‘Kümelenme’ ile güçbirliği sağladı

HANDAN SEMA CEYLAN
YILDIZ DOĞRUER YEMİŞ

KONYA - Uluslararası alanda Türkiye’nin güçlü olduğu sektörlerin rekabet gücünü artırmak için Ekonomi Bakanlığı tarafından desteklenen ‘kümelenme’ çalışmaları kentlerde fark yaratıyor. Konya’da bu kapsamda 6 tane kümelenme çalışması bulunuyor. Konya Sanayi Odası (KSO) öncülüğünde yer alan Otomotiv Yan Sanayi, Döküm, Tarım Makineleri ve Ayakkabı kümesinin yanı sıra Teknokent tarafından IT, YUM-BİR Konya Şubesi tarafından ise Yumurta Kümesi çalışmaları yürütülüyor. KSO ev sahipliğinde 4 kümenin gelişmesini mercek altına aldık. Kümelenme projelerine katılan sanayiciler, birlikte hareket etme kültürünün geliştiğini belirtti. Sanayiciler ilgili bakanlıkların gündeminden kümelenme çalışmalarının düşmemesini isteyerek, bu çalışma için bütçe ayrılmasını talep ettiler.

6 kümelenme projesinden 4'ünü KSO yürütüyor

1-Konya tarım kümesi: arım makineleri konusunda Türkiye pazarının yüzde 65’ine hakim olan Konya, sektör ihracatının ise yüzde 45’ini karşılıyor. 2012’de Konya Tarım Makineleri Kümelenme Derneği kuruldu. 45 üyesi var. 15 küme üyesi firma UR-GE projesi yürütmeye devam ediyor.

2-Otomotovi yan sanayi iş kümesi: Sektöründe Türkiye’nin ilk kümelenme projesi. 2006'da başladı. 74 üyesi var. Yurtdışı organizasyonlar, ISO TSE 16949, İç Denetçi, Yalın Üretim, FMEA, kalibrasyon ve ölçüm gibi alanlarda faaliyetler yürütüldü.

3-Döküm kümesi: Türkiye döküm üretiminin yüzde 18’lik kısmını karşılayan Konya’da sektör ikinci sırada. 28 firma kümede yer alıyor. 2010’da Konya Döküm Kümelenme Derneği kuruldu. Küme üyesi 19 firmanın katılımı ile Ekonomi Bakanlığı’nın desteklediği UR-GE projesi yürütülüyor.

4-Ayakkabı kümelenmesi: Kümelenme içinde 41 üye yer alıyor. Konya’nın önemli sektörleri arasında yer alan ayakkabı için hazırlanan kümelenme projesi Ur-Ge kapsamında 2013 yılından bu yana faaliyet gösteriyor. Küme çalışmaları altında ayrıca SHOECOLL ortak markası oluşturuldu.

Bakanlar kümelenmeyi gündemlerinden düşürmemeli

Kümelenme ile firmaların zihniyetini yavaş yavaş değiştirmeye başladıklarını söyleyen Konya Otomotiv Yan Sanayi İş Kümesi Koordinatörü Muhittin Karaş “Konya sanayicisi nihai tüketiciye hitap etmiyor. Ara malı üreticisi konumunda ve after markete çalışıyor. Ana sanayi ile çalışmak çok önemli. 16949 belgesine sahip olan firma sayımız 2 iken bu sayı 15’e yükseldi. Bu tarz belge alımlarını arttırmak firmaların üretim, yönetim, satın alma ve satış sistemlerini yenilemelerini sağlıyor” dedi. Lojistik dezavantajlar ortadan kalkarsa Konyalı sanayicinin hiçbir sıkıntı yaşamayacağını dile getiren Karaş, “Kümelenme sadece firmalara fayda sağlamıyor, ulusal fayda yaratıyor. Bakanlıklar nezdinde bu işin gündemden düşmemesini istiyoruz” şeklinde konuştu. 

Kilosu 3-5 liralık ürün ile gelecek olmaz 

Konyalı sanayicilerin büyük bir başarı yazdığını ancak gelinen noktadaki üretimin kendilerini geleceğe taşımayacağını bildiklerini kaydeden Serin Makine Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Serin, “Kilogram fiyatı 3-5 liralık üretim değerine sahip olan ürünler bizi geleceğe taşıyamaz. Katma değeri yüksek ürünler pazarına yönelik yeterli lobiye sahip olduğumuzu düşünmüyorum. Enerji, makine ve otomotiv otomasyon sistemleri hakkında kendi iç dinamiklerimizi harekete geçiremiyoruz” dedi. 

Her firma kök hücre gibi 

Kayahan İç ve Dış Ticaret AŞ Genel Müdür Asistanı Kamil Babacan, “Konya’nın doğal dezavantajları var. Burjuva yaşantısı olmayan bir şehir olduğu için nitelikli işgücü burada yaşayıp da deneyimlerini size anlatamıyor. Burjuva gelişme için düşünmeye vakti olan adam demektir. Dışarıdan gelen beyin takımının Konya’da kalması bizim şansımız olacak. Konya’da her firma kök hücre gibi. Her an başka bir sektöre dönebilme özelliğine sahip” dedi. 

Neden motor üretmeyelim 

Firmaların kümelenme çalışması ile üretim, yönetim anlayışının değiştiğini müşteri ve işçiye bakış açılarının farklılaştığını anlatan İsfur Otomotiv Limited Şirketi Genel Müdürü Hüseyin Keleş ise şunları söyledi: “1983’den bu yana Tümosan’a çalışıyoruz. Tümosan Konya sanayisinin gelişmesini sağlamıştır. 60’a yakın firma o dönemde Tümosan’a çalışmaya başladı. Bir tek ana sanayi bize kaliteyi getirdi. Konya sanayisi için kümelenme başarıdır. Ayrıca Konya’da krank, şase, piston ve turbo şarj gibi parçalar üretiliyor neden bir motor fabrikası olmasın.”

Ayakkabıda garanti sürecine yazılımla ‘takip’ getirecek proje

Konya’da ayakkabıcılığın yüzyılı aşan bir geçmişe sahip olduğunu söyleyen Ayakkabı Kümesi Başkanı ve Anadolu Ayakkabıcılar Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Lamcı, “Eğitimi olmayan bir sektörüz ve son 15 yıldır eğitime yoğunlaştık. Marka çıkaramayışımızın nedeni eğitim ve katma değerli ürününün olmayışındandır” dedi. Türkiye’de 400 bine yakın kişinin ayakkabı sektöründen geçindiğini kaydeden Lamcı, “Ancak sayıları 40’ı geçmeyen ithalatçının tahakkümündeyiz” diye konuştu. Lamcı, “Kümelenme ile fuarları daha sıkı takip etmeye, bilgi eksikliğini gidermeye başladık. Ortak alıma yönelme oldu. Küme olarak ile ayakkabı kutusu üretim fabrikası kurmak için projemizi KOSGEB’e sunduk. Bürokratik engeller nedeniyle bıraktık” dedi. Başkan Lamcı, bir İtalya gezisi sonrası geliştirdiği bir fikirle ayakkabıyı fabrikadan alıcıya kadar takip edecek bir proje geliştirdiğini dile getirdi. 

Çöpe gidene dek bizim 

Burç Ayakkabı Sahibi Mustafa Sancı da kümelenmenin verdiği ilhamla eğitimli insan gücü sağlama konusunda farklılaşmaya gittiklerini söyledi.

Sancı, “Müşteri odaklı çalışıyoruz. Mantığımız: Ayakkabı çöpe gidene kadar bizimdir” dedi. Sancı, sözlerini “Çocuklara okul bitirme ideali veriyor ama meslek ideali verilmeli. Ortak akılla eğitim programı belirlenmeli” diye konuştu. 

Ölçek büyütmek için şart 

Markalaşmanın ilk adımının ülke markasından geçtiğinin altını çizen Anadolu Ayakkabıcılar Derneği Proje Koordinatörü Cumali Kalkan da, “Ortak hareket etme kültürümüzde zayıflık var ve yol almamız yavaş oluyor. Ölçek ekonomisi önemli ve bunun için işbirliği gerekiyor” tespitinde bulundu.

Tarım Makineleri için Kaşınhanı’nda 6 milyon metrekarelik OSB kuracak

Kümelenme Merkezi Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Çalmaz, “Kümelenmemiz, 2012’de kuruldu. Kurulurken 12 kişiydik, şuan 45 firmayız. Sektörde kentimizde 300 üretici var. Türkiye’de üretilen tarım makinelerinin yüzde 65’i Konya’da üretilir. Konya’da üretilen ürünlerin yüzde 45’i ihraç ediliyor. Ürün yelpazemiz çok geniş” diye konuştu. “6 milyon metrekarelik bir ihtisas OSB kurmak istiyoruz” şeklinde konuşan Çalmaz, “Meram Belediyesi ile çalışıyoruz. Şehrin güneyinde Kaşınhanı’nda tarıma elverişsiz alanda OSB’yi kuracağız. OSB’de tohumcular, bakliyatçılar, değirmenciler aynı alanda bulunacak. Makineden, işlemeden nihai ürüne kadar homojen bir grup yaratacağız ” dedi. 

Bölge içinde daimi bir teşhir salonu kuracaklarını ve gelen yabancı alıcılara daha kısa sürede cevap verebileceklerini anlatan Çalmaz, “Ar-Ge merkezi ile test merkezi kurmayı da planlıyoruz. Şuan için bu OSB’ye yatırım yapmak için Adana ve Muş’tan bile talep var. Hayalimiz ortak bir Konya markası oluşturmak” şeklinde konuştu. Sektörün geleceği ile ilgili de konuşan Çalmaz, şunları kaydetti: “Sensörlü makineleri de üretme gücümüz var. Ancak bunun için arazi toplulaştırmalarının yapılması gerek. Gelecek 10 yılda Konya’da tahrikli tarım makineleri üretmiş olacağız. Yurtdışında ortak dağıtım mağazaları kurmayı düşünüyoruz, böylece nihai üreticiye ortak ulaşmış olacağız.”

Döküm Kümesi'nden tespit: Rakipken arkadaş olduk

Konya ve çevresinde dökümcülüğün MÖ 9 binli yıllardan beri bilindiğini Çatalhöyük’te yapılan kazıların belirlediğini söyleyen Döküm Kümelenme Derneği Başkanı Mehmet Ali Acar, “Şuan irili ufaklı 300 tane dökümhane var. Bunun 100 tanesi fabrika düzeyinde. Senede 250 bin ton döküm üretimi yapılıyor. Bu Türkiye’nin yüzde 18’lik üretimine denk geliyor” diye konuştu. 2010’da kümelenmeye çalışmalarına başladıklarının bilgisini veren Acar, “Kümelenme Avrupa’da farklı algılanıyor. Avrupa’da kümeler bölgesel üretim havzası olarak düşünülüyor. Bir ana firma var ve diğer firmaları sürüklüyor. Biz 23 üye ile bunu yapıyoruz. 18 firmamız aktif. Bir ana firmamız yok” dedi.

Kümelenme sonrasında içine kapanık olan sektörlerinde bilgi paylaşımı yapılmaya başlandığını dile getiren Acar, şunları kaydetti: “Dünya piyasaları takip ediliyor ve işçi maliyetleri tartışılmaya başlandı. Rakipken arkadaş olduk. Küme içerisindeki 5 firma MEVKA’ya üretim planlama projesi yazdırıyoruz. Konya’da 12 tane TÜDOKSAD üyesi var. Böylece büyük firmalara ulaştık, ufk umuz açıldı” dedi. Amerika’nın dünyanın en büyük döküm alıcısı iken dünyanın en büyük ikinci döküm satıcısı haline geleceğinin altını çizen Acar, “2017’de Amerika dünyanın ikinci satıcısı olacak. Almanya’da satılık döküm fabrikaları var. Tüm bunlar bizi etkileyecek, önlemimizi almalıyız.”

Eğitimle ilgili tedbirler alınmalı 

Kağan Döküm ve Model Limited Şirketi Genel Müdürü Ali Semiz ise şunları söyledi: “Kümelenme sonrası dışa açılma başladı. Artık büyük firmalara daha rahat ulaşıyoruz. Ziraat endüstrisi parçalarından otomotiv sanayi parçalarına odaklanmaya başladık. İnsan kaynağının eğitilmesi ile ilgili tedbir alınması gerekiyor.”