Küçük işletmeler kapanıyor

HATAY - Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, perakende sektörünün kuralsız bir şekilde büyüdüğünü belirterek, "Ağustos ayında 250'ya ulaşan alışveriş merkezi sayısının 2011'de 313'e çıkacağını tahmin ediyoruz. Küçük işletmeler sayıları hızla artan alışveriş merkezleri karşısında tek tek kapanıyor ya da tabela değiştiriyor" dedi.

Palandöken, Türkiye'de 2 milyon iş yeri ile 3 milyonun üstünde esnaf olduğunu söyledi.

Ekonominin can damarı olan küçük işletmelerin sürekli ihmal edildiğini, problemlerinin yıllardır çözümlenmediğini ifade eden Palandöken, bir zamanların en gözde meslekleri arasında bulunan esnaflığın artık her geçen gün kötüye gittiğini ve bitme noktasına geldiğini kaydetti.

Türk perakende sektörünün 250 milyar dolarlık bir büyüklüğe sahip olduğunun altını çizen Palandöken, şöyle devam etti:

"Uluslararası ve yerli büyük sermaye bu pastadan pay almaya çalışıyor. Haksız rekabet, kuralsızlık esnafımızı her geçen gün daha kötü duruma düşürüyor. Esnafın acilen yeniden yapılandırılması şart. Perakende sektörü kuralsız bir şekilde büyüyor. 2010 yılı Ağustos ayında 250'ye ulaşan alışveriş merkezi sayısının 2011 yılında 313'e çıkacağını tahmin ediyoruz. Küçük işletmeler bu alışveriş merkezleri karşısında tek tek kapanıyor ya da tabela değiştiriyor. Artık aileler çocuklarını sanayiye yönlendirmiyor. 'Devlet olsun da ne olursa olsun' mantığı var. Eleman sıkıntısı nedeniyle perakende sektöründeki boşluğu yabancı aktörler dolduruyor."

"Acilen perakende yasası çıkarılmalı"

Diğer ülkelerde çeşitliliğin korunması, perakende sektöründe ışıkların sönmemesine özen gösterilmeye çalışıldığını vurgulayan Palandöken, Türkiye'de ise durumun tam tersi olduğunu kaydetti.

Büyük alışveriş merkezleriyle nitelikli insanın bitirildiğinin altını çizen Palandöken, şöyle dedi:

"Bu da ülkenin hem istihdam hem de ekonomik anlamda zarar görmesine neden oluyor. Türkiye'de sistemin oturması için artık acilen perakende yasasının çıkarılması lazım. Domates ve ette yaşadığımız fiyat yükselmeleri büyük alışveriş merkezlerinin parmağı var. Çünkü bireysel işletmelerin sayısı azaldıkça bu tür fiyat artışlarını daha çok yaşarız. Ülkemizde her yıl 700 bin genç nüfus yetişiyor, bunlara iş alanları bulunması için esnafa sahip çıkılması lazım."

Alışveriş merkezlerinde 12 ay boyunca sürekli indirim olduğunu, bunun yanı sıra kredi kartı ve peşin ödemelerde bir takım avantajlar sunulduğunu ifade eden Palandöken, vatandaşın alışverişe teşvik edildiğini söyledi.

Palandöken, küçük işletmelerin bu indirimler ve piyasada bulunan Çin mallarıyla mücadele edecek gücünün bulunmadığını ve adeta can çekiştiğini kaydetti.

Sanayide eleman sıkıntısının bulunduğuna da dikkati çeken Palandöken, Avrupa ülkelerinde öğrencilerin yüzde 70'inin meslek liselerine yönlendirildiğini, Türkiye'de ise bu sayısının yüzde 30'larda kaldığını sözlerine ekledi.

Ankara'da her bin kişiye 207 metrekare AVM alanı düşüyor

Geçen yıl açılan 24 AVM ile 39 ildeki toplam AVM sayısının 238'e, toplam metrekarenin de 5,7 milyona çıktığına işaret eden Palandöken, şunları kaydetti:

"2010 yılının Ağustos ayında AVM sayısı 250'ye, toplam alan 6 milyon metrekareye ulaşmış, on yılda yüzde 443 büyümüştür. Açılışların yüzde 80'i Ankara ve İstanbul'da yoğunlaşırken, Anadolu'da nüfusu 300 binin üzerindeki illerimizde de sayı hızla artıyor. Bin kişiye düşen kiralanabilir alanın Türkiye ortalaması 82 metrekareye çıktı. Ama 207 metrekare ile Ankara, Yunanistan'da 125, İtalya'da 150, Çek Cumhuriyeti'nde 143, Avrupa ortalaması olan 200 metrekareyi geçerek, 2011 yılında 297 metrekareye ulaşacaktır."

"Ankara, Avrupa ve Türkiye'nin AVM şampiyonu olmuştur" ifadesini kullanan Palandöken, şöyle devam etti:

"İstanbul 183,  Denizli 122, Eskişehir 118, İzmir 115, Tekirdağ 105, Gaziantep ve Bursa 100 metrekare ile ortalamanın üzerinde alışveriş merkezine sahip illerimizdir. 2011 yılında toplam sayının 313 olması planlanan AVM sayısı 350'ye ulaşmadan, 'Perakende Yasası' çıkabilecek mi? Artık bu AVM çılgınlığına ne zaman dur denilebilecek? Bu arada bizde hızlanan lobi faaliyetlerini dikkatle izliyoruz."

Mahalle arası marketler hızla çoğalıyor

Öte yandan, 1980'li yıllarda başlayan zincir marketlerin sayısının 1985 yılında 50'yi geçmezken, 1990 yılından itibaren organize perakendeciliğin hızla gelişmesiyle, 1998 yılında 2 bin 135'e, 10 yıl içinde yüzde 400 artışla 8 bin 252 ulaştığını ve 2009 yılında açılanlarla bu sayının 9 bini geçtiğini bildiren Palandöken, "Mahalle arasında açılan marketler artık kendilerine de zarar verme pahasına hızla çoğalmaktadır. 2012 yılına kadar sayının 15 bine yaklaşması bekleniyor. Bu hızlı sayısal artış aynı paralelde pazar paylarına da yansıyarak, 1998'de yüzde 15 olan payları 2010 yılında yüzde 60'a ulaşmıştır" dedi.

Bunların içinde 196 hipermarketin ise AVM'lerle beraber açılarak, modern şehircilik anlayışı açısından sakıncalarının yanında, açıldıkları bölgede 57 meslek dalında çalışan esnaf ve sanatkara büyük zarar verdiğine dikkati çeken Palandöken, hipermarket ve AVM'lerin, mütevazı sermayesiyle devlete yük olmadan ayakta kalmaya çalışan bakkal, kırtasiye, kasap, terzi ve ayakkabı tamircisi gibi esnafın işini kaybetmesine yol açtığını kaydetti.