Kredi talebi yavaşlayarak sürecek

ANKARA - Merkez Bankası'nın Banka Kredileri Eğilim Anketi'ne göre 2011 yılının ilk çeyreğinde işletmelerin kredi talebindeki artış beklentiler doğrultusunda sürdü ve en yüksek artış küçük ve orta ölçekli işletmelerin kredi talebinde gözlendi.

2011 yılının ilk çeyreğinde işletmelerin uzun vadeli kredi talebi kısa vadeli kredi talebine göre daha fazla arttı. Talep artışındaki temel etken bu dönemde de işletmelerin stok artırımı ve işletme sermayesi gereksinimden kaynaklanan finansman ihtiyaçları oldu.

2011 yılı ikinci çeyreği için bankaların beklentileri talepteki artışın yavaşlayarak da olsa süreceği ve en çok küçük ve orta ölçekli işletmelerin kredi talebinin artacağı yönünde.

Bankalar kredi sözleşmesi özel koşullarını sıkılaştırmaya başladı

Bankaların geçen seneden beri sürdürdükleri işletmelere verilen kredilerdeki standartları sıkılaştırma eğilimi bu çeyrekte de tüm kredi türlerinde devam etti. Bu dönemde standartları etkileyen faktörlerden diğer bankaların rekabeti haricindeki tüm faktörlerin bankaları standartların sıkılaştırılması yönünde etkilediği ve bu dönemdeki sıkılaştırma eğiliminde sermaye yeterliliği ile ilgili kısıtların en kuvvetli etkiyi oluşturduğu görüldü.

İşletmelere verilen kredilerin koşul ve kurallarından ortalama krediler üzerindeki kar marjını kısmayı ve faiz dışında alınan ücret ve komisyonları azaltmayı bu dönemde de sürdüren bankalar, kredi sözleşmesi özel koşullarını sıkılaştırmaya başladı.

Konut kredileri standartlarında sıkılaştırma

2011 yılının ilk üç aylık döneminde bankalar, 2009 yılının ikinci çeyreğinden beri sıkılaştırma bildirmedikleri konut kredileri standartlarını sıkılaştırmaya başladı. Bunun nedeni olarak da fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamalarını gösterdi. Bankaların gelecek dönem için öngörüsü konut kredileri standartlarındaki sıkılaştırmanın artarak süreceği yönünde oldu. Ocak-Mart 2011 döneminde, bankaların önceki dönemlerin aksine konut kredilerine uyguladıkları koşul ve kurallarda da sıkılaştırmaya gittikleri görüldü. Bu dönemde bankalar krediler üzerindeki teminat oranını ve ortalama krediler üzerindeki kar marjını artırmaya başladı.

Nisan-Haziran döneminde konut kredisi talebinin azalacağı beklentisi hakim

Son dönemlerde beklentilerin üzerinde artışlar gözlenen konut kredileri talebinin artış hızı bu dönemde yavaşlayarak beklentilerin altında kaldı ve bunda en etkili faktör konut alımı dışındaki tüketim harcamalarındaki artış oldu. Konut piyasasına ilişkin beklentiler ile tüketici güveninin konut kredisi talebi üzerindeki olumlu etkileri de bu dönemde azaldı. Bankalarda 2011 yılının ikinci çeyreğinde konut kredisi talebinin azalmaya başlayacağı beklentisi hakim.

Taşıt kredileri talebi artışındaki yavaşlama sürecek

Ocak-Mart 2011 döneminde taşıt kredilerine uyguladıkları standartlar üzerinde fon maliyetleri ve bilanço kısıtlamalarının sıkılaştırıcı yöndeki etkisine rağmen, bankaların tamamı beklentilere uygun şekilde standartları değiştirmemeyi tercih etti. Ankete katılan bankalar rekabet baskısı ya da risk algılamasına ilişkin faktörlerin standartların temelde aynı bırakılmasında etkili olduğunu düşüncesinde.

Koşul ve kurallar açısından, taşıt kredilerinde de konut kredilerine benzer şekilde son dönemlerde ortalama krediler üzerindeki kar marjını kısmayı tercih eden bankaların, bu dönemde marjı artırmaya başladığı görüldü. 2010 yılı boyunca beklentilerin çok üzerinde artışlar gerçekleşen taşıt kredileri talebi, 2011 yılı ilk çeyreğinde de beklentilerin üzerinde artış göstermiş ancak talep artışı 2010 yılı son çeyreğine göre oldukça yavaşladı.

Bu yavaşlamada krediler üzerindeki vergi ve benzeri yüklerin olumsuz etkisi kadar taşıt piyasasına ilişkin beklentilerin talep üzerindeki olumlu etkisini büyük ölçüde yitirmesinin de rolü oldu. Taşıt kredileri talebi artışındaki yavaşlamanın önümüzdeki dönemde de süreceğini öngören bankalar yine de talepte artış beklentisi içerisinde yer aldı.

Talepteki artış bir önceki dönemin altında kaldı

2011 yılının ilk çeyrek dönemi için bankalar diğer bireysel kredilere uygulanan standartların değişmeyeceği beklentisinde olmasına rağmen standartların gevşetildiği görüldü. Standartların gevşetilmesinin ardındaki tek etken diğer bankaların rekabetinden kaynaklanan rekabet baskısı oldu ve diğer bireysel kredilerde beklenti gelecek dönemde de standartların gevşetileceği yönünde belirlendi Diğer bireysel kredilere uygulanan koşul ve kurallardan ortalama krediler üzerindeki kar marjı konut ve taşıt kredilerinde olduğu gibi bu dönemde artırılmaya başlandı. Teminat ve vade koşulları ise esnetildi.

2011 yılı ilk çeyreğinde diğer bireysel kredilere yönelik talep yine beklentilerin üzerinde bir gerçekleşme ile artışını sürdürdü ancak talepteki artış bir önceki dönemin altında kaldı. Talep artışında; dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalardan kaynaklanan finansman ihtiyaçlarındaki artış ile tüketici güveni etkili oldu. Bu dönemde talebi daraltan faktörler olarak, banka kredilerine alternatif finansman kaynaklarının kullanımındaki artış gösterildi. Bankalar önümüzdeki dönemde diğer bireysel krediler talebinde de taşıt kredilerinde olduğu gibi yavaşlayan bir artış öngördü.