Küçük ve orta büyüklükteki işletmeler ‘KOBİ’ler’ ve KOSGEB destekleri
VERGİ PORTALI / Servet ERÖCAL
Bugün gerek ülkemizde, gerekse dünyamızda en önemli ekonomik aktör KOBİ'lerdir. KOBİ deyimi, Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme deyiminin ilk harflerinden türetilmiş bir kısaltma olup, İngilizce'de SMSE- Small and Medium Sized Enterprise, Fransızca'da PME-Petite et Moyenne Entreprise olarak adlandırılmaktadır.
Bu işletmeleri en önemli ekonomik aktör olarak niteleyişimizin nedeni ekonomide en önemli rolü oynamaları, işletme sayısı, üretim, istihdam ve ihracatta en büyük paya sahip olmalarıdır. Avrupa Birliği'nde işletme sayısı ve istihdam oranının ölçeksel dağılımı, ülkelere gore değişiklik göstermekle birlikte KOBİ'lerin oranı %70-%80 aralığında değişirken, ülkemizde bu oran %97,8dir. Komünizmden liberal ekonomik düzene geçiş dönemini yaşayan Çin'de bu oran 10 milyon KOBİ ile toplam işletmelerin %99'unu oluşturmaktadır.
Ülkemizde "Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik'in 18 Mayıs 2006'da yürürlüğe girmesine kadar kamu kuruluşlarımızın değişik KOBİ tanımlamaları mevcut iken, Avrupa Birliği uyum politikaları çerçevesinde yürürlüğe konulan söz konusu yönetmelikle kavram kargaşası giderilmiştir.
Söz konusu Yönetmeliğin 4 üncü maddesi ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu yirmibeş milyon lirayı aşmayan ve bu Yönetmelikte mikro işletme, küçük işletme ve orta büyüklükteki işletme olarak sınıflandırılan ekonomik birimlerin KOBİ olarak adlandırıldığını belirtmektedir.
Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesi ise, on kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu bir milyon lirayı aşmayan işletmeleri Mikro İşletme; elli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu beş milyon lirayı aşmayan işletmeleri Küçük İşletme; ikiyüzelli kişiden az yıllık çalışan istihdam eden ve yıllık net satış hasılatı ya da mali bilançosu yirmibeş milyon lirayı aşmayan işletmeleri Orta Büyüklükteki İşletme olarak tanımlamaktadır.
KOBİ'lerle ilgili ana kuruluş, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın ilgili kuruluşu olan, tüzel kişiliği haiz ve bütün işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi bir kamu kuruluşu olarak 1990 yılında 3624 sayılı yasayla kurulan Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı, kısa adıyla KOSGEB'dir.KOSGEB'in temel amacı, ülkenin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli işletmelerin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun olarak gerçekleştirmek biçiminde ortaya konmuştur.
KOSGEB'in yanında, Maliye, Milli Eğitim, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Sanayi ve Ticaret, Çevre ve Orman Bakanlıkları; Devlet Planlama, Hazine, Dış Ticaret Müsteşarlıkları; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Türk Patent Enstitüsü, Milli Prodüktivite Merkezi, Türk Akreditasyon Kurumu Türkiye İş Kurumu, Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu, Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Merkez Birliği, Mesleki Eğitim ve Küçük Sanayi Destekleme Vakfı, Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticiler Vakfı, Kredi Garanti Fonu İşletme ve Araştırma A.Ş.,
T.Halk Bankası A.Ş. ünvanlı kurum ve kuruluşlar KOBİ'lerle ilgili görevler üstlenmişlerdir.
KOBİ'lerle ilgili görev üstlenen kamu kurumları, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşları bu kadar geniş kapsamlı tutulmuş iken, üyelerinin %80'den fazlası KOBİ olan İhracatçı Birlikleri ve Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin gerek 5910 Sayılı Kanun, gerekse bu Kanuna ilişkin Yönetmelikle doğrudan bir görev üstlenmemesi eksiklik olarak düşünülebilirse de Dış Ticaret Müsteşarlığı'nın yönlendirmesi, Birlikler ve TİM Yönetim Kurulları'nın alacakları kararlarla bu eksiklik giderilebilir.
KOBİ'lerin yüksek teknolojik kabiliyete ve nitelikli işgücüne sahip, değişen şartlara uyum
sağlayabilen, ulusal ve uluslar arası piyasalarda rekabet gücü olan bir yapıya kavuşturulmasını
temel amaç olarak belirleyen KOSGEB, KOBİ'lere özgü olarak aşağıdaki başlıklar altında toplanan destekleri uygulamayı öngörmektedir.
-100.000 KOBİ Kredi Faiz Desteği,
-Acil Kredi Faiz Desteği,
- GAP Bölgesi KOBİ Makine Teçhizat Yatırımı Destek Kredisi,
-KOBİ Proje Destek Programı,
-Tematik Proje Destek Programı,
-İşbirliği Güçbirliği Destek Programı,
-AR-GE, İnovasyon ve Endüstriyel Uygulama Destek Programı,
-Genel Destek Programı,
-Girişimcilik Destek Programı.
Destek programlarının amaçları, KOBİ'lerin rekabet güçlerinin artırılması; yeni yatırım, üretim ve istihdam oluşturulması; doğal afetlerden ve olağanüstü durumlardan etkilenen işletmelerin desteklenmesi; GAP Bölegesi'ne pozitif ayrımcılık yapılması; proje yapabilme kapasitelerinin geliştirilmesi; makro strateji dokümanlarında işaret edilen öncelikler dikkate alınarak belirlenen tematik alanlarda bölgesel ve sektörel ihtiyaçların karşılanması;KOBİ'lerin uluslararası mevzuat ve önceliklere uyumunun sağlanması; ortak sorunlara ortak çözümler üretilmesi; AR-GE bilincinin ve inovatif faaliyetlerin geliştirilmesi biçiminde özetlenebilir.
Desteklerden yararlanabilmek için genellikle KOSGEB veri tabanına kayıtlı olmak koşulu aranmakta; destek programlarının yürütülmesinde bankalar ve ilgili kuruluşlarla KOSGEB arasında, ayrıntıları belirleyen protokoller yapılmaktadır.
Ekonomimizin kılcal damarları olarak nitelenen KOBİ'lerin gelişmesi, üretim, istihdam ve ihracatımızın artırılmasının ve dolayısıyla insanımıza iş ve aş yaratılmasının temel şartı olduğundan, söz konusu desteklerin amacına uygun ve etkin bir biçimde uygulanması ülkemiz için yaşamsal bir önem taşımaktadır.
