Kurumsal Tuvalet Kültürü
Tuvaletin, şirketten şirkete değişen, yazılı olmayan ancak herkes tarafından bilinen ve uygulanan kuralları var.
19 Kasım Dünya Tuvalet Günü, tuvalet, temiz su ve hijyen alanlarında bilinci arttırmak amacıyla geçtiğimiz hafta kutlandı. Tuvalet deyip geçmeyin. Temiz tuvalet alışkanlıkları birçok hastalığın önüne geçmek, salgın hastalıkların su ve toprağa bulaşarak yayılmasını engellemek için büyük önem taşımakta. Özellikle temiz suya erişimin kısıtlı olduğu fakir bölgelerde tuvalet eğitimi birçok insanın hayatının kurtulmasını sağlıyor.
Tuvalet kültürü, bir topluluğun insanlarıyla ilgili bilgiler taşıyan dikkate değer bir alt kültür. Tuvaletin ülkeden ülkeye, şirketten şirkete değişen yazılı olmayan ancak herkes tarafından bilinen ve uygulanan kuralları var. Ülkenin kültürünü, insanların yaşam biçimini ve şirketin kurumsal yapısını yansıtan bu tuvalet kuralları birbirinden oldukça kesin çizgilerle ayrılmakta.
Alaturka Alafrangaya Karşı
Öncelikle her coğrafyada tuvaletin görünümü değişiklik göstermekte. Alaturka ve alafranga tuvaletler halen doğuyla batının tuvalet kültüründeki en çarpıcı farklılık.
Tarihte ilk örneklerine Etrüskler döneminde rastlanan tuvalet, Romalılar tarafından Anadolu topraklarına getirilmiş. Osmanlılar ise, tuvaleti bugünkü alaturka tuvaletlere benzeyen şekilde geliştirmiştir. 1667 yılında Osmanlı'da her köşe başında bulunan tuvaletleri düzenlemek amacıyla ‘Tuvalet Vakfı' kurulmuştur. Aynı dönemde Avrupa'da tuvalet kavramı yoktur. Özel bir yere gerek duyulmadan giderilen ihtiyaçlar sokaklara dökülmekte, şehirler çok pis kokmaktaymış. 1500'lerin sonunda 1600'lerin başında bugünkü alafranga tuvaletin atası olarak kabul edilen Ajax tuvalet Kraliçe Elizabeth I'in vaftiz oğlu Sir John Harington tarafından tasarlanmıştır. Richmond Sarayı'nda Kraliçe için kurulan bu ilk oturmalı tuvalet fazla gürültü yaptığından dolayı pek kullanılmamış, daha sonra bu model Angrez adıyla fransızlar tarafından benimsenmiştir. Avrupa'da tuvaletin yaygınlaşması ancak Sanayi Devrimi'nden sonra gerçekleşmiştir.
Bugün Japonya'dan Endonezya'ya, Arabistan'dan Anadolu'ya alaturka tuvalet kültürü yaşamaktadır ancak Batı egemen küreselleşmenin bir sonucu olarak birçok büyük şehirde hem kamu hem de özel alanlarda alafranga tuvaletler yaygınlaşmıştır. Alaturka tuvaletlerin halen yaygın olarak kullanıldığı Japonya'da bile yüksek teknoloji ürünleri alafranga tuvaletle birleştirilmiş, tuvalet deneyiminde rahatlık ön plana çıkarılmıştır. Tuvalet, klozetin ısıtıldığı, 3-4 katlı yumuşacık tuvalet kağıdının fon müziği ve temizlikten parıldayan zeminle bütünleştiği konforlu bir ortam haline gelmiştir. Baskın batı kültürü ile teknolojik gelişimler tuvaleti de etkisi altına almış.
Asıl İzlenim Tuvaletlerde Oluşur
Tuvalet, bir ofis, ev veya ülkeyle ilgili izlenim edinmenizi sağlar. Bir toplantıda konuşulmayanlar, kurumun kültürüyle ilgili açıkça dile getirilmeyen birçok şey tuvaleti ziyaretinizle açığa çıkar. Çalışanların özeni, temizliği ve şirket yönetimin tuvaletlerin temizliğine ve düzenine olan yaklaşımı o şirketin disiplini, istikrarı ve dikkatiyle ilgili önemli ipuçları verir.
Geliştrend'de Ömer Ekinci'nin kaleme aldığı yazı bir sanayicinin şirketteki tuvalet adabına verdiği önemi ortaya koyuyor. Elli yıllık bir sanayici, çalışmayı planladığı bir taşeron firmayı anlaşma yapmak üzere ziyaret eder. Toplantı sunumlar, hoş sohbet ve ikramlar eşliğinde başarıyla sonlanır, imza aşamasından önce sanayici tuvalete gitmek ister. Önce ona özel bir misafir tuvaleti gösterirler, o ise ısrarla herkesin kullandığı tuvalete gitmek istediğini söyler ve tuvalete gider. 5 dakika sonra geri döner ve anlaşmayı iptal etmeye karar verir.
Karar değişikliğinin sebebini şöyle açıklar: “Tuvaletlerine gösterdikleri özen, işlerine gösterdikleri özeni yansıtır. Masasının üstünü herkes bir şekilde düzenli tutar ama tuvalet hep gözden kaçar. Bir firmayla çalışacağım zaman önce tuvaletine girer, bakarım. Eğer temiz değilse kesinlikle çalışmam.”
Temiz Tuvalet Kampanyası
Aynı fikirle yola çıkan, benzin istasyonlarında 10 yıldır süren bir kampanya var: ‘Temiz Tuvalet Kampanyası,' OPET'i diğer benzin istasyonlarından ayıran uzun soluklu bir sosyal sorumluluk projesi. Şehirlerarası yolculuklarda tuvalet molası için benzincide durup, tuvaletin pis olması nedeniyle girememek eminim bir çoğunuzun başına gelmiştir. OPET, bu tür durumları bertaraf etmek ve benzin almaya gelen müşterilerine her yönden kaliteli hizmet sunmak amacıyla Temiz Tuvalet Kampanyası'na herşeyden önce insani bir görevi yerine getirmek üzere başlamış. Kampanyanın mimarı Nurten Öztürk, eşi Fikret Öztürk'le OPET'in kurucularından. Kendisi kampanyanın her evresiyle bizzat ilgilenmiş: Müşterilerden geri bildirim almak için çağrı merkezinin kurulması, istasyonlardaki öneri kutularına bırakılan mektupların değerlendirilmesi, eksiklerin giderilmesi, Türkiye'nin dört bir yanında olan istasyonların tuvaletlerinin sürekli denetlenmesi. Proje, kurumsal imaj ve hizmet kalitesinin arttırılmasının ötesinde bir amaca sahip: Toplumda temizlik ve hijyenin önemi ve gerekliliğini vurgulamak.
Peki ya Amerika'nın kurumsal tuvaletleri
Amerikan kurumsal kültürünü renkli karakterlerle yansıtan Ally Mcbeal dizisini anımsayabilirsiniz. 90'ların sonu 2000'lerin başında Amerika'da yayınlanan dizinin en çarpıcı anları tuvalette geçer. Avukatların iş yaşamını alaycı bir üslupla anlatan bu komedide, ana karakter Ally ve avukat arkadaşları için tuvalet en önemli sırların deşifre edildiği, en utanç verici anların yaşandığı, gergin iş ortamından kaçmak için sığınılan kadın ve erkeğin ortak kullanım alanıdır.
Bugün kurumsal Amerika'da birçok şirket aynı katta tuvaletleri paylaşırken hususiyetlerini korumak için kocaman anahtarlara ihtiyaç duyuyor. Resepsiyon görevlisine başvuruyorsunuz, bu kocaman anahtarları ödünç alıp kilitli kapıların ardında tuvalet ihtiyacınızı gidermek için. Sanki gizli birşeyin yapıldığı, sadece anahtarı olan kişilerin girmeye hakkı olduğu bir yer tuvalet.
Japon konfor alanlarından sonra kocaman kilitlerin koruduğu Amerikan ofis tuvaletleri oldukça kısıtlayıcı ve güvensiz bir algı yaratıyor. Amerikan Devlet Bakanlığı, Amerikan şirketlerinin yüksek tehdit olan bölgelerde sürekli kilitli tutulması gerektiğini ve giriş çıkışların resepsiyonist tarafından kontrolünü uygun görüyor. Ancak bu durum Afganistan, Irak gibi yoğun güvenlik tedbirleri gerektiren yerler için geçerli olmalıyken, New York'taki Fortune 500 içindeki bir şirkette kocaman anahtarlarla resepsiyoniste rastlayabiliyorsunuz.
Tuvaletin temiz, güvenli ve iyi tasarlanmış kamu kullanımına açık yerler olmasını misyonu bilen American Restroom Association (ARA), şirketlerin tuvaletlerinin kilitli olmaması için lobicilik yapıyor. ARA, toplumunda çoğu zaman şakalarla hor görülen ancak normal hayatını sürdürmekte zorluk yaşayan sık tuvalete gitme ihtiyacı olan bir azınlığın haklarını korumaya çalışıyor. Bu kişiler, iş, ev, okul nerede olurlarsa olsunlar sağlıklarını tehlikeye atmadan en kısa sürede tuvalete erişebilmeliler. Tuvaletlerin kilitli olmaması da bu yolda aşılacak engellerden biri.
ARA açık tuvaletler konusunda ne kadar başarılı olur bilinmez ama son dönemde Amerikan toplumu Ally McBeal dizisindeki açık tuvaletlerden çok kilitli odalara yakın duruyor.
Sosyal Paylaşım Alanı
Tuvaletin fiziksel görünümünün yanında birçok şirkette çalışanlar için bir sosyal paylaşım alanı olduğu unutulmamalıdır. Çalışanların şirketten memnun olup olmadıklarını anlamak için birkaç saatinizi tuvalette geçirmeniz her çalışanla birebir görüşme yapmaktan daha etkili bir sonuç verecektir.
Birçok şirket dedikodusunun konuşulduğu, terfilerin, sözleşmelerin, müşterilerin bahsi geçen, insanların özel konuşmalarını gönül rahatlığıyla yaptıkları samimi bir ortamdır tuvaletler. Yöneticisiyle kavga eden, iş yoğunluğundan bunalan biraz nefes almak veya iş arkadaşıyla dertleşmek için tuvalete sığınır, deşarj olur. Öyle ki tuvalet konuşmaları kimi zaman Facebook veya Twitter'ın fiziksel alternatifi oluyor. Şaşırtıcı ama tuvalet kültürü kurumsal kültürün nabzını tutmada en güçlü rolü oynuyor.
