İsviçre Frangı yeni güvenli liman

Evrim KÜÇÜK

İSTANBUL-Daha önceleri döviz piyasasında güvenilir liman denildiğinde akla Amerikan Doları ya da Japon yeni gelirdi. Ancak artık yatırımcının sığındığı tek bir liman var; o da İsviçre Frangı (CHF). Euro Bölgesi'ndeki borç krizi ve ABD ekonomisinin sağlığına ilişkin kaygılar yatırımcıyı İsviçre'nin parasına yöneltince frank; dolar ve euro karşısında tüm zamanların en yüksek seviyesine çıktı. Son bir yılda Türk Lirası karşısında da yüzde 40'a yakın değerlenen frangın yükselişini sürdürmesi bekleniyor.

İsviçre Frangı, hem ABD Doları hem de euro karşısında tarihinin en yüksek seviyelerinden işlem görüyor. USD/CHF paritesi geçtiğimiz hafta 0.8328 ile tarihinin en düşük seviyelerine geriledi. Frangın dolara karşı son bir yıldaki değer yükselişi yüzde 28 seviyesinde bulunuyor. İsviçre Frangı, euro karşısında da değerlenirken, EUR/CHF paritesi 1.2050 ile benzer şekilde tarihinin en düşük seviyelerini gördü.

Frak, euroya karşı son bir yılda yüzde 12 değerlenmiş durumda ve analistler frangın euro ile eşitlenebileceği olasılığını konuşmaya başladı. CHF/TL de 1.9035 ile tarihinin en yükse seviyelerini test etti. Bu seviye, son bir yılda İsviçre Frangı'nın TL karşısında yüzde 37 değerlendiğini gösteriyor.

İsviçre Frangının önümüzdeki dönemdeki seyrinde bu ülke ekonomisinden çok ABD, Euro bölgesi ve Japonya'ya ilişkin gelişmelerin belirleyici olması bekleniyor. Euro Bölgesi'nin içinde bulunduğu borç krizi, Yunanistan'ın kurtarılmasına ilişkin yöntemsel belirsizliğin sürmesi ve borçların yeniden yapılandırılma olasılığı, ortak para birimini olumsuz etkiliyor.

ABD'de federal hükümetin borçlanma limitinin yükseltilmesi ve bütçe görüşmeleri konusunda bir uzlaşmaya varılamamasının dolara olan güveni azaltması etkiliyor. ABD'de son haftalarda açıklanan büyüme, konut, tüketici güveni ve işsizlik oranı gibi verilerin ekonomik büyümenin yavaşladığına işaret etmesi doları olumsuz etkiliyor.

Ayrıca ABD'de federal hükümetin 14.3 trilyon dolar (GSYİH'nin yüzde 100'ü) olan borçlanma limitine ulaşıldı. Bu limitin yükseltilmesi ve bütçede kısıntıya gidilmesi konusunda Demokratlar ile Cumhuriyetçiler arasında henüz bir anlaşma olmaması, doları baskı altında tutmaya devam ediyor.

Mart ayında meydana gelen deprem ve tsunami felaketiyle sarsılan Japonya'nın parası da İsviçre Frangı karşısında değer kaybediyor. CHF/JPY paritesi 96.3 ile 2008 yılının eylül ayından beri en yüksek seviyelerinde bulunuyor. Japonya'da da yüksek kamu borcu ve depremin ardından bu resmin daha da kötüleşebilecek olması Japon Yeni'nin güvenli liman olarak talep görmesinin önüne geçiyor. IMF tahminlerine göre Japonya'nın 2011 yılında kamu borcu/GSYİH oranının yüzde 229'a ulaşması bekleniyor.

Borç yükü altındaki İngiltere'nin parası sterlin ile frank arasındaki makas da açılıyor. Sterlin/ frank paritesi 1.3650 ile tarihinin en düşük seviyesinden işlem görüyor. İngiltere'de, 2011'de GSYİH'nin yüzde 87'sine ulaşması beklenen kamu borcu ve ülkenin konut piyasasındaki olumsuz görünümün sürmesi sterlinin güvenli bir liman olarak talep görmesini engelliyor.

CHF/TL de 1.9035 ile tarihinin en yükse seviyelerini test etti. Bu seviye, son bir yılda İsviçre Frangı'nın TL karşısında yüzde 37 değerlendiğini gösteriyor. Bu yükselişte, CHF'nin diğer para birimlerine karşı hızlı değer kazanmasının yanı sıra, TL'nin Türkiye'de yükselen cari açığa ilişkin endişelerle değer kaybetmesi etkili oldu.

İsviçre ekonomisi gücünü koruyor

Frangın yükselişini sürdürmesi bekleniyor çünkü diğer bölge ekonomilerindeki sıkıntıya karşın İsviçre ekonomisi gücünü koruyor. İsviçre'de kamu borcunun GSYİH oranının 2011 yılında yüzde 53 olması bekleniyor. Bu oran, ABD, Euro Bölgesi ve Japonya ekonomilerine göre oldukça düşük. Son haftalarda global finansal piyasalarda risk alma iştahının gerilemesi ile güvenli liman olarak talep gören İsviçre Frang'ının, ABD, Euro Bölgesi ve Japonya'da ekonomik belirsizliklerin sürmesi durumunda güçlü seyrini devam ettirmesi bekleniyor.

Ayrıca İsviçre Merkez Bankası'nın piyasalara müdahale etme niyetinde olmadığı belirtiliyor. Merkez Bankası, ülkenin ihracatçına yardım etmek için daha zayıf bir frangı tercih edecektir ancak geçtiğimiz yıl hızla yükselen frangı dizginlemek için euro alarak yapılan müdahalenin büyük zararla sonuçlanması nedeniyle bu kez bankanın böyle bir hamle yapması beklenmiyor. Bu arada, güçlü frank İsviçre ekonomisini henüz yavaşlatmadı.

Yılın ilk çeyreğinde ülke ekonomisi yüzde 2.4 büyüyerek daha dirençli hale geldiğini gösterdi. Ülkenin ihracatı da yılın ilk üç-ayında, bir önceki çeyreğe göre yüzde 5.7 yükseldi. Ülkenin ihracatının yüzde 60'ını kol saatleri, tütün mamülleri, ilaç-kişisel bakım, tarım kimyasalları gibi lüks tüketim oluşturuyor ve bu kalemlerin hepsinin ihracatında çift haneli büyüme yaşanıyor.

Hükümet uyardı: Güçlü frank ekonomiye tehdit

İsviçre hükümeti, güvenli liman olarak artan talebin frangın değerini yükseltmeye devam edeceği öngörüsünde bulundu. Güçlü frangın ekonomi için tehdit haline geldiği uyarısı yapan hükümet, gelecek yıla ilişkin ekonomik büyüme tahminini aşağı çekti. Hükümet, "Güçlü frank, 2011 yılı GSYİH büyümesi için riskler yaratıyor" açıklamasında bulundu ve bu yıla ilişkin ekonomik büyüme beklentisini yüzde 2.1 seviyesinde bıraktı. 2012 GSYİH artışı tahminini ise yüzde 1.9'dan yüzde 1.5'e indirdi. Hükümet, enflasyon tahminlerini de revize ederek 2011 için yüzde 1.0'dan yüzde 0.7'ye, 2012 için yüzde 0.9'dan yüzde 0.7'ye çekti. 2011'deki işsizlik beklentisini de yüzde3.2'den yüzde 3.1'e indiren İsviçre hükümeti, güçlü frangın ekonomi üzerinde baskı oluşturmaya devam edeceğini bildirdi.

Altın bile franga rakip olamadı

Türk Lirası karşısında frangın son bir yılda artışı yüzde 40'a yaklaşırken, altının geçen yıl haziran başından itibaren gösterdiği artış yüzde 23-24. Yatırımcının genelde en güvenli liman olarak gördüğü altın bile son 1 yıldaki performanslara bakıldığında İsviçre Frangı'na rakip olamadı. Altının geçen yıl haziran başından itibaren gösterdiği yüzde 23-24'lük artış oranı İsviçre Frangı'nın yüzde 39.26'lık performansının çok altında kaldı.

İstanbul serbest piyasada geçen yıl 9 Haziran günü kapanışta 1.4500 lira olan İsviçre Frangı'nın satış fiyatı 9 Haziran 2011'de 1.8800 liraya çıkarak yüzde 39.26'luk bir artışa ulaştı. İsviçre Frangı şu sıralar 1.86-1.87 bandında hareket ediyor. Son 1 yılda Kapalıçarşı'daki 24 ayar külçe altının gram fiyatı yüzde 23.50 artarak 63.40 liradan 78.30 liraya, Cumhuriyet altınının satış fiyatı da yüzde 24.29'luk artışla 424.00 liradan 527.00 liraya çıktı. Bu süre içinde dolar yüzde 0.88'lik düşüşle 1.5970 liradan 1.5830 liraya gerilerken, euro yüzde 19.68'lik artışla 1.9210 liradan 2.2990 liraya, İngiliz Sterlini de yüzde 11.54'lük artışla 2.3400 liradan 2.6100 liraya çıktı.