Patent ve koruma mevzuatını birleştirecek tek yasa Meclis’te

Canan SAKARYA - Hüseyin GÖKÇE 

ANKARA - Marka hakkı, coğrafi işaret hakkı, tasarım hakkı, patent, faydalı model ve geleneksel ürün adlarına ilişkin başvuru, tescil ve tescil sonrası işlemleri ve bu hakların ihlallerine ilişkin hukuki yaptırımları içeren Sınai Mülkiyet Kanun Tasarısı TBMM’ye gönderildi. Tasarıyla birlikte halen ayrı KHK ile düzenlenen, patent, coğrafi işaret, endüstriyel tasarım gibi konulardaki dağınık mevzuat tek bir yasal düzenleme haline getiriliyor. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık’ın patent, buluş ve tasarımların ticarileştirilmesini kolaylaştıracağını, bunların ticarileştirilmesi halinde öğretim elemanlarına da en az üçte bir pay verileceğini kaydettiği 189 maddeden oluşan yasal düzenleme TBMM’ye geldi.

Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık’ın patent, buluş ve tasarımların ticarileştirilmesini kolaylaştıracağını, bunların ticarileştirilmesi halinde öğretim elemanlarına da en az üçte bir pay verileceğini kaydettiği 189 maddeden oluşan yasal düzenleme TBMM’ye geldi. 

Markalara idari iptal 7 yıl sonra 

Marka hakkına ilişkin düzenlemelerin yer aldığı tasarıyla yayıma itiraz eden taraftan, kullanıma ilişkin bilgi ve belge sunulması talep edilmesi hükme bağlandı. AB düzenlemesine bağlı olarak 7 yıl sonra yürürlüğe girmek üzere, tasarının 26’ncı maddesiyle markalara yönelik idari iptal uygulaması başlatılıyor. Buna göre, marka sahibinin gerekli önlemleri almaması sonucu markanın tescilli olduğu mal veya hizmetler için yaygın bir ad haline gelmesi, markanın kalitesi, niteliği veya coğrafi kaynağı konusundahalkı yanıltması halinde marka idari olarak iptal edilecek. 

Gıda, tarım, maden, el sanatları ürünleri ve sanayi ürünlerinden şartları uygun olanlar, coğrafi işaret veya geleneksel ürün adı korumasından yararlanacak. 

Coğrafi işarette ilan ücreti kalktı 

Tasarı ile birlikte geleneksel ürün adı ve coğrafi işaret başvuruları artık TPE tarafından bültende yayınlanacak ve böylece artık bu başvurular için ilan ücreti ödenmeyecek. Başvurulara ilişkin ilan süresi 6 aydan üç aya indirilirken, coğrafi ürünlerin denetim sıklığına ilişkin süre 10 yıldan iki yıla düşürüldü. 

Tasarının 42’nci maddesi uyarınca tescil edilen coğrafi işaretin veya geleneksel ürün adının tescile konu özelliklerinde değişiklik olması halinde, menfaati bulunanlar tarafından değişiklik başvurusu yapılabilecek. Tescilli bir markanın sahip olduğu itibar, ün ve kullanım süresi de göz önünde bulundurularak bu markayla ile aynı veya benzer olması sebebiyle markanın varlığına zarar verici adların tesciline, önceki hak sahibinin itirazı üzerine izin verilmeyecek. 

Tüm tasarımlar kapsamda 

Kanunun 55’inci maddesinden itibaren başlayan üçüncü kitabında tasarıma ilişkin düzenlemeler yer alıyor. Eski yasadaki endüstriyel taşırım ifadesi ‘tasarım’ olarak değiştirilerek her türlü tasarım koruma altına alındı. 

Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı tasarımlar ile özgün olmadığı anlaşılan tasarım başvuruları resen reddedilebilecek. Tasarım koruma başvurularında da 6 aylık ilan süresi 3 aya indirilirken, Türkiye’de tescil edilmemiş ancak ilk kez Türkiye’de kamuya sunulmuş tasarımlar da tescilsiz tasarım olarak korunacak. 

Üçüncü kişiler tasarım sahibinin izni olmadan, tasarım veya tasarımın uygulandığı ürünü üretemeyecek. Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıl olacak ve bu süre 5’er yıllık dönemlerle 25 yıla kadar uzatılabilecek. Tescilsiz tasarımlar ise 3 yıl süreyle korunacak. Yükseköğretim kurumlarında ortaya çıkan tasarımların ticarileştirilmesi halinde elde edilen gelirin en az yarısı tasarımı yapan öğretim elemanına ait olacak.

İncelemesiz patent sistemi kaldırıldı 

Tasarı ile birlikte hak sahiplerine etkin koruma sağlamayan incelemesiz patent sistemi kaldırılırken, faydalı model başvurularına araştırma raporu düzenleme zorunluluğu getirildi. Tescillenen patentlere ilişkin 6 ay süreyle itiraz edilmesinin önü açılırken, patent verildikten sonra itiraz için tek yol olan mahkemeye gidilmesi prosedürü de yumuşatılmış oldu. Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar sonucunda ortaya çıkan buluşlara ilişkin paten başvurusu kurum tarafından yapılacak. Yükseköğretim kurumu başvuru yapmazsa buluş serbest buluş niteliği kazanacak. Buluştan elde edilen gelirin en az üçte biri buluşu yapana verilecek. Sınai mülkiyet hakkına tecavüz sayılan fiilleri işleyen kişiler, hak sahibinin zararlarını tazmin etmekle yükümlü olacaklar. Bu durumda, tecavüz eden tarafından kötü şekilde kullanılması, üretilmesi veya uygun olmayan koşullarda piyasaya sürülmesi halinde ayrıca tazminat talep edilebilecek.