ait olduğu görüldü.

Geçen yıl sonu itibarıyla sektörde büyük ölçekli bankalar grubunda banka başına yaklaşık 184 bin POS cihazı mevcut iken, bu rakam orta ölçekli bankalar grubu için yaklaşık 57 bin civarında oldu. Ortalama değerlere bakıldığında ise katılım bankaları grubunda banka başına POS sayısının yıllar itibarıyla dalgalandığı ve 2010 yılında da bir miktar azaldığı görüldü. Diğer taraftan mevduat bankaları grubunda banka başına POS sayısı her yıl istikrarlı bir şekilde artarak 2010 yılında 76 bin 811'e yükseldi.

POS sayısı bakımından dünyada ilk sıralarda bulunan Türkiye, banka başına düşen POS sayısı açısından da Brezilya'nın ardından ikinci sırada yer aldı. Rakamlar, Türkiye'nin, bu alanda bütün AB ülkelerinden ve gelişmiş ekonomilerden daha iyi performans sergilediğini ortaya koydu.

Kredi kartları son 10 yılda 4 katına çıktı

POS sayısına paralel olarak yoğunlaşmanın var olduğu kapasite göstergelerinden olan kredi kartı sayısı, Türkiye'de son 10 yılda yaklaşık 4 katına çıktı. Türkiye'de 2001 yılı sonu itibarıyla 12 milyon 905 bin olan kredi kartı sayısı, 2010 yılı sonuna gelindiğinde 48 milyon 803 bin oldu.

İstihdam edilen kişi sayısı son 10 yılda yaklaşık yüzde 5 artarken, kredi kartı sayısındaki artışın yüzde 278 olması, bankaların pazar payı ve kar artırma stratejilerinin etkisinin yanında, tüketicilerin harcama davranışlarındaki değişimi de yansıtıyor. Yıllar itibarıyla kredi kartı sayısının yalnızca 2001 yılında bir önceki yıla göre azaldığı, sonraki yıllarda sürekli arttığı görüldü. Bu süreçte en düşük artış oranı yüzde 2,3 ile küresel finans krizinin ekonomi üzerindeki etkilerini en fazla hissettirdiği 2009 yılında oldu.

Diğer kapasite göstergelerinde olduğu gibi katılım bankaları, bu alanda da daha hızlı gelişim göstermekle birlikte, bunların kredi kartlarındaki payı POS sayısındaki payının yaklaşık yarısı kadar gerçekleşti. Mevduat bankalarının kredi kartı pazarındaki payı ise yıllar itibarıyla ılımlı şekilde düşerken, 2010 itibarıyla yüzde 96,4 oldu.

Kredi kartı pazarında en fazla büyüyen grup olan büyük ölçekli bankalar grubunda, banka başına kredi kartı sayısı 2010 yılı itibarıyla yaklaşık 5 milyon olarak gerçekleşirken, orta ölçekli bir bankanın ortalama kredi kartı sayısı 2009 yılındaki düşüşten sonra tekrar yükselerek yaklaşık 1,5 milyona ulaştı.

ATM sayısı 27 bin 604'e ulaştı

Bankacılık sektöründe son yıllarda işlevi artan ve bankalar açısından maliyeti azaltıcı bir hizmet sunum aracı olan ATM'lerin sayısı, sektördeki gelişime paralel olarak arttı. Son 10 yılda ATM sayısı her yıl ortalama yüzde 9,4 oranında artarak, 2010 yılı itibarıyla 27 bin 604'e ulaştı.

2010 yılı itibarıyla büyük ölçekli bankaların ortalama ATM sayısı 2 bin 817, orta ölçekli bankaların 807, küçük ölçekli bir bankaların ise ortalama 31  oldu.

ATM başına nüfus bakımından Çin, Hindistan, Brezilya, Endonezya gibi kalabalık nüfusa sahip dünya ülkelerinden daha iyi durumda olan Türkiye'nin, diğer G-20 ve AB ülkelerinin gerisinde kaldığı görüldü. AB ülkeleri içinde bu konuda en iyi durumda olan ülke ATM başına 619 kişi ile Portekiz, AB ortalaması da ATM başına 1.152 kişi iken, ATM başına yaklaşık 3 bin kişinin düştüğü Türkiye, bu alanda da sadece Doğu Avrupa ülkelerine yaklaşabildi.