Madencilikte ihaleyle ruhsat hükmü kalktı!

CANAN SAKARYA

ANKARA - Maden Kanun Tasarısı Meclis Sanayi Komisyonunda kabul edildi, maden ruhsatlarının ihale ile verilmesine ilişkin düzenlemeden geri adım atıldı. Tasarının en tartışmalı maddelerinden olan ruhsatların ihale ile verilmesine ilişkin madde sektörden gelen tepki ve eleştiriler de dikkate alınarak değiştirildi. Linyit, taşkömürü, altın, bakır, kurşun, demir başta olmak üzere sanayinin ve enerjinin önemli girdisini oluşturan 4. grup madenlerde arama ruhsatlarının ihale ile verilmesinin maden aramalarına olumsuz yansıyacağı, bu durumun ise hem cari açık hem de enerji açığını etkileyeceği dikkate alınarak ruhsatların ihale ile verilmesi düzenlemesinden vazgeçildi. Kabul edilen yeni düzenlemeye göre 4. Grup madenlerle mermer, granit, andezitin yer aldığı 2. Grup (b) bendi madenlerde ruhsatlar ihalesiz verilecek. Bunların dışındaki gruplarda ise ruhsat ihale ile verilecek. 

Söz konusu maddenin görüşmeleri sırasında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Nevzat Kavaklı, 4. Grup maden ruhsatlarının ihale kapsamı dışına çıkarılmasına ilişkin olarak, “4. Grup madenlerin enerji madenlerinden, endüstriyel hammaddeye, metalik madenlere kadar geniş bir yelpazesi var, bu alanda arama ruhsatlarının alınması daha fazla mali külfet gerektiriyor. Ülkemizin gerek cari açığı gerekse enerji açığı dikkate alındığında bu alandaki arama motivasyonunu güçlü kılmamız gerekiyor. İhale yöntemi ile ruhsat verilmesi bu motivasyonu olumsuz etkiyecekti” dedi. 

Madencilik sektörü, ruhsatların ihale ile verilmesinin aramacılığa zarar vereceği, devlet eliyle risk sermayesini azaltılmasına neden olacağı ve hiç arama yapılmamış bir yerin maden varmış gibi ihale edilmesinin şirketleri arama yapamaz hale getireceği gerekçesiyle karşı çıkıyordu. Gazeteniz DÜNYA, bu konuyu 12 Ocak günkü sayısında manşetine taşımıştı. 

Yetkilendirilmiş tüzel kişilik 

Tasarının en çok tartışılan maddelerinden olan ‘yetkilendirilmiş tüzel kişilik’ komisyonda şöyle tanımlandı: “Maden İşleri Genel Müdürlüğü’nce yetkilendirilen genel müdürlüğe verilmesi gereken rapor, proje ve her türlü teknik belgeyi hazırlamaya yetkili, şirket hisselerinin yarısından fazlasının sahibinin mühendis olduğu ya da bünyesinde nitelik ve nicelikleri yönetmelikle belirlenen mühendisler çalıştıran maden arama ruhsat sahibi ya da işletmesi olan tüzel kişiler.” Yetkilendirilmiş tüzel kişilere ilişkin uygulamalar, kanunun yayımı tarihinde itibaren bir yıl sonra yürürlüğe girecek. Bir yıllık süre içinde teknik nezaretçinin görevini sona ererse bu görev ve yetkiler bu sürenin sonuna kadar daimi nezaretçi tarafından sürdürülecek. 

Rödovans yasağı geliyor 

Komisyonda kabul edilen tasarıya göre, ruhsat sahipleriyle üçüncü kişiler arasındaki rödovans sözleşmeleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın iznine tabi olacak. İzin alınmaksızın yapılan rödovans sözleşmesiyle yürütülen madencilik faaliyetleri durdurulacak. Kamu kuruluşları hariç olmak üzere yeraltı kömür işletmelerinde maden ruhsat sahipleri, ruhsat sahalarında üçüncü kişilerle üretim faaliyetlerine yönelik rödovans sözleşmesi yapamayacak. Aksi takdirde rödovans sözleşmesi ile yapılan madencilik faaliyetleri durdurulacak.

Komisyondan geçen Maden Kanunu Tasarısı ne getiriyor?

Ruhsat devrine bakan onayı: Maden ruhsatları ve buluculuk hakkı devredilebilecek. Devir yapılmadan önce arama ve işletme ruhsatlarının devredildiği tarihteki ruhsat bedelinin iki katı tutarında devir bedeli alınacak. Devir bakan onayıyla gerçekleşecek. Bakan, bu yetkisini gerekli hallerde devredebilecek. İşletme ruhsat bedelinin yüzde 70’i genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere ilgili muhasebe birimi hesabına, yüzde 30’u çevre ile uyum planı çalışmalarını gerçekleştirmek üzere ruhsatı veren idarenin muhasebe birimi hesabına teminat olarak yatırılacak. 

Üç yıldan fazla üretim yapamayana 50 bin lira ceza: İşletme izni verildiği tarihten itibaren devlet hakkı alınacak. İşletme ruhsatı yürürlük tarihinden itibaren 3 yıl içinde alınması gerekli olan ÇED kararı, mülkiyet izni, işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile genel müdürlüğün kayıtlarına işlenmiş alanlarla ilgili izinlerin genel müdürlüğe verilmesinden sonra işletme izni düzenlenecek. Süresi içinde yükümlülükleri yerine getirilmeyen ruhsatlar için her yıl 50 bin lira idari para cezası verilecek. İşletme ruhsat süresi sonuna kadar bu izinlerden dolayı işletme izninin alınamaması halinde ruhsat süresi uzatılmayacak. 5 yıllık sürede mücbir sebepler ve beklenmeyen haller dışında 3 yıldan fazla üretim yapmayan ruhsat sahiplerine 50 bin lira idari para cezası kesilecek. 

ÇED ihlaline ruhsat iptali: ÇED ile ilgili karar, işyeri açma ve çalışma ruhsatı, mülkiyet izni olmaması halinde 50 bin TL tutarında idari para cezası uygulanarak bu alandaki işletme faaliyetleri durdurulacak. Bu ihlallerin 3 yıl içinde 3 kez yapıldığının tespiti halinde ise ruhsat iptal edilecek. 

Tetkik engeline 20 bin lira ceza: Ruhsat sahibi veya vekilinin, mahallinde yapılan tetkik ve incelemelere katılmaması veya ruhsat sahibince herhangi bir nedenle tetkik ve incelemelerin engellenmesi halinde 20 bin TL, bu fiilin tekrarı halinde ise iki katı tutarında idari para cezası uygulanacak. 

İzinsiz üretim faaliyet durdurma nedeni: Hammadde üretim izni olmadan üretim yapıldığının ve hammaddenin kamuya ait projelerde kullanıldığının tespit edilmesi halinde faaliyetler durdurulacak. Bu alanda üretilen hammadde için faaliyeti gerçekleştiren ocak başı satış bedeli kadar idari para cezası uygulanacak. 

Sahalar birleştirilebilecek: Havza madenciliğini geliştirmek ve jeolojik yapıyı aydınlatmak amacıyla yeni oluşturulan alanlarla herhangi bir sebeple hükümden düşmüş, terk edilmiş veya taksir edilmiş sahalar, alan sınırlamasına bakılmaksızın birleştirilerek ihale edilebilecek. 

Maliyet artışında ödeme kararı: Torba Kanun kapsamında fazla çalışma ücreti, yıllık izin, çalışma saatlerinin düşürülmesi ve asgari ücret artışından kaynaklanan maliyet artışlarının fiyat farkı olarak ödenebilmesinin yolu açılıyor.

Sektörün itirazı komisyonda karşılık buldu

HANDAN SEMA CEYLAN

YURT HABERLERİ - Türkiye Mermer Doğaltaş ve Makinaları Üreticileri Birliği (TÜMMER) Başkanı Raif Türk de Maden Kanunu ile ilgili gelişmeleri değerlendirdi. 14 Ocak’tan bu yana sektör olarak kendilerinin de komisyonda yer aldıklarını anlatan Türk, “ Toplam 28 madde görüşüldü. Sektörümüzü rahatsız eden maddelerin başında ‘ruhsatların ihale ile verilmesi’ konusu geliyordu. İtirazlarımız karşılık buldu ve ihale şartı kaldırıldı” dedi. Yetkilendirilmiş tüzel kişilik ile ilgili itirazlarının da büyük ölçüde değerlendirildiğini ve bu maddenin de işletmeciliği zaafa uğratacak durumdan çıkarıldığını kaydeden Türk, şunları kaydetti: “Ruhsat devirlerinde uygulanacak Bakan Onayı’nı kaldırtamadık. Rödovans yasağı ise özel sektörde yeraltı kömür işletmeciliği ile sınırlandırıldı. Devlet hakkı oranının yüzde 100 artırılmasına engel olamadık ve izin aşımlarının 7. madde kapsamında değerlendirilmemesiyle ilgili talebimiz karşılık görmedi. Daimi maden mühendisi istihdamında, görevlendirme biçimlerinin Yönetmelikle belirlenmesi karara bağlandı. Yıllık faaliyet raporlarının verilme tarihi ocak sonu yerine nisan ayı olarak belirlendi. Bugüne dek ruhsat sahibinin inisiyatifi dışında izin alınamayan ve bu şekilde iptal aşamasına gelen ruhsatlara yürürlük kazandırmak amacıyla düzenlenen geçici madde üzerindeki düzeltme talebimiz kabul gördü. Bu madde için 50 bin TL olan idari para cezası 30 bin TL’ye indi. Kanun maddeleri yayınından itibaren değişik tarihlerde yürürlüğe girecek.” 

Genel Kurul’da değişiklik olabilir 

Maden STK’ları olarak tasarının görüşülmesi sırasında hep aynı dili konuştuklarının altını çizen Türk, “Sorunlarımızı net bir şekilde ortaya koyduk. Aynı birlik ve dayanışma ruhuyla; kabul görmeyen maddelerimiz için de Tasarının Genel Kurul’a inmesi aşamasında girişimlerde bulunarak Kanunlaşmasını istemediğimiz maddelerin yeniden düzenlenmesi için çalışmalarımızı sürdüreceğiz” açıklamalarında bulundu.

Yıldız'dan 'orman' konusunda sektöre destek 

Orman Kanunu’nun 16. Madde uygulama yönetmeliğinin geçen sene mart ayında değiştirildiğini anımsatan Raif Türk, şunları söyledi: “Bir de aynı tarihlerde bir Orman Genelgesi yayınlandı. Bu genelge ve yönetmelik bedelleri inanılmaz yükseltti. Madenciliği yapılamaz duruma getirdi. Salı günü Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanımız Taner Yıldız, Müsteşar Yardımcısı Nevzat Kavaklı ve Orman ve Su İşleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı İbrahim Çiftçi ile sektör temsilcileri dar bir toplantı yaptı. Enerji Bakanımız da buradan kaynaklanan sıkıntıyı gördüklerini ifade ederek, düzeltilmesini istedi. Orman ve Su İşleri Bakanımız Veysel Eroğlu'ndan mevzuatı sadeleştirmesini bekliyoruz.”