Mahkemelerin yükü azalacak dava süresi ‘hedef’le kısalacak

Ferit PARLAK

Cumhurbaşkanı Recep Tay­yip Erdoğan, 4. Yargı Re­formu Strateji Belgesi’ni açıkladı. Yargı Reformu Strateji Belgesi’yle 45 hedefe, 2029 yılına kadar uygulanacak 264 faaliyetle ulaşılacak. Buna göre,

temyiz kanun yolunun etkinli­ği için temyiz incelemelerinin en geç altı ay içerisinde sonuçlanma­sı hedefi çerçevesinde Yargıtay ve Danıştay’ın kurumsal yapısı güç­lendirilecek ve gerekli önlemler alınacak. Temyiz incelemelerinde etkinliğin artırılması için Yargı­tay ve Danıştay Kanunlarında yer alan daire ve üye sayıları iş yüküy­le orantılı olacak şekilde yeniden belirlenecek. Temyiz kanun yolunda zorunlu olmadıkça kısmi inceleme yapıl­maması sağlanacak.

İstinaf incelemeleri 6 ayda sonuçlanacak

Yargılamaların makul sürede tamamlanabilmesi için, İstinaf mahkemelerinin kurumsal yapısı, incelemelerin en geç altı ay içeri­sinde sonuçlanması hedefi çerçe­vesinde güçlendirilecek.

İstinaf mahkemelerinde daire ve hâkim sayıları, iş yüküyle oran­tılı ve uzmanlaşmayı sağlayacak şekilde artırılacak, dairelerin tek heyetle çalışması sağlanacak.

Bölge adliye mahkemesi Cum­huriyet başsavcılığının daire ka­rarlarına itiraz yetkisi genişletile­cek. İstinaf incelemesinin sadece dosyanın bölge adliye mahkeme­sine geliş tarihine göre değil aynı zamanda davanın ilk derece mah­kemesine açıldığı tarihin dikkate alınması suretiyle yapılması sağ­lanacak.

Bölge adliye mahkeme­leri hukuk dairelerine harç, yargı­lama gideri, vekâlet ücreti gibi ba­zı konular bakımından düzelterek esastan ret kararı verebilme yet­kisi getirilecek.

Dosyaların ilgili dairede arşive alınmadan önce ön incelemeye tabi tutulması sure­tiyle bölge adliye mahkemelerin­de görev uyuşmazlıklarının asga­riye indirilmesi sağlanacak.

İstinaf yolundaki kesinlik sı­nırları gözden geçirilecek ve bazı uyuşmazlıklar için doğrudan tem­yiz sistemi getirilecek.

Adli süreçlerin makul sürede ta­mamlanmasına yönelik kurumsal tedbirler alınacak ve uygulamalar geliştirilecek.

Ceza ve hukuk yargılamaların­da hedef süreler daha kısa olacak şekilde yeniden belirlenecek ve hedef süre uygulaması takip edi­lecek ve hedef sürenin aşılması­na neden olan hususlara yönelik önlemler alınacak. İstinaf kanun yolu aşamasında da hedef süreler belirlenecek; adalet hizmetlerinin zamanında, etkin ve kaliteli bir şe­kilde sunulması için kurumsal performans ve verimliliğe ilişkin çalışmalar yapmak üzere Bakan­lık bünyesinde “Adalet Teşkilatı Performans ve Verimliliği Daire Başkanlığı” kurulacak.

Duruşmaların kesintisiz deva­mı ilkesine uyulacak ve kanunda gösterilen istisnai hâllerde duruş­maların en fazla iki ay ertelene­bilmesi sağlanacak. Bekletici so­run yapılan hâllerde “duruşmala­ra ara verilmesi kararı” verilerek bekletici sorunun bitimine kadar duruşma yapılmaması; ilk derece yargılamalarında, dosyalara bak­ma sırasına ilişkin uygulamanın makul sürede yargılanma hakkı­nın ihlalini önleyecek şekilde dü­zenlenmesi sağlanacak. Duruşma yapılmaksızın dosya üzerinden çözülebilecek uyuşmazlıkların kapsamı genişletilecek. Bozma kararı verilen dosyaların öncelik­le ve ivedilikle görülmesi sağlana­caktır.

Konkordato için düzenleme yapılacak

Arabuluculuk müessesesinin kurumsal yapısının güçlendiril­mesine, denetim mekanizmala­rının çeşitlendirilmesine ve gö­rüşmelerin gerçekleştirileceği yerlerin standartlarının belirlen­mesine yönelik mevzuat çalışma­sı yapılacak.

Arabuluculuk süreci anlaşmaya daha fazla katkı sağlayacak şekil­de yeniden yapılandırılacak; As­liye hukuk mahkemelerinde gö­rülen alacak ve tazminat davaları başta olmak üzere dava şartı ara­buluculuk uygulamasının kapsa­mı genişletilecek.

Günün ihtiyaçlarına cevap ve­recek ve alacaklı ile borçlu arasın­daki hassas dengeyi gözetecek şe­kilde yeni bir İcra ve İflas Kanunu hazırlanacak.

Konkordato kurumunun güven veren ve sürdürülebilir bir ekono­mik yapı için etkin bir araç hâline getirilmesine ilişkin düzenleme­ler yapılacak.

Yeni Anayasa hazırlıkları kap­samında, yargı bağımsızlığı ve ta­rafsızlığının güçlendirilmesi, yar­gı görevi yapanların her türlü bas­kıdan uzak, hukuka bağlı, vicdani kanaatlerine göre hak ve adaleti gözeterek karar vermelerini sağ­layacak teminatlarının artırılma­sı sağlanacak. Ayrıca HSK ve yar­gı kurumlarının yapılarının yeni­den değerlendirilmesi, hak arama yolları ve savunmanın güçlendi­rilmesi hususlarının dikkate alın­ması amacıyla çalışmalar yapıla­cak. Mahkemeler teşkilatının or­ganizasyon yapısı makul sürede yargılanma hakkının temini için güçlendirilecek. Adalete erişim imkânlarının dikkate alınması su­retiyle ihtiyaç duyulan yerlerde yeni adliye ve idare mahkemeleri kurulacak.

Personel sayısının ve fiziki mekânların elverdiği ölçüde mah­kemelerin bölünmüş yetki ile ça­lışması yerine yeni mahkeme ku­rulması yaklaşımı benimsenecek.

Yeni mahkeme kurma ve faali­yete geçirme ihtiyacı, iş yükünde görülen ani artışları karşılayabi­lecek bir yaklaşımla belirlenecek.

İhtisaslaşmaya öncelik verilecek

İhtisaslaşmaya yönelik uygu­lamalar geliştirilerek süreçlerin daha etkin ve hızlı tamamlanması sağlanacak. Hâkimlerin hukuk ve ceza hâkimi olarak ihtisaslaşma­ları sağlanacak, iş dağılımı sure­tiyle belirlenen ihtisas alanlarına yönelik etki analizi yapılacak ve bu yöndeki uygulama geliştirile­cek. İş yükü dikkate alınarak çev­re, sağlık, sigorta, trafik kazaları, iş kazalarından kaynaklı maddi ve manevi tazminat gibi dava türleri için iş dağılımı suretiyle ihtisas­laşma sağlanacak. Uyuşturucu kullanma ve tica­reti suçuna ilişkin ihtisas mahke­meleri belirlenecek.

Yapay zêka devreye girecek

Savunmanın güçlendirilmesi ve avukatların adli süreçlere daha et­kin katılması için çalışmalar ya­pılacak. Avukatlık Kanunu yargı hizmetlerinin etkinliği ve savun­manın güçlendirilmesi doğrultu­sunda güncellenecek, koruyucu hukuk uygulamaları kapsamında bazı iş ve işlemlerin avukataracı­lığıyla yapılması, şirketlerin ve ya­pı kooperatiflerinin avukat bulun­durma zorunluluğunun genişle­tilmesi, belirli davalarda avukatla temsil zorunluluğu getirilmesi gi­bi konularda çalışmalar yapılacak.

Yargı bilişim sistemi güncel teknolojiler doğrultusunda, yar­gılama faaliyetlerini destekleyi­ci yapay zekâ temelli öneri sis­temleri geliştirilecek. Yapay zekâ teknolojisinin bilişim sistemine entegrasyonu sağlanarak vatan­daşların adalete erişimi kolaylaş­tırılacak ve yargılama süreçleri hızlandırılacak.

Erdoğan: Yargıya kimse parmak sallayamaz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Yargı Reformu Stratejisi Tanıtım Toplantısı’nda muhalefetin yargı mensuplarına yönelik ifadelerine tepki gösterdi. Erdoğan, “Hangi yanlış algıdan kaynaklanırsa kaynaklansın hukuk karşısında kendini dokunulmaz görenler öğrenecek ki kimse üstün değildir.

Herkes yaptıklarının hesabını bağımsız Türk mahkemelerine vermek zorundadır. Yargı mensuplarını kimse tehdit edemez, baskı kuramaz, yargımıza parmak sallayamaz. Geçmişte yargı mensuplarını terörde kaybetmiş ülke olarak yargı mensuplarının aileleri ile hedef gösterilmesini tasvip etmiyoruz. Yargı kararını eleştirebilirsiniz ama ana muhalefet de olsanız hukuk insanlarına yakışıksız biçimde tehditler savuramazsınız. Buna biz de izin vermeyiz, hedef haline getirilen yargımız da izin vermez” diye konuştu.