LPG tüketimi, benzin tüketimini geçti

İSTANBUL - Petrol Sanayi Derneği'nin (PETDER) 2009 yılı sektör raporuna göre, 2009 yılı itibariyle ilk kez oto LPG tüketimi, benzin tüketimini ton cinsinden geçti.

Benzinler, motorinler ve LPG otogazın toplamı olarak ifade edilen toplam otomotiv yakıtları tüketimi, 2008 yılına göre yüzde 2,3 azalarak, 18 milyon ton olarak gerçekleşti.

Son beş yıldır artış eğilimi gösteren motorin tüketimi ilk kez 2009 yılında gerilerken, toplam motorin tüketimi (motorin ve kırsal motorin) 2008 yılına göre yüzde 3,9 azalarak, yaklaşık 15,9 milyon metreküp oldu.

Türkiye'deki ticari ve sınai faaliyetlerin önemli göstergesi olan kırsal motorin tüketimi yüzde 9,4 azalarak, yaklaşık 11,9 milyon metreküpe geriledi.

Motorin (düşük kükürtlü) tüketimi, geçtiğimiz yıllardaki artışını 2009 yılında da devam ettirerek, bir önceki yıla göre yüzde 17,3 artışla 4 milyon metreküpe ulaştı.

Toplam benzin tüketimi, 2008'e göre yüzde 2,7 oranında azalarak, yaklaşık 2,9 milyon metreküp oldu. Bu azalmada, daha düşük ÖTV uygulanması nedeniyle fiyat avantajına sahip olan otogazın benzin tüketiminden artan miktarda pay almasının önemli etkisi bulunuyor. 2009 yılı itibariyle ilk kez oto LPG tüketimi, benzin tüketimini ton cinsinden geçti.

Otogaz LPG tüketiminin 2008 yılına göre yaklaşık yüzde 9 oranında artarak, 2,3 milyon ton olduğu, dökme ve tüplü LPG tüketimi toplamının yüzde 3,6 oranında azaldığı ve toplam LPG tüketiminin bir önceki yıla göre yüzde 4 oranında arttığı tahmin ediliyor.

2009 yılı itibariyle otogaz tüketimi 2,3 milyon tonun üzerine çıkarken, benzin 2,28 milyon ton olarak gerçekleşti.

2009 yılında fuel oil ve kalyak türlerinden oluşan siyah ürün tüketimi, yüzde 30,5 azalarak yaklaşık 1,9 milyon ton iken, azalma yaklaşık 840 bin ton düzeyinde ve siyah ürünlerde bugüne kadar görülen en büyük oransal gerileme oldu.

Vergi gelirleri

Toplam yağlama yağları tüketiminin, veri tabanına katılan şirketlerin sağladığı bilgiler üzerinden yapılan tahminlere göre, 2009 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 10 azalarak 461 bin ton olarak gerçekleştiği hesaplandı.

2008 yılına göre yağlama yağları tüketiminin, motor yağlarında yüzde 4, dişli ve transmisyon yağlarında yüzde 11, kimyasallarda yüzde 8, endüstriyel yağlarda ise yüzde 22 oranlarında azaldığı hesaplandı.

Akaryakıt ve madeni yağ sektörlerinde daralan tüketime rağmen, yıl içinde yapılan ÖTV artışları nedeniyle, 2009 yılında akaryakıt tüketiminden sağlanan dolaylı vergilerin (KDV ve ÖTV) geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,5 oranında artarak 29,5 milyar liraya, toplam LPG tüketiminden elde edilen dolaylı vergiler toplamının yüzde 7,1 oranında artarak, 5,5 milyar liraya, böylece akaryakıt ve LPG sektörlerinden sağlanan dolaylı vergi gelirlerinin bir önceki yıla göre yüzde 4 artarak 35 milyar liraya ulaştığı hesaplandı.

ÖTV artışının etkisi

Rapora göre, 2008 yılı sonunda başlayan küresel ekonomik krizin olumsuz etkileri, 2009 yılı boyunca akaryakıt sektöründe de tüketim azalması, finans ve kredi sorunlarıyla kendini gösterdi.

Mart ayında Rekabet Kurumu'nun intifa veya kira şerhi ile uzun süreli anlaşma yapılan akaryakıt ve LPG istasyonlarının sözleşme sürelerinin rekabet etmeme yükümlülüğü açısından 5 yılı aşamayacağı hakkındaki kararının 2010 yılında sektörün en önemli konusu olması bekleniyor.

EPDK'nın motorin ve benzinlerde 2 ay süreyle tavan fiyat uygulaması da 2009 yılının petrol sektöründeki diğer önemli gelişmesi oldu.

15 Temmuz 2009 ve 31 Aralık 2009 tarihlerinde Maliye Bakanlığınca bazı akaryakıt türlerinden alınan maktu ÖTV tutarları artırılırken, ÖTV artışı sonrasında yasal tüketimin azaldığı ve yasa dışı ve/veya vergi kaybı sonucunun artığı, özellikle '10 numara yağ' gibi isimler altında yapılan faaliyetlerin ciddi büyüklüğe ulaştığı görüldü.

İşlem büyüklüğü

Akaryakıt sektöründeki işlem büyüklüğü 2009 yılında yaklaşık yüzde 10 azalarak, 51,4 milyar lira oldu.

LPG sektöründe otogazdaki önemli büyümenin etkisi tüplü ve dökme LPG'deki daralma etkisini telafi ederken, toplam 11,7 milyar lira olan toplam işlem hacmi değişmeyerek bir önceki yıl ile aynı kaldı. Böylece Akaryakıt LPG olarak hesaplanan toplam büyüklük ise 68,9 milyar liradan 63,1 milyar liraya geriledi.