Müteahhitler Basra'yı keşfetti

 
Leyla İLHAN

BASRA - Irak'ın İstanbul'u olarak nitelendirilen Basra şehri Türk firmalarının akınına uğruyor. İnşattan, liman yatırımına, fabrika yatırımından, ticarete kadar her alanda bakir bir pazar olarak değerlendirilen 3.5 milyonluk Basra şehri Türk yatırımcıları kendine çekmeye başladı.
Özellikle 1.5 yıldır Türk firmalarının hedef pazarları içine giren şehre gidip yatırım yapan firma sayısı 90'a ulaştı. Yatırımcı firmalar arasında müteahhitlik firmaları ise ilk sırada yer alıyor. Yılda 5-6 milyar dolarlık iş yapma fırsatı sunan bölgeye özellikle konumu nedeniyle gelecek 10 yıl içinde Irak'ın en İstanbul'u gözüyle bakılıyor.
 
Türkler için Basra'da olumlu atmosfer var

Hedef Fuarcılık Irak'ın Bağdat ve Erbil gibi şehirlerinde 6 yıldan bu yana fuar düzenliyor. Son 2 yıldır da Basra şehrinde Irak-Basra Genel Ticaret ve İnşaat Fuarı düzenleniyor. Bu yıl ilki 27 - 30 Nisan tarihlerinde yapılan fuara Türkiye'den 90 firma katıldı. Hedef Fuarcılık Yönetim Kurulu Başkanı Tolga Tezel, 60 tane de yabancı firmanın fuara katıldığını kaydetti. Iraklıların özellikle Türklerle çalışmayı istediğini anlatan Tezel, "Çünkü Türk firmaları ciddi bir şekilde çalışıyor. Türk firmalarının da bu olumlu atmosferi değerlendirmesi gerekir. Çünkü bu tarz pazarlara ilk giren kazanıyor" dedi.
 
 90'dan fazla Türk firması Basra'yı keşfetti
 
Basra İnşaat Fuarı'nda biraraya geldiğimiz Irak Basra Başkonsolosu Faruk Kaymakçı, halen Irak'ın güneyi ve Basra'da toplam 90'dan fazla Türk firmasının çalıştığını aktardı. Kaymakçı, "Büyük bir kısmı inşaat sektöründe ve aldıkları iş hacmi 2011 yılında 1.5 milyar doları geçmiş durumda. Sadece Basra'yla ticaret hacmi 1 milyar doları geçmiş durumda" dedi.. Basra'nın diğer kentlerden çok farklı bir konumda olduğunu dile getiren Kaymakcı, "Nüfus olarak Irak'ın en büyük ikinci şehri ve Basra Irak'ın tek liman kenti. Şu anda irili ufaklı 7 tane limanı var. Dolayısıyla liman kenti olması da ulaşım açısından önemli kılıyor.  İkinci özelliği Irak'ın kanıtlanmış petrol rezervlerinin yüzde 65'nin Basra'da olması. Şehir aynı zamanda çok büyük doğalgaz kaynaklarına sahip" dedi. Şehrin yavaş yavaş gelişmeye başladığını üretiminin ve ihracatının artmaya başladığını aktaran Kaymakcı, "Bu nedenle Basra zengin bir şehir olma yolunda ilerliyor. Geçmişten kaynaklanan bir ticaret kültürü var. Burası Simbat'ın şehri. Simbat'ın dünyaya açıldığı ticaret yaptığı bir liman şehri" yorumunu yaptı.
 
Basra'nın merkezi bütçeden aldığı kaynağın yanı sıra petrol üreten ve satan şehirlere özel olarak Basra'de üretilen her bir varilden 1 dolar, ihraç elden her bir varil petroldende yine 1 dolar aldığını böylece  petrolden 2 dolar gelir elde ettiğini aktaran Kaymakcı, aynı şekilde üretilen her bir doğalgazın metreküpünden 1 dolar gelir olduğunu ifade etti. Ayrıca Basra şehrinin  merkezi bütçenin yanı sıra yılda 1.5 milyar dolarlık ayrı bir bütçe verildiğini anlatan Kaymakcı, "5-6 milyar dolarlık yatırım ve iş hacmi bütçesi var burada" dedi.
 
 
Basra'nın yıllık müteahhitlik bütçesi 5-6 milyar dolar
 
Basra'daki Şatt-ül Arap nehri üzerinde bir tane köprü bulunduğunu bunun da yetersiz olduğunu aktaran Kaymakcı, "Burada ciddi köprü ihtiyacı var. Basra'nın yıllık müteahhitlik bütçesi 5-6 milyar dolar olduğunu söyleyebilirim" dedi. Burada işler iyi yönetilirse ve doğru giderse 10-15 yıl sonra İstanbul Türkiye için neyse Basra'da Irak için öyle bir konuma geçecek. Çünkü bir şehrin gelişmesi için her şey var. Jeostratejik açıdan önemli bir konumda. İran'a Ürdün'e, Kuveyt'e, Suudi Arabistan'a komşu" değerlendirmesini yaptı. Basra Körfezi'nin iyi çalışmaya başlamasıyla birlikte Kızıldeniz hattının iptal edilerek Uzakdoğu'ya Avrupa ve Türkiye üzerinden gidecek yolun 24 saat kısaltılabileceğini anlatan Kaymakcı, bu konuda da büyük derin su projesi gibi projeler olduğunu söyledi. Basra'dan Türkiye'ye uzanan demiryolu ve bölgenin Nabuco'ya dahil olması gibi projelerde olduğunu kaydeden Kaymakcı, bunların finansmanın sağlanması için yakın zamanda Japonya ile görüşeceklerini söyledi.
Irak genelinde kişi başı gelirin 4 bin -5 bin dolar seviyelerinde olduğunu kaydeden Kaymakcı, Basra nüfusunun 400-500 binin ise oldukça varlıklı olduğunu belirtti. Kaymakcı, Basra'da güven arttıkça, fuarlar arttıkça Irak'ın güneyine yapılan ihracatın her yıl yarım milyon dolar artabileceğini söyledi.
 
Irak geçiş döneminde, yabancılar çekiniyor
 
Irak'ın şu anda geçiş döneminde olduğunu bu nedenle çeşitli sorunları olduğunu belirten Kaymakcı şöyle konuştu: "Yabancı yatırımcıyı nasıl çekeceklerini bilmiyorlar. Mevzuat boşluğu var. Yabancıların buraya gelip çalışması için çalışma ve ikametgâh izni alınması gerekiyor ama izinlerin alınması çok sıkıntılı ve gecikmeli oluyor. Ayrıca muhatabınızın kim olduğu belli değil. Birisiyle iş yapıyorsunuz başka birisi gelip o işin patronu benim diyebiliyor.  Bağdat'ta aldığınız bir işi burada yapmaya kalktığınızda buradakiler haberimiz yok diyebiliyor. Burada aldığınız bir ihaleyi başlatıyorsunuz Bağdat benim haberim yok diyerek başlatmayın diyebiliyor. Bu ortamda çok fazla yabancı firma gelmiyor. Hatta yatırım için neredeyse hiç kimse gelmek istemiyor. Buraya daha çok firmalar müteahhitlik ve ticaret için gelmek istiyor."  Bundan dolayı çok büyük projelerin açılmadığını aktaran Kaymakcı, "Burada çekinmeyen ve çalışan firmalar Türkler"dedi.  
 
5 unsur Türk firmalarını bölgede başarılı kıldı
 
Son 1.5 yıldır özellikle Türk firmalarının Basra'ya yoğun bir şekilde gelmeye başladığını anlatan  Faruk Kaymakcı, Türk firmalarının bölgeye gelmesinde hızlı ve pratik olması,  fiyatlarının makul olması,  kaliteli hizmet sunması, cesur ve takip eden firmalar olmasının yanı sıra tarihi ve ortak bağların etkili olduğunu dile getirdi. Kaymakcı, "Burada belli güvenlik riskleri olmasına rağmen bu güvenlik riskini göze alarak işi yapabiliyor. 7 ay önce göreve başladığımda bölgede çalışan Türk firma sayısı 20-25 iken bu sayı şimdi 92 oldu. Bunların büyük bölümü inşaatçı. Bunun dışında kanalları temizleyen ve körfezdeki batıkları çıkaranlar ile Türk Havayolları dışındaki firmalar hariç beyaz eşyada, mobilyada çalışan 10 tanede ticaret firmamız var" dedi. İnsanlarında Türklere olumlu baktığını anlatan Kaymakcı, bu 5 unsurun Türk firmalarını bölgede başarılı kıldığını anlattı.
 
Basra orta Irak'a göre daha güvenli
 
Kaymakçı, Basra'nın orta Irak'a göre daha güvenli olduğunu söyledi. Burada daha çok Amerika üssüne olan saldırılar olduğunu Amerikan üssü çekildiği için artık o tarz saldırılar olmadığını belirten Kaymakcı, ikinci tür saldırıların ise daha çok dini günlerde ve Şiiler için önemli kabul edilen günlerde terör unsurlarının Şiilere karşı sansasyonel saldırılar olduğunu bununda Türk işadamlarına yönelik bir yanı olmadığını söyledi. Bu nedenle bu dönemlerde dikkatli olunması gerektiğini ama iş yapmaya yönelik bir güvenlik sorunu olmadığını kaydetti. Ancak henüz tüm taşların oturmadığını bunun da aynı zamanda Irak'ı Türk firmaları için pazarı avantajlı kıldığını ifade etti.

 
A'den Z'ye her şey ihtiyaç
 
Basra'da A'dan Z'ye her alanda yatırım ve işe ihtiyaç duyulduğunu aktaran  Faruk Kaymakcı, en acil yatırımlar arasında ise enerji yatırımlarının yer aldığını belirterek şöyle konuştu: "Elektrik ciddi bir sorun, ucuz hızlı toplu konut ihtiyaçları var. Şiddetle okula ihtiyaç var. Tersane yok, çok ciddi bir şekilde su artıma, kanalizasyon ve arıtma ihtiyaçları var. 50-60 kişi istihdam edecek KOBİ'lere ihtiyaç var. Bu bir alüminyum fabrikası, bir süt, meyve suyu, pastane olabilir. Lokanta bile ihtiyaç. 3.5 milyonluk Basra'da yabancıların oturup yemek yiyebileceği servis alırken sıkıntı çekmeyecekleri bir lokantaları bile yok. Çok ciddi bir şekilde küçük ya da orta ölçekli AVM'ye ihtiyaç var. Halı sahadan kapalı spor salonlarına kadar geniş bir alanda ihtiyaç var."
 

Ofis açmaya geldik ama
bir de Türk bankası olsa...
 
+ Irak-Basra Genel Ticaret ve İnşaat Fuarı'na ilk defa katıldıklarını söyleyen Musa Demir Paslanmaz Çelik Genel Müdürü Musa Demir,  ilk yıl pazarı inceleyeceklerini, ikinci yılda ise yatırım yapmayı düşündüklerini söyledi. Şehrin geleceğine inandıklarını aktaran Demir, paslanmaz çelikçi olarak bölgeye saç ve boru satmayı hedeflediklerini gerekli alt yapı sağlandığı taktirde üretimlerinin yüzde 15-20'sini bu bölgeye yönelik olabileceğini söyledi.
+ İnova Jenaratörleri Dış Ticaret Sorumlusu Murat Tatar ise Irak'ta Erbil ve Bağdat şehirlerine son 1.5-2 yıldan bu yana 2 milyon dolarlık jeneratör satışı yaptıklarını belirterek, "Basra'da ofis açıp ayda 100 tane jeneratör satmayı düşünüyoruz" dedi.
+ Üç yıldır Irak'ın başka kentlerinde satış yaptıklarını son 5 aydan bu yana ise Basra'ya mobilya satmaya başladıklarını söyleyen Safir Mobilya Genel Müdürü Cemil Aşanboğa, "Özellikle Çin ve Malezya ürünlerinden bıkanlar bizim ürünleri alıyor İlerleyen dönemde bu bölgeye 5 milyon dolarlık satış yapma hedefimiz var. Ancak burada bir Türk Bankası'nın olmaması bizim için sıkıntı kaynağı. Lübnan, İran Birleşik Arap Emirlikleri gelip burada banka açtı. Birde  şiddetle Türkçe konuşa çalışanları olan bir banka olsa para transferi sorun olmaktan çıksa" yorumunu yaptı.
+Akaryakıt, LPG  ve CNC istasyonlarını anahtar teslim eden Tekser de kendi ürettimi olan akaryakıt pompalarını Basra'ya a satmayı hedefliyor. Basra'nın petrol kaynakları açısından zengin bir şehir olmasına karşın teknoloji olarak en az 20 yıl Türkiye'nin gerisinden kaldığını dile getiren Tekser Genel Müdürü Fatih Fincan, "Bu nedenle büyük bir potansiyel barındırıyor. Basra'de distribütörlük düşünüyoruz" dedi.
+ Bünyesinde  makine, elektrik, taş kırma, çelik kapı alanında 6 şirket bulunan Ankara merkezli Grup TR Yönetim Kurulu Başkanı Atilla Dündar, Irak'ın Erbil kentinde 3-4 yıldan bu yana çalıştıklarını bu yıl ilk defa  Basra'ya geldiklerini söyledi. Özellikle inşaat makinaları ve elektrik malzemelerine çok fazla ilgi aldıklarını belirten Dündar, "Fuarda beklentimizin üzerinden ilgi gördük. Burada showroom açabiliriz" diye konuştu.  

 
Türk Havayolları Basra seferlerini 7'ye çıkarabilir

Türk Hava Yoları'nın geçen yıldan bu yana bölgeye seferler yaptığını haftada 3 uçuşla başlayan seferlerin şimdi dörde çıktığını yine bu yıl içinde ise 7'ye çıkmasının sözkonusu olduğunu aktaran Kaymakcı, bunun için görüşmelerin devam ettiğini söyledi. Şu anda batıdan Basra'ya uçan tek şirketin Türk Havayolları olduğunu kaydeden Kaymakcı, petrol şirketlerinden dolayı özellikle business cllasa çok fazla ilgi olduğunu söyledi. Ancak şu anda Türk Havayolları'nın fiyatlarının yüksek olduğunu aktaran Kaymakçı, fiyatlarını düşürmesi halinde uçakların daha da dolacağını belirtti.

Müteahhitler işçilerine
doğru vizeyi alıp gelsin
 
Faruk Kaymakcı, her firmanın sorununu kendi şirketinin sorunu gibi çözmeye çalıştıklarını belirterek, "Sadece firmaları değil bölgeye gelen işçilerimizi de düşünüyoruz. Burada çok işçi sorunu oluyor. Bu nedenle özellikle Irak'a gelen işçiler çalışma izni almadan ve sözleşme yapmadan gelmesin. Eğer Irak'ın güneyinde çalışacaksa Irak vizesi alarak gelsin. Kuzey'den karayoluyla geldiği zaman ve Irak'ın kuzeyindeki üç vilayeti geçerli olan giriş mührü ile Irak'ın diğer 15 vilayetlerine giderse ciddi sorunlar doğuyor. Yani ülkeye resmen yasadışı girmiş gibi oluyorsunuz ve tutuklanabiliyorsunuz. Bu nedenle enerjimizin büyük kısmını bu insanların sorunlarını çözmek için kullanıyoruz" dedi.