Kaçak kırmızı et önlemi ‘beyaz’ı da vurdu

AYSEL YÜCEL

İSTANBUL - Mersin’de transit ticaret kapsamında getirildiği halde iç piyasa da satılan tonlarca kırmızı etin yakalanmasından sonra getirilen yasaklar, transit ticareti vurmaya başladı. En büyük sıkıntı beyaz ette. Ceviz, mısır, susam gibi 12 üründe de sorun yaşanıyor. Transit beyaz et ticareti yapan Böke AŞ’nin sahibi Nuri Birimoğlu, sadece kendi şirketinde 4 ayda 10 bin ton, diğer firmalarla aylık 20 bin ton ticaret kaybı yaşandığını söyledi. Sıkıntıyı doğrulayan MEGAD Başkanı Mustafa Açıkgöz, “Konteyner başına 5 bin dolar döviz giriyordu. Şimdi bu ticaretin önü kesildi. İthalatçı, acente, nakliyeci antrepocu herkes mağdur. Böyle giderse ticareti kaptıracağız” dedi

Beyaz et ithalatçıları, yasak nedeniyle malını antrepolara koyamıyor. Mersin gümrüğünden serbest bölgeye sevk zorluğu yaşanıyor. Bakanlık ithal beyaz etin serbest bölgeye getirilmesini, serbest bölgeden ihraç edilmesini istiyor. Bu yolun hem zor hem pahalı olduğunu dile getiren şirketler, “Bu yol transit ticaret kapsamında beyaz et ithal edenlere zorluk yaratıyor” dedi. Sektör temsilcileri bakanlığa başvurdu ancak olumlu yanıt alamadı. İthalatçılar işlerinin durma noktasına geldiğini belirtirken antrepocular ve nakliyeciler de iş kaybı yaşadıklarını ifade ediyor. Yasakların yol açtığı aksamalar, gecikmelerin pazarların kaybedilmesi riski yarattığı belirtiliyor. Firma sahipleri, tavuk etinin kaçakçılığa uygun olmadığını ve uygulamamanın kaldırılması gerektiğini savunuyor. 

Mersin’deki kaçak kırmızı olayından sonra, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Gümrükler Genel Müdürlüğü, 20 Aralık 2014’te 40216608/139.99 sayılı genelge ile tavuk etini de antrepolara koyma yasağı getirdi. Bu yasak sonrası sıkıntı yaşayan firmalardan biri Böke AŞ oldu. Mersin merkezli ithalat ve ihracat firması Böke İç ve Dış Ticaret AŞ’nin sahibi Nuri Birimoğlu, Mersin Gümrüğü’nden Serbest Bölge’ye geçiş koridorunun kapatıldığını, dışarıdan serbest bölgedeki antrepolara mal koymanın masrafl ı hale geldiğini ve zorlaştığını söyledi. Yaklaşık 17 yıldır donmuş tavuk etini ABD ve Brezilya’dan Mersin Limanı’na getirerek gümrüklü antrepolarda depo ettiklerini belirten Nuri Birimoğlu, bu ürünleri talebe göre, Irak, Suriye, Libya, Türki Cumhuriyetleri’ne sattıklarını söyledi. Bu şekilde ülkeye de döviz kazandırdıklarını ifade eden Birimoğlu, “Bu ticaretle limanlar, acenteler, antrepolar, gümrük komisyoncuları, veteriner dairesi, devlet nakliyeciler ve hamallar gelir elde ediyordu” dedi. 

4 ayda 10 bin ton kaybımız var 

Yaklaşık dört aydır tavuk ithalatı yapamadıkları için işlerinin durma noktasına geldiğini dile getiren Birimoğlu, “Bakanlığın neden böyle bir karar aldığını anlamıyoruz. Kapatmak bir çözüm değil, devletin kontrolleri artırması gerekiyor. Kırmızı ette kaçakçılık yapılıyor çünkü iç ve dış piyasa fiyat farkı çok yüksek. Ama tavukta fazla değil. Bugüne kadar tavukta hiç kaçakçılık yapılmadı. 4 aydır oturuyoruz” dedi. Yasaktan önce aylık 2 bin tondan fazla mal ithal ettikleri belirten Birimoğlu, “Yasak konulmasından bu yana geçen dört ayda yaklaşık 10 bin tonluk kaybımız var. İşleri rölantiye aldık bekliyoruz. Mersin’deki firmaların toplamı ise aylık 20 bin ton mal kaybı” dedi. 

Yüzlerce şirket etkileniyor 

Tavuk ithalatına getirilen yasağın komşu ülkelere taşıma yapan nakliye firmalarını da büyük sıkıntıya soktuğunu dile getiren Birimoğlu, “Yurtdışına giden TIR’lar 3 bin dolar navlun alırken işler azaldığı için navlun 1200 dolara düştü” dedi. Bu iş kolunun 200 binden fazla kişiyi ilgilendirdiğini savunan Brimoğlu, “Dünyada iş krizi olduğu bir ortamda, iş sahalarının kapatılması, ekonomimiz açısından, son derece olumsuz bir politika. Asıl amaç, kaçakçılığı önlemek ise çıkış gümrüklerinde kontroller yapılması gerekir. Yasaklarla bu ticaret başka ülkelere kayar. Bizler de seyreder otururuz. Namuslu tüccarlar, sahtekarlar yüzünden işsiz kalmamalı” şekilde konuştu. 

Mersin merkezli dış ticaret firması Hakan Gıda yetkilisi Mustafa Temiz de “Yüzlerce firma yasaktan dolayı mağduriyet yaşıyor. Uygulama başlı başına felaket. Türkiye genelinde binlerce antrepo var. İki tanesinde sorun çıktı diye bütün sektör mağdur edildi. Oysa ki suç işlendiğinde cezası belli. Sayın Bakanımız, sahaya inmeden karar aldı maalesef. Aylık 2 bin 500 ton mal getiriyorduk. 4 ayda 10 bin ton kaybımız var. Bu işten faydalanan birçok sektör büyük kayıp yaşıyor. Mersin’de yüzlerce kişi issiz kaldı. Antrepolar bom boş. Navlun yarıya indi, nakliyeci sıkıntıda. Transit ticareti komşuya kaptırıyoruz. Bakanlık çözüm değil sorun yarattı” diye konuştu.

“Ticareti kaptırabiliriz, soğuk hava depolu antrepolar kapanabilir”

Mersin Gümrüklü Antrepocular Derneği (MEGAD) Başkanı Mustafa Açıkgöz, sıkıntıyı doğruladı. Getirilen yasağın birçok sektöre ağır darbe vurduğunu söyleyen Açıkgöz, konuyla ilgili şu açıklamayı yaptı: “Konteyner başına 5 bin dolar döviz giriyordu Türkiye’ye. Ancak şimdi bu ticaretin önü kesildi. Transit tavuk ticaretinin yüzde 100’ü Mersin’de yapılıyor. Bu tavuklar gemilerle limana geliyor. Depolarda bekletiliyor. Tavuğun bir yıl bekleme ömrü olduğu için Suriye, Irak gibi komşu ülkelerden talep geldiğinde satış yapılıyor. İthalatçı, acente, nakliyeci antrepocu herkes bu yasaktan mağdur şimdi. Malların direkt limandan gitmesini istiyor bakanlık ancak bu pek mümkün değil. Mallar bozuluyor. Oysa depodan ihtiyaç oldukça taze taze satıyorduk. Böyle giderse buradaki transit ticareti İran’a kaptıracağız. Ekonomimiz kaybedecek.” 

Mısır, susam dahil 12 ürünü etkiliyor 

Mersin merkezli Kahramanlı Antrepo Genel Müdürü Saadettin Or da, tavuk etinin antrepolara girişinin yasaklanması ile çok sayıda antrepo işletmecisinin mağdur olduğunu söyledi. Bazı firmaların kapanma noktasına geldiğini ifade eden Or, şu bilgileri verdi: “Mersin’de 84 gümrüklü antrepo var. Bunların 8 tanesi soğuk hava deposu. Kaçak et olayından sonra bakanlık 12 ürüne yasak getirdi. Antrepocular ve ithalatçılar çok mağdur. Özellikle soğuk hava depoları. Büyük yatırımla kuruluyor. Biz küçük bir firma olarak 10 milyon dolarlık yatırım yaptık. Mersin’de tavuğun dışında alternatif yok. Mağduriyet çok. Bizim yanımızda çalışan 130 hamal ekibi çalışan vardı. Hepsini evine göndermek zorunda kaldık. ABD ve Brezilya’dan gelen transit tavuk bir anda kesildi. Bunlar Irak ve Suriye’ye gidiyordu. Ne yapacağımızı bilemiyoruz. Bazıları kapatmayı düşünüyor depolarını.” Mersin’deki soğuk hava depoları dışında Türkiye genelindeki yüzlerce antrepocunun yasaktan olumsuz etkilendiğini belirten Or, “Türkiye genelinde binden fazla antrepo var. Mağduriyet fazla. Gümrüklü antrepoların hepsi mağdur. Mısır ve susam gibi kuru depolara da alınmayan ürünler var. Devlet nasıl düşündü bilmiyoruz ama tavuğun kaçakçılığı olmaz. Çünkü çok ucuz bir ürün. Bir et olayı yüzünden birçok insan mağdur durumda. Çok umudumuz yok. Belki seçimden sonra” diye konuştu.

Bakanlıktan gelen yanıt: Politikamız değişmemiştir 

Beyaz et üreticileri Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’na yazı yazarak çözüm istedi. Sonuç alamadılar. Mersin Antrepocular Derneği ile birlikte talep edilen randevuya da henüz olumlu cevap gelmedi. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı sorun yaşayan firmalara şu açıklamayı gönderdi: “Dilekçeniz incelenmiştir. Bilindiği üzere et ve et ürünlerinin antrepo rejimine tabii tutulmasını müteakip bir iç gümrüğe veya yurtdışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmemektedir. Konuyla ilgili olarak tavuk ürünlerinin antrepo rejimine tabi tutulmasını müteakip yeniden bir iç gümrüğe veya yurtdışına transit rejimi altında taşınmasına izin verilmesi talebiniz, Bakanlığımız politikalarında herhangi bir değişiklik bulunmadığından bu aşamada uygun görülmemiştir.”