Kredide 'üst sınır' fazlasıyla aşıldı

Naki BAKIR

ANKARA - Bankacılık sektörünün kredi hacminde bu yıl yüzde 25'i aşmaması öngörülen genişleme, 14 Ekim itibariyle söz konusu üst sınırın 2.4 puan üzerine çıktı.

2010 sonunda 483.8 milyar lira düzeyinde bulunan toplam kredi hacmi, dokuz buçuk ayda yüzde 27.4'lük bir genişleme ile 616.2 milyar liraya ulaştı. Bu gelişmede özellikle hazirandan bu yana hızlanan kur artışlarının, toplam hacmin yaklaşık dörtte birini oluşturan yabancı para cinsi kredilerin TL cinsinden tutarını; dolayısıyla da toplam kredi hacmini büyütmesi etkili oldu.

Yüzde 27.4'lük kümülatif artışın 4.6 puanı kurdan kaynaklandı. Merkez Bankası'nın aldığı kararların etkisiyle kurlar, yeniden aşağı doğru bir seyir izlemeye başladı. Yılın tümündeki kredi genişlemesinin yüzde 25'lik sınır içine çekilebilmesi için yılın kalan iki buçuk aylık döneminde toplam kredi hacminin yüzde 1.9 küçülerek 605 milyar TL dolayına inmesi gerekiyor. Ancak Merkez Bankası'nın açıkladığı eylem planına

rağmen kredilerde artış sürerse, kurların mevcut düzeyini koruması ya da bir miktar gerilemesi durumunda bile yıllık kredi genişlemesinin yüzde 30'u aşacağı görülüyor.

Yurtiçi kredilerdeki genişleme yüzde 27.3

DÜNYA'nın, Merkez Bankası verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, mevduat, katılım ve kalkınma-yatırım bankalarının sadece yurt içine açtıkları kredilerin hacmi, yılbaşından 14 Ekim'e kadar olan dönemde yüzde 27.3 artışla 610 milyar 846.1 milyon liralık bir hacme ulaştı. Yurt içine kullandırılan TL cinsinden krediler yüzde 21.3 oranında net 82 miyar 223 milyon liralık artışla 468 milyar 54 milyon liraya ulaşırken, yabancı para kredilerin TL cinsinden tutarı yüzde 51.8 oranında 48 milyar 723 milyon liralık artışla 142 milyar 792 milyon liraya yükseldi.

Bu dönemdeki kur artışından arındırıldığında ise yurt içine açılmış yabancı para cinsi kredilerdeki artışın yüzde 28.7 olduğu belirlendi. Başka bir deyişle dolar yüzde 1.55 TL dolayında bulunduğu yılın başındaki düzeyini korusaydı, yurt içi yabancı para kredilerin TL cinsinden tutarı 121 milyar 102 milyon lira, toplam yurt içi kredi hacmi ise 589 milyar 156 milyon lira olacaktı.

Bu durumda yurt içi toplam kredi hacmindeki genişleme yüzde 22.8 olarak gerçekleşecekti.

Yurtdışına 5.3 milyar TL kredi

Aynı dönemde sektörden yurt dışına açılan TL cinsi krediler yüzde 37.8 oranında 230 milyon liralık bir artışla 836,8 milyon liraya, yabancı para cinsi krediler ise yüzde 37.1 oranında 1 milyar 216.4 milyon liralık artışla 4 milyar 498.6 milyon lira oldu. Yurt dışına kullandırılan kredilerin toplam tutarı yüzde 37.2 oranında 1 milyar 446 milyon lira büyüyerek 5 milyar 335.4 milyon liraya ulaştı. Tamamına yakını döviz cinsinden olan yurt dışı kredilerdeki artışın da büyük bölümü hızlı kur artışından kaynaklandı. Kur farkından arındırıldığında yurt dışı toplam kredi hacmindeki artışın yüzde 19.6 olduğu bulundu.

Toplam genişlemenin 4.6 puanı kurdan

Böylece bankacılık sektörünün yurt içi ve dışı toplam kredi hacmi yılbaşından 14 Ekim'e kadar yüzde 27.4 oranında 132 milyar 392 milyon lira genişleyerek 616 milyar 181.5 milyon lira oldu. Toplam kredi hacminin 468 milyar 890,6 milyon lirasını oluşturan TL cinsi krediler yılbaşından bu yana yüzde 21.3 oranında net 82 milyar 453 milyon lira artarken, toplam yabancı para kredi hacmi ise aynı dönemde yüzde 51.3 oranında net 49 miyar 939 milyon liralık genişleme 147 milyar 291 milyon liraya ulaştı. Toplam yabancı para kredilerin TL karşılığında yılbaşından bu yana yaşanan yüzde 51.3'lük artışın yüzde 17.9'u kurdan kaynaklandı. Dolar kuru yılbaşındaki 1.55 TL'lik düzeyini korusaydı, toplam yabancı para kredilerin TL cinsinden tutarı 14 Ekim itibariyle 124 milyar 917 milyon; toplam kredi hacmi de 593 milyar 808 milyon lira olacaktı. Böylece sektörün toplam kredi hacmindeki kümülatif artış da yüzde 27.4 yerine yüzde 22.7 çıkacaktı.

Başkan bir deyişle yılbaşından bu yana yaşanan yüzde 27.4'lük kredi genişlemesinin 4.6 puanı kur artışından geldi.

YP kredilerde dolar cinsinden artış % 28

Bu arada yabancı para kredilerde yaşanan genişlemenin kur artışından arındırıldığında da TL kredilere göre yüksek olduğu gözlendi. Başka bir deyişle söz konusu kredilerde dolar cinsinden de yüksek bir artış yaşandı. Bu durum da yurt içine açılan döviz kredilerinden kaynaklandı. Yurt içine açılan yabancı para kredilerin hacmi yılbaşından 14 Ekim'e kadar yüzde 28.7 oranında yaklaşık 17.5 milyar dolarlık net artışla 78 milyar 333 milyon dolara ulaştı. Aynı dönemde yurt dışına açılan döviz cinsi krediler ise yüzde 16.2 artışla 2 miyar 468 milyon dolar oldu. Böylece yabancı para kredilerin toplam hacmi bu dönemde yüzde 28.3 oranındaki 17 milyar 830 milyon dolarlık net artışla, 80 miyar 800 milyon dolara yükseldi.