KOBİ'ler halka arza hazırlanıyor

Canan SAKARYA - Özüm Örs

ANKARA – Küçük ve orta ölçekli işletmelerin 'İMKB Gelişen İşletmeler Piyasası'nda halka açılmalarını teşvik amacıyla KOSGEB, Sermaye Piyasası Kurulu, İMKB ve Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşlar Birliği arasında imzalanan işbirliği protokolü KOBİ dünyasında olumlu karşılandı.

Protokol'ün en önemli işlevi, KOBİ'leri sermaye piyasasına girme konusunda teşvik etmek üzere, üstlenmek zorunda kalacakları ilk maliyetlerin geri ödemesiz hibe yoluyla finanse edilmesi. KOSGEB tarafından karşılanacak bu finansmanda destek oranları İMKB, Sermaye Piyasası Kurulu ve Merkezi Kayıt Kuruluşu işlemlerinde yüzde 100 olarak uygulanacak. Bu oran aracılık komisyonu, bağımsız denetim ücreti ve piyasa danışmanlık ücretinde yüzde 50 olacak.

KOBİ hisseleri İMKB Gelişen İşletmeler Piyasasında işlem görmeye başladığında, yüzde 50 oranına yüzde 25 ilave destek sağlanacak.2012 yılı sonuna kadar uygulanacak halka arz desteği işlem maliyetleriyle sınırlı.

Protokol KOBİ'ler için bu doğrultuda iki aşamalı bir hedef koyuyor. Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün'ün 4 Şubat'taki imza töreninde hedefi şöyle açıklamıştı: "Gelişen İşletmeler Piyasasında işlem görecek KOBİ'lerin, zaman içinde gelişme göstermeleri ve belirli kriterleri sağlamaları halinde İMKB Hisse Senetleri Piyasasında işlem görmeleri ..."

Protokolle getirilen destekler KOBİ'lerin borsaya girişlerini, şirket hisselerinin halka arzını özendirmek için yeterli olacak mı? KOBİ borsaya ne ölçüde hazır? Sermaye piyasasına giriş ve halka arzın kolaylaştırılması KOBİ'leri nasıl etkiler... Anadolu'nun önde gelen sanayi merkezlerinin liderleri bu sorulara, bazı önerilerle birlikte, genellikle olumlu, destekleyici ve ümitli cevaplar verdiler. Tek istisna Adana Sanayi Odası Başkanı Ümit Özgümüş oldu.

İş dünyası temsilcilerinin görüşleri

Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler Derneği Başkanı NURETTİN ÖZGENÇ

Yeni bir başlangıç

İmzalanan protokolle KOBİ'lerin borsaya girebilmeleri için ilk işlem maliyetlerinin azaltılmasıyla ilgili sürenin iki yıl olarak belirlenmesinin yeterli olacağı kanaatindeyim. Ancak, KOBİ'ler iyi  ilgilendirilmeli. Aksi halde sürenin yetmeyeceğini ve çalışmanın amacına ulaşamayacağını düşünüyorum. KOBİ'lerin halka açılmasını sağlayacak ve böylece bankalara olan bağımlılığı azaltacak.

Halka arz çalışmalarında maliyetin diğer şirketlere göre yüzde 90 daha az olması, kalan yüzde 10'luk maliyetin de KOSGEB tarafından karşılanması; SPK kayıt ücreti ve merkezi kayıt kuruluşu ücretlerinin, Gelişen İşletmeler Piyasası'nda işlem görecek şirket payları için mevcut ücretlerin onda biri seviyesine indirilmesi, KOBİ'leri borsaya çekebilmek açısından olumlu. Mevcut yapıda KOBİ sistemi borsaya ve halka açılmaya tam anlamıyla hazır değil. Fakat bu asla bir engel olarak görülmemeli. Her şeyde bir ilk olduğu gibi borsa da KOBİ'ler için bir ilktir. Dolayısıyla alışmakta ve intibak etmekte zorlanacaklar.

İlerleyen süreçte borsaya giren şirketlerden gelecek olumlu haberlere göre katılım artabilir. KOBİ'ler yatırımlarında ihtiyaç duydukları uzun ve orta vadeli finansman ihtiyaçları için doğrudan tasarruf sahiplerinden borçlanabilmeli, sermaye piyasalarında hisse senedi ve tahvil satabilmeli. Bu piyasa daha çok tahvil ağırlıklı olmalı. KOBİ'ler adına fevkalade güzel bir gelişme, bir an önce işlevsel hale getirilmeli.

Kayseri Sanayi Odası Başkanı MUSTAFA BOYDAK

Özendirici ama yetersiz

Sanayi Bakanımızın ortaya koyduğu irade çok güzel, kendilerine teşekkür ediyoruz, ama KOBİ'lerimizin sermaye piyasalarında yer almalarını teminen yapılacak çalışmalarda büyük firmalarımızın da aynı kategoride düşünülmesi KOBİ'lerimizi zorlar. Bir tarafta bakıyorsunuz 5 milyar TL ciro yapan bir şirket, bir tarafta 10 milyon TL ciro yapan bir şirket, bu ikisini bir kefeye nasıl koyacağız? Burada bariz ayırım yapmak, KOBİ'lerin ödemeleri icap eden standart rakamları aşağı çekmek, ciroya endeksli maliyetleme çıkarmak lâzım. Protokol özendirmek için uygun ama yeterli değil.

Önceliğimiz KOBİ'lerin kayıt altına girmelerini sağlamak. Sermaye piyasalarına girmenin birinci adımı kayıt içine girmelerini sağlamak. Bunun 2011 yılında Türkiye için bir milât olması gerektiğini düşünüyorum. Batı bölgelerimizde yer alan KOBİ'lerin bir bölümünün buna hazır olduğunu görüyoruz.

Sermaye piyasasına girişin ve halka arzın kolaylaştırılması, KOBİ'leri özellikle finansal açıdan olumlu ve pozitif etkiler. Firmaların, faaliyet gösterdikleri sektördeki büyük oyunculara ve yatırımcı adaylara tanıtımına büyük faydalar sağlar. Ayrıca KOBİ'lerin finansal yapıları çok daha güçlü hale gelir; çünkü, belli bir maliyetle temin edeceği parayı maliyet ödemeden, şirketteki hissedarlık oranını değiştirmek sureti ile yapıyor olacak ki bu da pozitif enerji sağlar. Böylelikle KOBİ'lerin rahatlayarak çok ciddi ve çabuk bir şekilde büyüyecekleri açıktır.

Denizli Sanayi Odası Başkanı MÜJDAT KEÇECİ

Türkiye sermaye piyasası modeliyle büyüyecek

Halka arzlarda işlem maliyetleri KOBİ'ler açısından önemli bir sıkıntı kaynağıydı. Protokolle maliyetleri hatırı sayılır oranda aşağı çekildi. Bu, KOBİ'lerin halka açılmaları için gerçekten önemli bir düzenleme. Ne var ki, halka açılmaların önündeki tek sıkıntı işlem maliyetlerinin yüksekliği değil. KOBİ'lerin halka açılma süreçleri ve avantajları konusunda yeterince bilgi sahibi olmaması; kayıt dışılığın yaygınlığı; şirket bilgilerini rakipler ve kamuoyu ile paylaşmak istememeleri halka açılmanın önündeki diğer engellerden bazıları. SPK, İMKB ve TOBB'u bu konuda gösterdikleri çabalardan ötürü kutluyorum. Sanayi Bakanımız Sayın Nihat Ergün'e de desteklerinden ötürü müteşekkiriz. Halka açılmak isteyen KOBİ'lerin kendilerine çeki düzen vermeleri gerektiği muhakkak.

Tüm Sanayici ve İşadamları Derneği Başkanı HASAN SERT

Uyum gösteren öne çıkar

Uluslararası ticari sistem KOBİ'lerin güçlendirilmesine doğru kayıyor. İkinci olarak bu sistem KOBİ'lere yeni bir bakış açısı kazandıracak. Kendi küçük sermaye yapılarını, yapılacak işlemlerle takviye edecekler. KOBİ'lerin en büyük sorunu, sermayeye ulaşım. Zamanının, işgücünün çoğunu sermaye bulmaya harcayan KOBİ'ler bu yolla sermaye buldukları takdirde bu kez zamanı kendi işlerini geliştirmek için harcayacak. Bu sistem KOBİ'lerin halka arzıyla kurulduğu için TÜMSİAD olarak destekliyoruz.

Ancak, KOBİ'ler halka arz için tümüyle hazır olmayabilir. İnternet kullanımı, yetişmiş kaliteli mühendis kullanımı yetersiz. Yönetim, organizasyon sıkıntıları var. Ben KOBİ'lerin fikirsel ve zihinsel olarak eğitilip desteklenmesini bekliyorum. Eğer bu sisteme fikir ve zihin olarak hazırlanmazlarsa, çok karşılık bulacağını sanmıyorum. Ama, TÜMSİAD ya da diğer SİAD'lar olarak, arkadaşlarımızı bu konuda bilgilendirebilirsek, devletin sağladığı bu sisteme destek olabiliriz, olmalıyız.

Kocaeli Sanayi Odası Başkanı AYHAN ZEYTİNOĞLU

Başarılı örnekler cezbeder

Çok olumlu buluyorum bu çalışmayı. Bu bizce önemli bir başlangıç. Ufak şirketlerin böyle bir imkânın varlığından dahi haberi yok. Çok büyük oranlı faizlerle borçlanıyorlar; borçlanırken de ciddi sıkıntıları var. Bu desteklerin çok olumlu olduğunu düşünüyorum. Zaten ilk etapta ana maliyetlerin ortadan kalkması, herkesi bu noktada 'acaba'ya sürükleyecek, diye düşünüyorum.

Her şeyden evvel bizim KOBİ'lerin çoğunluğu aile şirketi olduğu için, dışarıya hesap verme noktasında hazır değiliz. Başarılı örnekler herkesi belirli bir noktaya getirecek. Hesaplanma, denetim verme, şeffaflık noktasında ben kendi hesabımı kimseye vermem düşüncesi hâkim olabilir. Ama rakipleri çok cazip oranlarda borçlanarak veya bu kaynaklara ulaşarak ileri büyüme atılımları yaptığı zaman diğer firmalar da aynı konuma gelecektir. En önemlisi KOBİ'lerin kayıt dışı kısımları varsa, ki var diye düşünüyoruz, onların kayıt altına girmesi dahi çok önemli bir kazançtır.

Sivas Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı OSMAN YILDIRIM

100 yıllık firmalar oluşur

Protokolü olumlu buluyorum. Özellikle Anadolu'da gerçekten önleri açık, başarılı, gelecekte dünya standartlarında ve Türkiye'de vakıf olabilecek KOBİ'lerimiz var. KOBİ borsasıyla birlikte işletmelerimiz daha profesyonelleşecek, kayıt içine girecekler. Krediye ulaşmaları daha kolay olacak, Uluslararası, yurtdışından firmalarla evlilik, ortaklık, alma-satma konularında daha başarılı olacaklar. Üçüncü bir olay da, borsaya açılan firmanın kaynak ihtiyacı da karşılanmış olacak.

Böylece daha şeffaflaşacak, danışmanlık alacak, uluslararası standartta bir firma olacak. Biliyorsunuz, bizde firmaların ömrü kısa oluyor, ortaklıklar çabuk dağılıyor. Kurumsallaşmayla birlikte bizde de ileride 100 yıllık, 200 yıllık firmalar olur.Bize göre çok doğru bir çalışma. Sivas'ta oda olarak borsaya çıkabilecek nitelikteki firmalarla çeşitli toplantılar, eğitimler yapacağız. Uzmanlar getirip bu firmaları hazırlayarak, KOBİ borsasında olmalarını sağlayacağız.

Eskişehir Sanayi Odası Başkanı SAVAŞ M. ÖZAYDEMİR

Ek desteklerle güçlendirilmeli

KOBİ'lerin finansman sorununa çare oluşturacak; aynı zamanda yerel sermayenin ulusal düzeyde tabana yayılmasına aracılık edecek bu adım her açıdan önemli bir gelişme. KOBİ'lerin halka arza yönelmelerinin ilk maliyetlerinin finansmanını karşılayacak bu destek modeli olumlu bir başlangıç. KOBİ'lerimizin bir çoğu her ne kadar İMKB'ye açılmaya hazır olmasa da gelişen ekonomimiz açısından, sağlanan bu destek İMKB'ye açılma çalışmaları konusunda önemli bir adım.

Bu modelinin içeriğinin zaman içinde daha da geliştirilmesi gerekmektedir. KOBİ'ler için halka açılmadan ve İMKB'ye kote olmadan önceki dönemler için de yeni destek modelleri geliştirilerek, açılma sürecine daha sağlıklı bir şekilde geçmeleri sağlanmalı. İMKB'ye açılma sonrasında KOBİ'lerin belirli standartlar etrafından iş yürütmeleri ve kurumsallaşmanın getireceği yeni iş modelleri firmaların yaşam sürecini daha da uzatacak; şirketlerin sağlıklı büyümelerini de garanti edecek. Bu model ile, başarılı örnekleri gördükçe çok daha fazla KOBİ'nin modelin başarısına olan inancı artacak İMKB'ye açılma konusunda daha gayretli olacaklar.

Adana Sanayi Odası Başkanı ÜMİT ÖZGÜMÜŞ

Sağlıklı uygulama şansı yok

KOBİ'lerin halka açılması, uzun yıllardır Türkiye'de konuşulan, kulağa hoş gelen romantik bir konu… Ancak sağlıklı uygulama şansı yok ve Türkiye için de oldukça erken. Bu konu Türkiye için düşünülürken ABD'deki NASDAQ örneğinden yola çıkıldı; ama NASDAQ'ın New York Borsası'ndan (NYSE) 150 yıl sonra kurulduğu dikkate alınmadı. Bugün Türkiye'de ekonominin yüzde 50'sinden fazlası kayıt dışı, bu nedenle IMKB'de işlem gören büyük şirketler bile tam olarak kontrol edilemez, spekülasyonların önüne geçilemezken, Anadolu'nun çeşitli yerlerindeki KOBİ'lerin, KOBİ'ler üzerinden yapılacak spekülasyonların nasıl engelleneceği bilinememekte. Bu yapıyla KOBİ'lerin halka açılması, 80'li yıllardaki "Banker Faciası"nın bir benzerini yaşatır. KOBİ'ler desteklenmeli, ucuz ve uzun vadeli finansmana kavuşturulmalı; ama bunun adresi İMKB değil, yeni bir anlayış ve işleyişe kavuşturulan Halk Bankası olmalı.