İthalatta yatırım malları hammaddeyi geçti

Naki BAKIR

ANKARA - Dış ticaret açığı yılın ilk dört ayında da büyüdü. İthalatı kabartan faturada en büyük kalemi yine ara mallar yani hammadde oluşturdu. İthalattaki en hızlı artış ise yıllardır yaşanan sürecin aksine yatırım mallarında oldu.

DÜNYA’nın TÜİK veri setinden yaptığı belirlemeye göre, ocak-nisan döneminde yatırım diğer bir deyişle sermaye malları ithalatı, geçen yılın aynı dönemine göre kaydedilen artış oranında diğer mal gruplarını açık farkla geride bıraktı.

Özellikle mart ve nisan aylarında daha da hızlanan yatırım malı ithalatında dört aylık tutar geçen yılın eş dönemine göre yüzde 52.6’lık bir artışla 11 milyar 497.7 milyon dolara ulaştı. Ocak-nisan döneminde yatırım malları kapsamındaözellikle sanayiyle ilgili taşımacılık araç gereçleri ithalatı yüzde 162.7’lik rekor artışla 2 milyar 393.6 milyon dolar oldu.

Diğer yatırım mallarının toplam ithalat tutarı ise yüzde 37.5 artışla 9 milyar 104.1 milyon dolar oldu.

İthal hammadde dört ayda 55 milyar dolara ulaştı

Sanayideki ithal girdi bağımlılığı yüzünden Türkiye’nin tüm ihracatının dahi karşılamaya yetmediği hammadde dış alımı, ithalat faturasında en büyük kalemi

oluşturmaya devam etti. Toplam hammadde ithalatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 42.5 oranında 16 milyar 437 milyon dolar artarak 55 milyar 123.1 milyon dolara ulaştı. Bunun da en büyük bölümünü, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 42.2 artışla 24 milyar 550.2 milyon dolara ulaşan “Sanayi için işlem görmüş hammaddeler” ithalatı oluşturdu. İşlem görmemiş yakıt ve yağlar ithalatı yüzde 55.4 artışla 10 milyar 258.6 milyon, işlem görmüş diğer yakıt ve yağların ithalatı ise yüzde 17.5 artışla 5 milyar 258.5 milyon dolara çıktı. Sanayi için işlem görmemiş hammaddeler ithalatı yüzde 55.8 artışla 5 milyar 172.8 milyon, taşımacılık araçlarının aksam ve parçaları yüzde 32.9 artışla 4 milyar 167.3 milyon, yatırım mallarının aksam ve parçaları yüzde 27.4 artışla 3 milyar 442.6 milyon dolar oldu. Esası yiyecek

içecek olan işlenmemiş hammaddeler ithalatı yüzde 100.1 artışla 1 milyar 725 milyon dolara, bunların işlenmemiş olanlarının ithalatı da yüzde 71.7 artışla 547.7 milyon dolara çıktı.

Ocak-nisan döneminde tüketim malları ithalatı geçen yıla göre yüzde 42 artışla 9 milyar 998.5 milyon dolara, diğer malların ithalatı da yüzde 121.3 artışla 188 milyon dolara yükseldi. Bu gelişmelerle dört aylık dönemde toplam ithalat hacmi geçen yıla göre yüzde 44.1 artışla 77 milyar 7.2 milyon dolara ulaştı.

İhracatta en hızlı artış ara malında

İlk dört ayda yüzde 22.4 artışla 43 milyar 337.3 milyon dolar olan toplam ihracatta 21 milyar 839 milyon dolarla en büyük bölümü oluşturan hammaddeler artış oranında da yüzde 27.1’le birinci sırada geldi. Anılan dönemde tüketim malı ihracatı yüzde 17.2 artışla 16 milyar 822 milyon, yatırım malı ihracatı yüzde 20.9 artışla 4 milyar 535.5 milyon, diğer malların ihracatı da yüzde 10.8 artışla 140.8 milyon dolar oldu.

İthalatın dörtte üçü ara malı

Ocak-nisan dönemleri itibariyle toplam ithalat sepetinde ara mallarının payı yüzde 72.4’ten yüzde 71.6’ya, tüketim mallarının payı da yüzde 13.2’den yüzde 13’e gerilerken, yatırım mallarının payı yüzde 14.1’den yüzde 14.9’a yükseldi. Toplam ithalatın hammadde ithalatını karşılama oranı geçen yıla göre 13 puan dolayında geriledi. Geçen yıl ilk dört ayda yüzde 91.5 olan toplam ihracatın hammadde ithalatını karşılama oranı bu yıl aynı dönemde yüzde 78.6’e indi. Artış hızı ithalatın

çok gerisinde kalan toplam ihracatla, toplam ithalatın ise ancak yüzde 56.3’ü karşılanabildi.

İthal girdi ihraç malına dönüşmüyor

Bu arada hammadde ithalatının, tüketim malı ihracatına dönüşümünün de gerilediği gözlendi. Ocak-nisan döneminde ara malı ithalatında yüzde 40’a yaklaşan artışa karşılık, tüketim malı ihracatı yüzde 23’lük bir artışla 14 milyar 335 milyon dolar oldu. Geçen yıl ilk dört ayda yüzde 42.2 düzeyinde bulunan tüketim malı ihracatı/

hammadde ithalatı oranının bu yıl aynı dönemde yüzde 37.2’ye gerilediği belirlendi.

Buna göre ithal hammadde daha çok iç tüketime yönelik üretimde kullanıldı, ithal ara mallarının tüketim malı ihracatına dönüşümü geriledi.