Madenciliğe yeni düzenleme geliyor

Naki BAKIR

ANKARA - Haziran ayında öngörülen yayımı geciken 2011-2013 dönemine ilişkin Orta Vadeli Program ve Mali Plan kapsamındaki genel politika öncelikleri, ilgili kurum ve kuruluşlardan gelen görüşlerle büyük oranda şekillendi.

Programda madencilik sektörünün ilgilendiren köklü düzenlemeler öngörülüyor. Öncelikle bir maden üst kurulu kurulacak. Madencilik Kanunu, özellikle ormanlık alanların madenciliğe açılması  tartışmalarını da giderecek biçimde yenilenecek.

Eti Maden, Türkiye'nin önemli zenginliklerinden bor için Ar-Ge yaparak, daha yüksek gelir sağlanması için çalışacak. 2011-2013 dönemini kapsayan üç yıllık yeni Orta Vadeli Program'ın (OVP), Orta Vadeli Mali Plan (OVM) ile birleştirilmesi ve temel makro ekonomik hedeflerinin 2011 yılından itibaren geçilecek "mali kural" uygulamasına göre belirlenmesi öngörülmüştü.

Ancak mali kuralla ilgili çalışmalar ile birlikte, birleştirilmiş "Orta Vadeli Program ve Mali Plan"ın  ayımı da gecikti. Bu gecikmeye rağmen DPT'nin hazırlık çalışmaları kapsamında kurumlardan derlediği, önümüzdeki üç yıla ilişkin temel amaç ve politika öncelikleri ile programın ana çatısı ortaya çıkmaya başladı.

Elektrik üretiminde kömürün payı artacak

DÜNYA'nın edindiği bilgilere göre Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) elektrik üretiminde kömürün payının 1980'li yıllarda olduğu gibi yeniden yüzde 50'li düzeylere yükseltilmesi gerektiğini bildirdi.

TKİ hazırladığı raporda, Türkiye'nin ucuz enerji ihtiyacının altını çizerek, "AB kömür politikasının tersine, kömür ve özellikle linyit kullanımının artırılmasının önemi açıktır. Bu nedenle ülkemiz enerji politikasında yerli kaynak kullanımının artırılması öncelikli hedefler arasında yer almaktadır" denildi. Kömür üretimine, özel sektörün yatırım yapmaktan kaçındığı belirtilen raporda, TKİ‘nin bu boşluğu doldurabileceği belirtildi.

Madenciliğe "üst kurul"

TKİ raporunda, madenciliğin yönetimi, ekonomik olarak gelişimi, çevre yönetimi, sürdürülebilir kalkınmaya uygun madencilik faaliyetlerinin sağlanması için Başbakanlık Müsteşarı başkanlığında Maden İşleri Genel Müdürlüğü'nün sekretaryasında, DPT Müsteşarı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Çevre ve Orman Bakanlığı müsteşarları ve MTA Genel Müdürü'nden oluşan bir üst kurul oluşturulması önerildi. Kurulun, madenciliğin kısıtlanacağı alanların belirlenmesi, denetleme, maden işletme faaliyetleri ile diğer yatırımları belirleme yetkisi verilmesi öngörülüyor.

Maden Kanunu yenilenecek

Madencilik Kanunu'nun 30 dolayında diğer kanunla birlikte uygulanabilmesinin sorunlara yol açtığı belirtilen raporda, tüm kurumların iştiraki ile kanunun tamamının gözden geçirilerek etkileşimin azaltılması istendi. Orman sahalarında madencilik faaliyetinin yürütülmesine yönelik Anayasa Mahkemesi kararının sorunlara yol açtığı belirtilen raporda, bu alanın tartışmaya meydan vermeyecek biçimde düzenlenmesinin önemine işaret edildi.

Eti Maden'in gündemi "bor"

Eti Maden, 2011-2013 Orta Vadeli Program döneminde, katma değerli bor ürünleri ile pazar geliştirme çalışmaları ağırlık verecek. Katma değeri yüksek bor kimyasalları üretip piyasalara sunmayı hedefleyen Eti Maden, özel bor kimyasalları başta olmak üzere bora dayalı sanayinin ülkede kurulup gelişmesine katkıda bulunmayı öngörüyor. Maliyet düşürücü, verim artırıcı, tasarruf sağlayıcı önlemlerle maliyetlerde iyileştirme sağlayarak rekabet gücü ve karlılığı artırma çalışmalarını sürdürecek olan Kurum, bor pazarının büyümesini beklemek yerine yeni bor ürünleri ve yeni kullanım alanlarının bulunması yönünde Ar-Ge faaliyetlerine daha fazla ağırlık verecek.

Kuraklığa dayanıklı tarım ürünleri üretimi

Tarım Bakanlığı‘nın politika önceliklerinin başında, küresel ısınmaya bağlı olarak toprağın çölleşmesi ve birçok bitki ve hayvan türünün neslinin yok olmasına yol açacak toprak ve su erozyonuna karşı, "iklim değişikliği ve kuraklığa dayanıklı ürünlerin üretimi" ve kullanımının yaygınlaştırılması geliyor. Bunun için bakanlığa bağlı enstitülerce Ar-Ge çalışmalarına devam edilecek.

Su kaynaklarının etkin yönetimi amacıyla idari, yasal ve finansal düzenlemeler gerçekleştirilecek. Su tasarrufu sağlayan basınçlı sulama metotları, kısıntılı sulama programları, toprakta nem korunumuna yönelik önlemler başta olmak üzere alternatif uygulamalar araştırılacak, çevreye en  az zarar veren, enerji tüketimini en aza indirecek uygulamalara yoğunlaşılacak. "Kırsal Kalkınma Planı", diğer sektörel politikalar ve eylem planlarının hazırlanması ve kırsal alanı ilgilendiren hukuki düzenlemelerin gerçekleştirilmesinde esas alınacak temel referans olacak.

Nükleer düzenleyici altyapı

Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), programda "Nükleer güç santrallerinin uluslar arası norm ve standartlara uygun olarak kurulması ve işletilmesi için gerekli nükleer düzenleyici alt yapının geliştirilmesine devam edilecektir" ifadesine yer verilmesini önerdi. TAEK ayrıca, çevrenin korunmasında yeni teknolojilerin kullanılmasının teşviki ve nükleer ve radyoaktif maddelerin yasa dışı ticaretinin önlenmesine yönelik önerilerde bulundu.