İyi Tarım Uygulamaları Yönetmeliği yenilendi

ANKARA - Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, çevre, insan ve hayvan sağlığına zarar vermeyen bir tarımsal üretimin yapılması, doğal kaynakların korunması, tarımda izlenebilirlik ve sürdürülebilirlik ile güvenilir ürün arzının sağlanması için gerçekleştirilecek iyi tarım uygulamalarının usul ve esaslarını içeren İyi Tarım Uygulamaları Yönetmeliğini yeniden düzenledi.

Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan yönetmelik, 1 Ocak 2011 tarihinde yürürlüğe girecek.

Söz konusu yönetmelik, iyi tarım uygulamalarının genel kuralları, kontrol ve sertifikasyon sistemi ile komitenin, il müdürlüklerinin, üreticilerin, üretici örgütlerinin, müteşebbislerin, kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarının, kontrolörlerin, sertifikerlerin ve iç kontrolörlerin görev ve sorumlulukları ile denetim esaslarını kapsıyor.

Yönetmeliğe göre, iyi tarım uygulamaları, bakanlıkça belirlenen uygunluk kriterleri ve kontrol noktaları doğrultusunda gerçekleştirilecek. Kontrol ve sertifikasyon işlemleri bakanlıkça veya bakanlığın yetkilendirdiği kontrol ve sertifikasyon kuruluşlarınca yapılacak. Üretilen tarımsal ürünler, kontrol edilerek sertifikalandırılacak. İyi tarım uygulamaları; üretici, üretici örgütü veya müteşebbis ile kontrol ve sertifikasyon kuruluşu (KSK) arasında tarafların sorumlulukları, hakları ve anlaşmazlıklarını düzenleyen sözleşme doğrultusunda yürütülecek. Sertifikalı ürünün bu yönetmeliğe uygunluğundan, üretici, üretici örgütleri ve müteşebbisler müteselsilen sorumlu tutulacak.

Yılda en az bir kez kontrol

Tarımsal ürünlerin kontrol ve sertifikasyonu, bireysel sertifikasyon ve grup sertifikasyonu olmak üzere iki şekilde yapılacak. Gerçek veya tüzel kişilerin malik veya kiracılık sıfatıyla tasarrufu altında bulunan alanlarda üretim yapmaları halinde bireysel sertifikasyon yapılacak. Sertifikasyon kapsamındaki ürünün üretiminin yapıldığı tüm alanlar, yılda en az bir kez KSK tarafından kontrol edilecek. Üretici örgütü veya müteşebbis çatısı altında sözleşmeyle bir araya gelen gerçek kişilerin malik veya kiracılık sıfatıyla tasarrufu altında bulunan alanlarda üretim yapması halinde grup sertifikasyonu yapılacağı belirtilen yönetmelikte, üretici örgütü veya müteşebbis adına nasıl sertifikalandırılacağı da anlatıldı.

Üretici örgütleri ve müteşebbislerin, iyi tarım uygulamalarına ilişkin bir kalite yönetim sistemi kurmak ve yürütmekle yükümlü olduğu belirtilen yönetmelikte, üretici örgütleri veya müteşebbislerin yılda en az bir kez KSK tarafından kontrol edileceği anlatıldı.

Kontrol işlemleri

Yönetmeliğe göre, KSK sözleşme yapılmasının ardından kontrol planı hazırlayacak, bu plana göre, hasat ve kesim gibi üretimin tüm aşamalarının kontrolüne izin verecek dönemlerde kontrol faaliyetinde bulunacak.

KSK, aynı işletmede bitkisel üretim, hayvancılık ve su ürünleri yetiştiriciliği kapsamlarının herhangi birinde birden fazla ürünün kontrol ve sertifikasyonunda ilk kez sözleşme yaptığı üretici, üretici örgütü veya müteşebbislerin kontrolünde, tüm ürünler için üretimin tüm aşamalarının kontrol faaliyetlerini gerçekleştirecek.

İkinci yıldan itibaren, aynı kapsamda olan fakat farklı hasat veya kesim dönemine sahip birden fazla ürünün müteakip kontrollerinde; üretim alanı en çok olan ürünün hasat veya kesim dönemini dikkate alarak kontrol faaliyetini gerçekleştirecek. Sertifika kapsamındaki diğer ürünler için çevre, insan ve hayvan sağlığı açısından risk değerlendirmesi yaparak tüm kontrol noktaları için objektif delilleri elde etmesi durumunda, yerinde kontrol yapmadan kontrol faaliyetini tamamlayabilecek.

KSK, grup sertifikasyonu kapsamında ilk kez sözleşme yaptığı üretici örgütü veya müteşebbislerin ilk sertifikalarının geçerlilik döneminde, kontrol ettiği üretici sayısının yüzde 50'si kadar üreticiye ilave olarak habersiz kontrol yapacak. Bu kontrollere ilaveten, yılda en az bir kez her sertifikasyon seçeneğindeki sözleşme yaptığı tarafların en az yüzde 10'unu habersiz olarak kontrol edecek.

Habersiz kontrollerde, kontrolden en fazla 48 saat öncesinde üretici, üretici örgütü veya müteşebbise bildirimde bulunacak. Üretici, üretici örgütü veya müteşebbisler geçerli bir mazeret bildirmek suretiyle habersiz kontrolün bir defaya mahsus ertelenmesini talep edebilecek.

KSK, bu Yönetmelik hükümlerine uymayan üretim teknikleri veya girdilerin kullanıldığından şüphe duyduğu durumlarda, analiz amaçlı numune alarak analiz yaptırabilecek. Bununla birlikte bakanlık da, gıda güvenilirliği açısından riskli gördüğü ürünlerde, numune alınarak analiz yaptırılmasını talep edebilecek.

Yönetmelikte, KSK'nın ürün cinsi, yetiştirme ortamı ve alan genişliğini dikkate alarak belirlenen sürelerde kontrol faaliyetlerini gerçekleştireceği kaydedildi.

Kontrol faaliyetleri sonucu bu yönetmeliğe uygunluğu belirlenen tarımsal ürün, üretici veya üretici grubu adına sertifikalandırılacak. Sertifikanın geçerlilik süresi, düzenlendiği tarihten itibaren en fazla 12 ay olacak.

Sertifikanın yayınlanmasından sonra sertifika geçerlilik süresi içerisinde aynı kapsamdaki yeni ürün veya ürünlerin kontrolünün tamamlanması durumunda, önce yayınlanan sertifika revize edilerek yeni ürünler sertifika kapsamına alınabilecek. Sertifikanın revize edilmesi durumunda, sertifika geçerlilik süresi uzatılamayacak.

Yönetmelikte, İyi Tarım Uygulamaları Komitesi'nin oluşumu, çalışma usul ve esasları ile görevleri de belirtildi.

Komitenin, bakan onayı ile oluşturulacağı kaydedildi.

Yönetmelikte, il müdürlüklerinin görev ve sorumlulukları, üreticilerin, üretici örgütlerinin ve müteşebbislerin yükümlülükleri ile kontrol ve sertifikasyon sözleşmesi konuları da belirtildi.

Yönetmeliğe göre, KSK üretici, üretici örgütü veya müteşebbisler ile sözleşme yapmak suretiyle kontrol ve sertifikasyon faaliyetinde bulunacak. Bu sözleşmede, tarafların sorumlulukları, hakları ve anlaşmazlıklarını düzenleyen hususlar yer alacak.

Üretici, üretici örgütü ve müteşebbisler, Bakanlıkça yetkilendirilen KSK arasından istediğini seçme hakkına sahip olacak. Üretici, üretici örgütü ve müteşebbisler aynı dönemde aynı ürün için sadece bir KSK ile sözleşme yapacak ve sözleşme devam ettiği sürece başka bir KSK ile sözleşme yapamayacak. Üreticiler, aynı dönemde aynı ürün için bireysel veya grup seçeneklerinin sadece birinde iyi tarım uygulamaları faaliyetinde bulunacak.

Sözleşme yapılan KSK'nın yetkisinin Bakanlık tarafından iptali veya askıya alınması durumunda, üretici başka bir KSK ile sözleşme yapma hakkına sahip olacak.

Yönetmelikle, kontrol ve sertifikasyon kuruluşu, kontrolör, sertifiker ve iç kontrolörlerde aranan şartlar ile çalışma usul ve esasları da düzenlendi.

Bu yönetmeliğin uygulanmasında, KSK, kontrolörler, iç kontrolörler, sertifikerler, üreticiler, üretici örgütleri ile müteşebbislerin her türlü denetiminin bakanlık tarafından yapılacağı hükme bağlanan yönetmelikte, bakanlığın gerekli gördüğü hallerde denetim yetkisini kısmen veya tamamen kamu kurum ve kuruluşlarına, özel sektör tüzel kişilerine veya üniversitelere devredebileceği, bakanlığın yetki devri yaptığı kuruluşları ayrıca denetleyeceği ifade edildi.

Sertifikalı ürünlerin pazarlanması

İyi tarım uygulamaları sertifikasına sahip olmayan hiçbir ürünün iyi tarım uygulamaları adı altında satılamayacağı vurgulanan yönetmelikte, sertifikalı ürünlerin diğer ürünlerle karışmasını engelleyecek her türlü tedbirin alınmasından müteşebbisler ve satış yerlerinin sorumlu olduğu belirtildi.

Piyasaya arz edilen son haliyle kontrol edilmeyen ve sertifikalandırılmayan hiçbir ürünün, satış yerinde iyi tarım uygulamaları sertifikası ve logosunu kullanarak satılamayacağı da kaydedilen yönetmelikte, iyi tarım uygulamaları logosunun formatı ve kullanımına ilişkin usul ve esasların bakanlıkça çıkarılacak tebliğ ile belirleneceği ifade edildi.

Yönetmelikteki "kontrolör geçici çalışma yetkisi"ne ilişkin geçici maddeye göre, su ürünleri ve hayvancılık kapsamlarında bakanlıkça açılacak veya açtırılacak kontrolörlük eğitimine kadar belirtilen lisans eğitimine sahip olanlardan gıda güvenilirliği yönetim sistemi konularında eğitim aldığını belgelendirenlere, kontrolör olarak geçici çalışma yetkisi verilecek. Ancak bu şekilde çalışma yetkisi verilenler, faaliyet alanı ile ilgili olarak bakanlıkça açılacak veya açtırılacak ilk kontrolörlük eğitiminden itibaren en geç 1 yıl içerisinde eğitime katılmak zorunda olup, bu süre içerisinde eğitime katılmayanların çalışma yetkisi iptal edilecek.

Yönetmeliğe göre, belirtilen şartlara sahip olanlardan, kalite yönetimi sistemlerinin iç tetkiki konularında eğitim alanlar veya bakanlıkça düzenlenen 5 gün süreli iyi tarım uygulamaları eğitimine katılanlar 1 Ocak 2012 tarihine kadar iç kontrolör olarak görev alabilecek.

KSK'lar ile sertifikerlerin durumuna ilişkin geçici maddeye göre, 8 Eylül 2004 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan İyi Tarım Uygulamalarına İlişkin Yönetmeliğe göre yetkisi devam eden kontrol, sertifikasyon veya kontrol ve sertifikasyon kuruluşları, çalışma yetkilerinin bitimine kadar anılan yönetmelik çerçevesinde faaliyetlerini sürdürecekler.

İyi Tarım Uygulamalarına İlişkin Yönetmeliğe göre bir kuruluş adına yetkilendirilen sertifikerlerin yetkileri, aynı kuruluş adına sertifiker olarak görev yaptığı sürece devam edecek.

Geçici uygunluk kriterleri ve kontrol noktalarına ilişkin geçici maddede ise belirtilen uygunluk kriterleri ve kontrol noktaları yayımlanıncaya kadar, KSK tarafından bakanlığa sunulan iyi tarım uygulamalarına dair ulusal veya uluslararası standartların, bakanlıkça uygun görüldüğü takdirde uygunluk kriterleri ve kontrol noktaları olarak kullanılacağı ifade edildi.

Bu arada, 8 Eylül 2004 tarihli ve 25577 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İyi Tarım Uygulamalarına İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırıldı.