Maden sektörü yüksek kârı buldu

Talip AKTAŞ

İSTANBUL - Sanayi kuruluşlarının kârlılık göstergelerinde rekor oranlara ulaştığı 2010 yılında, en yüksek oranlı kârı madencilik sektörü yarattı. Alt sektörler itibarıyla ise, 2010 yılının kârlılık rekorunu tütün işleme sanayi elde etti. DÜNYA'nın, İstanbul Sanayii Odası‘nın (İSO) bir süre önce açıkladığı Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu (500 BBK) araştırmasına dayanarak yaptığı belirlemelere göre, büyük sanayi kuruluşlarının geçen yıl yüzde 7.6 düzeyinde gerçekleşen satış kârlılığı, son 24 yılın en yüksek değeri oldu. Satış kârlılığı en son 1987 yılında yüzde 8.2 düzeyinde gerçeklemişti. 2010 yılında yüzde 16.9 düzeyinde gerçekleşen özsermaye kârlılığında da son 7 yılın en yüksek oranına ulaşılmış oldu.

Kategorilerinin kârlı şirketleri

İsminin açıklanmasını istemeyen ve veri açıklamayan şirketler hariç tutularak yapılan hesaplamalara göre, 2010 yılında satışlarına oranla en yüksek kâr rakamını elde eden şirket, 82.6 ile Altınyıldız Mensucat oldu. Satış kârlılığında ikinci sırayı yüzde 69,4'le Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı, üçüncü sırayı da yüzde 64.7 ile Tüprag Metal Madencilik aldı. Koza Altın işletmeleri ile Elektrik Üretim AŞ ilk beş sıradaki diğer şirketler olarak sıralandı. Özkaynak kârlılığında ilk sıradaki şirket ise yüzde 128.4'le Soma Kömür İşletmeleri oldu. Bu şirketi yüzde 102.1'le Major SKT, yüzde 65.1'le de PHILSA Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük AŞ izledi. Koza Altın İşletmeleri ile Altınyıldız Mensucat da özkaynak kârlılığında ilk beşe giren diğer iki şirket oldu.

Aktif kârlılığının liderleri de yine madencilik sektöründen şirketler oldu. Koza Madencilik AŞ, geçen yıl 100 TL'lik toplam aktifine oranla elde ettiği 54.7 TL kârla bu kategorinin ilk sırasında yer aldı. Aktif kârlılığında bu şirketi yüzde 41.6 ile Erdemir Madencilik, yüzde 39.6 ile de Tüprag Madencilik izledi. Mardin Çimento dördüncü, Keskinkılıç Gıda da beşinci sıradaki şirketler olarak listede yer aldı.

Satış kârlılığında elektrik sektörü önde

2010 yılında sektörler itibarıyla en kârlı faaliyet madencilik ve elektrik sektörlerinde yaşanırken, alt sektörler itibarıyla sigara ve tütün işleme sanayii açık ara 2010'un en kârlı sektörü oldu.

Satış kârlılığında elektrik sektörünün kâr oranı yüzde geçen yıl 36.6 düzeyine ulaştı. Bu oran, yüzde 7.6'lık sektör ortalamasının beş katı bir büyüklüğü ifade ediyor.

Elektrik sektörünün ardından ikinci sıradaki madencilik ve taşocakçılığında satış kârlılığı yüzde 22.1 düzeyinde gerçekleşti. Üçüncü sıradaki taş ve toprağa dayalı sanayinin oranı da yüzde 13.7 olarak belirlendi. Satış kârlılığında elektrik sektörünün ilk sırada yer alması, bu sektörde kamunun hâlâ en büyük üretici olarak fiyatları da belirleyen bir konumda bulunmasının büyük payı bulunuyor. Elektrik sektörü, çalışan başına elde edilen kâr sıralamasında da 421 bin 201 TL ile 500 büyük sanayi kuruluşunun ortalamasının 10 katına yakın bir kâr rakamı ile ilk sarada yer alıyor.

En yüksek aktif kârlılığı madencilikte

Madencilik sektörü, aktif kârlılığında da yüzde 18.0'le 2010 yılının lideri oldu. Madenciliği yüzde 13.6 ile elektrik, yüzde 9.7 ile de orman ürünleri ve mobilya sanayi takip etti.

500 büyük firma ortalamasının yüzde 8.3 olduğu bu kategoride, taş ve toprağa dayalı sanayi ile taşıt araçları da sanayi de ilk beş içindeki diğer sektörleri oldu. Diğer imalat sanayi kategorisi geçen yılı zararla kapatırken, aktif kârlılığının en düşük olduğu sektörler de yüzde 1.6 ile ana metal sanayi, yüzde 4.9'la kağıt ve basım sanayi ve yüzde 6.0 ile dokuma giyim eşyası ve deri sektörü olarak sıralandı. 2010 yılında 500 büyük şirkette ortalama özkaynak kârlılığı yüzde 16.9 düzeyinde gerçekleşirken, bu kategoride de en yüksek kârlılığı elektrik sektörü elde etti. Elektrik sektöründe yüzde 23.6 düzeyine çıkan öz kaynak kârlılığı, madencilik ve taşocakçılığında yüzde 23.4, orman ürünleri ve mobilya da yüzde 22.5 oldu.

Ekonomik kârlılığın lideri de petrokimya

Kârlılık kategorilerinde bir diğer önemli gösterge olarak kabul edilen ve toplam aktifler içinde yaratılan katma değeri ifade eden ekonomik kârlılıkta ise, geçen yıl ilk sıradaki sektör yüzde 65.9'la kimya, petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi oldu. Ağırlıklı olarak petro-kimya tesislerini kapsayan bu sektörü, gıda içki ve tütün sanayi ile madencilik sektörleri izledi. Ekonomik kârlılıkta 2010 yılı 500 büyük şirket ortalaması ise yüzde 35.1 olarak belirlendi.

Sigara sanayiinde yüksek kârlılık

Tütün işleme sanayisi olarak da adlandırılan sigara sanayii, geçmiş yıllarda olduğu gibi 2010 yılında da kârlılık göstergelerinde alt sektörler itibarıyla açık ara ilk sıralarda yerini aldı. Tütün işleme sanayisinin satış kârlılığı yüzde 28.8, aktif kârlılığı yüzde 24.2, özkaynak kârlılığı da yüzde 51.4 düzeyinde gerçekleşti. Tütün işleme sanayisi ayrıca geçen yıl kişi başına yaratılan kâr büyüklüğünde de 407 bin 565 lira ile elektrik sektörünün ardından ikinci sırada yer aldı.