Onaylanmış kişi statü belgesi kaldırılıyor!
İlhan BULUT
Gümrük Müşaviri
Türkiye’nin kendine has gümrük ve ticaret sisteminden doğan ve zaman içerisinde çeşitli revizyonlar ile kapsamı genişletilen onaylanmış kişi statü belgesi(OKSB), gerek gümrük idarelerine gerekse belge sahibi firmalara önemli kazanımlar sağlamıştır. Belge sahibi firmaların gümrük işlemlerinin daha az kontrole tabi tutulması aynı zamanda belge sahibi olmayan firmaların da işlem sürelerine bir nevi pozitif dışsallık sağlayarak topyekün işleyişi olumlu etkilemiştir. Bu itibarladır ki istatistiklere bakıldığında son 10 yılda gümrük idarelerinde istihdama katılan personel bir kenara bırakıldığında dış ticaret hacminin 87,6 milyar dolardan 389 milyar dolara çıkmasına karşın gümrük idarelerindeki işlem sürelerinin eskisine nazaran daha da kısalmasının altında yatan başarıdan birisi de OKSB sistemidir.
10 Ocak 2013 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren gümrük işlemlerinin kolaylaştırılması yönetmeliği ile OKSB’nin belki de bir üst aşaması ya da bu üst aşamanın uluslararası literatürdeki ismi olan yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası (YYS) ile tanışmış olduk. O zamandan bugüne kadar geçen süreçte sertifikaya talebin sınırlı kaldığını müşahede ettik. Bunun nedenlerini 13 Eylül 2013 tarihli Dünya Gazetesi’ndeki yazımda özellikle ithalatta yerinde gümrükleme izninin olmayışı ve onaylanmış kişi statü belge sahibi firmaların benzer kolaylıklardan yararlanıyor olması olarak ifade etmiştim. Hatta talebin sınırlı kalması ile bu alana doğru Bakanlık tarafından tek taraflı bir yönlendirmenin olacağının altını çizmiştim. Bu konuyla ilgili çeşitli düzenlemeler yapılarak hazırlanmış olan son taslak çalışmasında ithalatta yerinde gümrükleme uygulamasına geçileceği ve 1.1.2016 tarihi itibariyle düzenlenmiş olan tüm A ve B sınıfı OKSB’lerin geri alınacağı ve mevcut belgelerin güncellemelerinin de en geç bu tarih olarak kabul edileceği ifade edilmiştir.
Yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasını alabilmek, OKSB’den farklı kriterleri gerektirdiğinden, bugün A ve B sınıfı OKSB’ye sahip olan birçok firma yetkilendirilmiş yükümlü sertifikasını alabilecek konumda değildir. Dolayısıyla taslakta herhangi bir revizyon yapılmazsa 2016’dan itibaren bir çok OKSB’ye sahip firma ya C sınıfı gibi kapsamı dar bir OKSB ile yetinecek ya da OKSB ve yetkilendirilmiş yükümlü sertifikası gibi kolaylaştırmalara sahip olmadan işlemlerini devam ettireceklerdir. Sektörün içinden ve bu konuyla ilgili çıkan düzenlemeleri yakından takip eden birisi olarak OKSB’lerin mevcut şekilde devam ettirilmesinin veya YYS sistemine uyarlanarak devam ettirilmesinin gerekliliği üzerine vurgu yapmak istiyorum. Ayrıca firmaların YYS’ye tek taraflı olarak yönlendirilmelerinden ziyade hem prestijlerini artırmak hem de kendi ihtiyaçları doğrultusunda ihracatta ve ithalatta yerinde gümrükleme, gümrük işlemlerinde öncelik gibi ilave kolaylaştırmalarla işlemlerini yapmak üzere kendi inisiyatifleriyle bu alana yönlenmelerinin daha rasyonel ve adilane olacağını düşünüyorum.