İşte Türkiye'nin canlanan kentleri

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Krizden çıkış sonrası ekonomide büyüme ve ihracat gibi temel göstergelere yansıyan büyüme ve artışlar, şirket kuruluşlarına da yansıdı. 81 ilin 8'i hariç tamamında şirket kuruluşlarında artış oldu. Artış oranları bazı illerde dikkat çekici boyutlarda gerçekleşti. 4 ilde yüzde 100'ü geçti. Bu dört il dahil toplam 16 ilde artış yüzde 50'nin üstünde gerçekleşti. 61 ilde, Türkiye ekonomisinde ilk 6 ayda gerçekleşen yüzde 11 büyüme oranın üzerinde artış yaşandı. Burdur, şirket kuruluşundaki yüzde 122'lik artış oranıyla şampiyon il oldu.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği'nin (TOBB) her ay açıkladığı şirket kuruluş ve kapanış rakamları, ekonomik canlanmanın şirket kuruluşlarına yansıdığını gösterdi. Bilindiği gibi Türkiye ekonomisi birinci çeyrekte yüzde 11.7, ikinci çeyrekte yüzde 10.3 büyüdü. İlk altı ay ortalama büyüme yüzde 11 oldu. Dokuz aylık büyüme oranı henüz belli değil. Yüzde 10'un altında gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Şirket kuruluş sayıları ve artış oranlarına bakıldığında, bu oranların onlarca ilde katlandığı görülüyor. İlk dokuz ay itibariyle ortaya çıkan tablo, ekonomide krizden çıkışa girişimcilerin de yeni şirketler kurarak katıldığını, girişim iştahının oldukça yüksek seyrettiğini gösterdi.

Büyümenin iki katı

Şirketler dışında kooperatif ve gerçek kişi kuruluşlarında da önemli artışlar olmakla birlikte, sermaye büyüklüğü ve değer açısından şirketler daha önemli olduğundan, şirket sayıları baz alınarak yapılan incelemeye göre; girişimciler, belirgin bir iştahla on binlerce yeni şirket kurdu. TOBB verilerine göre Türkiye'de ilk 9 ayda 38 bin 96 şirket kuruldu. Geçen yıl bu rakam 32 bin 70'ti. Buna göre 2009'a kıyasla bu yıl ilk dokuz ayda yüzde 18.79'luk artış yaşandı. Bu rakam ekonomik büyümenin iki katına yakın.

Dört il şampiyon

Şirket kuruluşlarında en çok artış gözlenen Burdur'da bu yıl ilk 9 ayda 107 yeni şirket kuruldu. Geçen yıl ayrı dönemde sadece 48 yeni şirket kurulmuştu. Bu ildeki artış oranı yüzde 122.92'ye denk geliyor. Gümüşhane'de artış oranı yüzde 115.38, Amasya'da yüzde 112, Kırşehir'de artış oranı yüzde 103.13 oldu.

Güneydoğu da iyi

Bazı Doğu ve Güneydoğu illerinde de şirket kuruluşlarında yüksek oranlı artışlar dikkat çekiyor. Batman'da artış yüzde 63.46, Bingöl'de yüzde 54.55, Siirt'te yüzde 46.88, Bitlis'te yüzde 41.30, Muş'ta yüzde 39.58, Şırnak'ta yüzde 38.67 artış olmuş. Bölge illerinden sadece Hakkari'de yüzde 6.98'lik bir gerileme oldu.

Bartın ve Ardahan kötü

Sadece sekiz ilde kurulan şirket sayısı geçen yıla göre azaldı. En büyük azalma Bartın ve Ardahan'da oldu. Her iki ilde de şirket kuruluşlarındaki azalma oranı yüzde 42.86. Bartın'da geçen yıl ilk 9 ayda 35 şirket kurulmuşken bu yıl ayrnı dönemde 20 şirket kuruldu. Ardahan'da da geçen yıl 14 şirket kurulmuşken, bu yıl sadece 8 şirket kuruldu.

"Şansımız lokomotiv sektörler"

Burdur TSO Başkanı Keyik

Burdur Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Yusuf Keyik, şirket kuruluşlarındaki canlanmanın Burdur'un lokomotif sektörlerinin 'gündemde olan sektörler' olmasından ve bir de yapı denetimi ile ilgili mevzuattan kaynaklandığını söyledi. Keyik şunları söyledi: "30 şirket yapı denetimi alanında. Yılbaşında yapı denetimi başlayacağı için bu işle ilgili kuruluşlar çok. Ama asıl önemlisi bizde lokomotif sektörler tarım - hayvancılık ve mermercilik. Hayvancılıkta önemli teşvikler ve et - süt fiyatlarının iyi gitmesi çok önemli gelişmelere yol açtı. Aile işletmeleri birleşerek çiftlikler kuruyorlar. Bunlar şirket olarak kayıtlara geçiyor. Canlı ve hareketli bir ortam var. Mermercilikte de canlılık izleniyor. Sürekli yeni ocaklar açılıyor. Çevre illerden gelenler var."

"958 esnaf kapıya kilik vurdu girişimci nasıl şirket kursun"

ArdahanTSO Başkanı Tosunoğlu

Krizden çıkarken, bütün illerde şirket kuruluşlarında ciddi artışlar olurken, Ardahan ve Bartın'da şirket kuruluşları yüzde 43 orarında azalmış. Ardahan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Latif Tosunoğlu, il ekonomisinin ciddi sorunlarla boğuştuğunu, girişimcide moral olmadığı için yeni şirket kurmaların da düştüğünü söyledi. Tosunoğlu, ildeki durumu şöyle anlattı:

"2008 - 2009 döneminde, kayıtlarla sabit, 958 esnaf dükkanı kapatmış. Bunda büyük marketlerin de etkisi olduğunu kaydetmek lazım. Bunun dışında 500'e yakın esnaf maliye kaydını sildirmiş. Oda kaydı duruyor. Maliye bizi sıkıştırıyor. Yeni şirket ticaret için kurulur. Bu şartlarda kim şirket kurabilir? Türkgözü kapısından mazot ticareti vardı, o da bitti.

Turizme kazandırılabilecek varlıklarımız var ama yatırım yok. Çıldır Aktaş kapısındaki binan kapı penceresi çürüyor. Ticaret yok ki şirket olsun. Eskiden bu bölge hayvancılıkla memleketi besliyordu. Dünyanın en iyi balları bizde. Ardahan'ın içinden geçmesi gereken yolu, eski bakan kendi köyünden geçirdi, şehri by-pass etti. Şavşat bize çok yakın. Kültürel olarak çok yakınlığımız var. Ama yol kötü. 12 kilometrelik tünel gerekli aradaki dağı aşmak için, yapılmıyor. Sesimizi duyuramıyoruz. Arada bir bakan geliyor, söylüyouz ama sonuç yok" dedi.

Bartın Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı İsmail Toksöz, şirket kuruluşlarında artış olmamakla birlikte, il ekonomisinde canlanma gözlendiğini, üretim ve ihracatın arttığını söyledi. Toksöz, "Bizde tekstil, konfeksiyon, taşa toprağa dayalı sanayiler var. Tekstil şu anda eleman bulamıyor. Şirketler kapasitelerini artırarak talebi karşılayabiliyorlar" dedi.