”Kriz hala devam ediyor”

İSTANBUL- Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Vedat Akgiray, takas şirketlerinde daha fazla türev ürünleri ticareti yapılması gerektiğini belirtti.

Akgiray, Uluslararası Menkul Kıymet Birlikleri Konseyi (ICSA) Genel Kurulu kapsamında gerçekleştirilen "Kriz Sonrası Küresel Finans Sektörü Düzenlemeleri" konulu konferansta, SPK olarak Türkiye'de sermaye piyasalarını düzenlediklerini, bankalar için başka bir kurum, sigortalar için başka bir kurum bulunduğunu, dolayısıyla bütünleşik bir yapı olmadığını, 3 ayrı başı bulunduğunu söyledi.

Akgiray, adına sigorta denmeyen ve bankaların yapmadığı her şeyin neticede kendi şemsiyeleri altına girdiğini belirtti.

Bugün deneyimsiz bir düzenleyici olarak söz aldığını ifade eden Akgiray, "Çünkü 1 yıl 2 ay oldu bu göreve geleli. Daha önce profesördüm, biraz da iş adamlığı yaptım. Dolayısıyla hayatım boyunca düzenlemelere karşı olan bir kişi sıfatıyla düzenleme yapmam gerekti' diye konuştu.

Krizin hala devam ettiğini belirten Akgiray, "Bir kaç gün önceki olaylara bakarsak bu ortaya çıktı. 750 milyar euroyu aşkın bir miktar ortaya çıktı. ABD'den de daha büyük bir miktar. Bu da sorunun devam ettiğinin iyi bir göstergesi. Dolayısıyla bizim işimiz daha da ciddileşti, daha da önem kazandı" dedi.

Krizin düzenleme eksikliğinden olmadığını, istemedikleri kadar düzenleme bulunduğunu belirten Akgirak, "Ancak bunlar sıkça doğru uygulanmadı. Yani biz işimizi yapmadık, önemli olan eksikliklerden biri buydu" şeklinde konuştu.

"Bizden fazla bunun suçu siyasetçilerde"

Akgiray, kamu piyasaları çok sıkı düzenlemeye tabiyken, özel piyasaların tamamen gevşek olduğunu, dolayısıyla paranın bir kısmını düzenleyiciler olarak gözden kaybettiklerini vurguladı.

Sermayenin düzenlemenin fazla sıkı olmadığı ülkelere gitmeyi tercih ettiğini ifade eden Akgiray, dolayısıyla uluslararası standart ve işbirliğinin daha da gerekli hale geldiğini kaydetti.

Akgiray, " ama yine de suçu bir ölçüde paylaşıyoruz. Pek çok ülkede düzenleyiciler genelde hedeflere göre değil geçmişteki tecrübelere göre hareket ediyorlardı" diye konuştu.

Türkiye'de yatırım fonu denilen şeyin aslında banka mevduatının farklı bir tanımı olduğunu, bazı vergi konularından dolayı bunların yatırım fonu haline dönüştürüldüğünü ve bu şekilde yönetildiğini söyleyen Akgiray, "Ama aslında bir yatırım fonu değiller. Bunun arasındaki farkı kim fark edecek? Farkı kimse fark etmiyor. Bunların yönetilmesi çok zor oldu ama bunları bir şekilde biz halletmeliyiz. Piyasa bizden daha yetenekli ve iyi yönetir hale geldi. Bunu itiraf etmemiz lazım artık. Son bir kaç yıldır bu iş böyle yürüyor" şeklinde konuştu.

"Türevleri düzenlemeliyiz"

Çok yakın dönemde uluslararası düzenleme sisteminde önemli reformlar görüleceğini anlatan Akgiray, "Ama esas olarak türevleri düzenlemeliyiz ve öncelikle türevlerin varlık nedenlerini sorgulamalıyız. Yoksa sürekli aynı hataya düşeriz. Hiç kimsenin çökemeyecek kadar büyük olmasına müsaade edilmemelidir. Kötü yönetilen firmaların da iflas edebilmesi gerekir" dedi.

Daha iyi bilgilendirmenin önemine işaret eden Akgiray, istendiği anda istenen kişiye bilgi verilebildiğinde bilgi açısından etkin bir piyasanın oluşacağını belirtti.

Akgiray, "Pek çok kişi uzun belgeleri okumaz. Bütün bu açıklamalar özet halinde yapılmalıdır. Benim annemin yada benim teyzemin bile anlayabileceği bir dilde yazılmalıdır. Detay açıklama değildir, detay daha bulandırma anlamına gelebilir" şeklinde konuştu.

Vedat Akgiray, takas şirketlerinde daha fazla türev ürünleri ticareti yapılması ve bu takas kurumlarında daha iyi düzenlenmesi gerektiğini, özel piyasalarla kamu piyasaları arasındaki düzenleme ve denetleme farkının giderilmesi gerektiğini, belki kamu piyasalarını biraz rahatlatıp özel piyasaları daha düzenleyerek daha homojen yapı oluşturabileceklerini söyledi.

Akgiray, şunları kaydetti:

"Bazı piyasalar her zaman düzenlemenin dışında kalacaktır. Bütün piyasanın selameti için de böyle olması gerekir. Ancak çok devasa ve hiç düzenlenmeyen bir piyasa olması çok risklidir. Onun için de aradaki uçurumun azaltılması gerekir. Bankalar ve sigorta şirketleri daha farklı şekillerde düzenlenmelidir."

Yeni düzenleme sisteminin reel ekonomiye eskiden olduğundan daha iyi kulak vermesi gerektiğini, çünkü sorunların reel ekonomide başladığını ifade eden Akgiray, piyasa parametreleri ve fiyatların kendileri için önemli göstergeler olması gerektiğini kaydetti. Akgiray, "Sizi vezir edecek de rezil edecek de piyasadır. Dolayısıyla bu fiyat değişikliği aslında düzenleyici tarafından düzenlenemez ama neticede sorun büyümeden yakalamamız gerekir. Daha gelecek odaklı olmalıyız" dedi.

"Menkul kıymetler piyasası bebekliğini yaşıyor"

Türkiye'nin kredi ekonomisi olduğuna, öz kaynak ekonomisi olmadığına, Türkiye'deki menkul kıymetler piyasasının büyük ölçüde gelişmiş ekonominin boyutuna göre geride kaldığına işaret eden Akgiray, kurumsal tahvillerin yeni çıkarılmaya başlandığını ve giderek artan miktarda bunların ihraç edileceğini düşündüklerini, türevlerin yeni yeni çıktığını, bu yıl emtia borsasının yeni kurulacağını anlattı.

Devlet tahvillerinin en büyük piyasa olduğunu, ancak bunları hazinenin ihraç ettiğini ve bunun hiç kimse tarafından denetlenmediğini söyleyen Akgiray, "Burada en önemlisi düzenlenmemiş döviz alış satışı. Aynı zamanda bu altın ve dövizle yapılıyor ve internet tabanlı hiç düzenlenmemiş bir piyasa. Bununla ilgili olarak bir düzenleme hazırlanıyor. 1-2 ayda gerçekleşecek. Dolayısıyla bizim denetlediğimiz menkul kıymetler piyasası Türkiye'de daha bebekliğini yaşıyor" şeklide konuştu.

Vedat Akgiray şunları kaydetti:

"Bundan sonra ne yapacağız. Menkul kıymetler piyasasında banka kredilerinin hakimiyetini azaltmak için büyüme elde edeceğiz. Borsa'da kote olan şirket sayısını artıracağız. Yatırım fonları portföylerinin gelişimini sağlayacağız. Türev piyasaları büyütülecek, çok sayıda vadeli işlem ve opsiyon söz konusu olacak. Türkiye'de bu önümüzdeki yıllarda büyük hız kazanacak. Önümüzdeki yılın başında emtia borsası işlemlerini başlatacak. Yeni bir sermaye piyasası kanunumuz var. 1-2 ay içinde parlamentoda görüşülecek, TBMM gündemine alınacak ve bu yıl itibariyle uygulamaya gelecek.