İSO ikinci 500'ün kârları eridi

İSTANBUL - İstanbul Sanayi Odası'nın (İSO) hazırladığı Türkiye'nin İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2011 Yılı Raporu açıklandı. İkinci 500 şampiyonu ismini açıklamak istemedi. Listenin ikinci ise sırasında yaklaşık 160 milyon liralık üretimden satışla Cam Elyaf Sanayi bulunuyor.

Dün İSO Odakule Meclis Toplantı Salonu'nda İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından açıklanan listede 495 özel firma bulunurken en büyük kamu şirketi TÜDEMSAŞ listeye ancak 124. sıradan girebildi.

Listenin öne çıkanları ise listeye giren firmaların kaynak yapısındaki ciddi bozulma oldu. Firmaların toplam borçları yüzde 30 oranında artarken, toplam borç/öz kaynak oranı yüzde 118.2'den yüzde 146.1'e fırladı.

İkinci 500 ile ilgili diğer olumsuz gelişme ise karlılıkta görüldü. İkinci 500'de özel firmalar satışlarını sabit fiyatlarla yüzde 16.3 artırarak 71 milyon liraya yükseltirken, dönem kar zarar toplamı ise yüzde 26.9'luk düşüş gösterdi.

Borçlar artıyor

İkinci 500'de yer alan firmaların toplam borçları yüzde 29.2 artarken toplam varlıklardaki artış ise yüzde 17.9'da kaldı. Böylece 2010'da yüzde 54.2 olan toplam borçlar/toplam varlıklar oranı yüzde 59.4'e yükseldi. Öz kaynak payı da yüzde45.8'den yüzde 40.6'ya geriledi.

Toplam borç/öz kaynak oranına bakıldığında, ikinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda 2010'da yüzde 118.2 olan toplam borç/öz kaynak oranı, 2011'de hızlı bir yükselişle yüzde 146.1'e çıktı. 2011'de birinci 500'de de toplam borç/öz kaynak oranında hızlı artışlar söz konusu oldu.

Borç/öz kaynak makasının açılması, özellikle kur ve faizlerin artması durumunda karlılığı olumsuz etkiliyor. 2011'i zararla kapatan firma sayısında da önemli artış oldu. 2010'da sadece 58 firma yılı zararla kapatırken, 2011'de bu sayı iki kattan fazla artarak 125'e çıktı. Başka bir deyişle her 4 firmadan biri 2011'de zarar etti.

Bu durum toplam karlılığa da olumsuz yansıdı. Satış karlılığına bakıldığında 2010'da yüzde 5.1 olan özel kuruluşlar satış karlılık oranı, 2011 yılında satış hasılatının yüzde 30.7 oranında artmasına rağmen, dönem kar ve zarar toplamının yüzde 17.9 oranında azalması sonucunda yüzde 3.2'ye geriledi.

Aktif karlılığı geriledi

İkinci 500 özellerdeki satış karlılık oranları, 2009 yılı hariç, genel olarak birinci 500 özellerdeki oranların altında seyrediyor. 2009 yılında ise ikinci 500 özellerde satış karlılık oranı yüzde 5.4 ile birinci 500'deki yüzde 5.2'lik oranın üzerinde olmuş, 2011 yılında ise yüzde 3.2 ile birinci 500 özellerdeki yüzde 4.8'in altında kaldı. 2011 yılında satış karlılığında olduğu gibi aktif karlılığında da bir önceki yıla göre düşüş bulunuyor. İkinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda 2010'da yüzde 5 olan aktif karlılığı 2011'de yüzde 3.5'e geriledi. İkinci 500 özellerde ekonomik karlılık oranı 2010'da yüzde 14.9 iken, 2011'de yüzde 15 ile fazla değişmedi.

Bu oran, birinci 500 özellerdeki yüzde 14.2'lik oranın bir miktar üzerinde bulunuyor. Varlık devir hızına bakıldığında 2011 yılında ikinci 500 özellerde satış karlılık oranı düşerken, varlık devir hızı küçük bir artış gösterdi. Bunun en önemli nedeninin, satış hasılatındaki artışın, toplam varlıklardaki artıştan yüksek olmasından kaynaklandığı bildirildi.

İkinci 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda varlık devir hızı yıllardır birinci 500 özellerin altında seyrediyor. Birinci 500 özellerde varlık devir hızı 1.20'den 1.34'e yükselirken, ikinci 500'deki özellerde de 0.97'den 1.08'e çıktı. Küçük ve yetersiz olsa da varlık devir hızının artması olumlu bir gelişme olarak görülüyor.

İşçi giderleri düştü

Net katma değerin faktör gelirlerine göre dağılımına bakıldığında ise ikinci 500 özellerde 2010'da yüzde 61.6 olan maaş ve ücretlerin payı, 2011'de yüzde 60.5'e, milli gelir anlamında karın payı yüzde 27.3'den yüzde 25.1'e gerilerken, ödenen faizlerin payı yüzde 11.1'den yüzde 14.4'e yükseldi.

Finansman giderlerinin satışlar içindeki payı ise 3 yıllık düşüşü ardından yüzde 2.5'tan yüzde 4'e yükseldi. Finansman giderlerindeki artışın şirketlerin karlılıklarını düşüren en önemli etkenlerden biri olduğu belirtiliyor.

Net katma değerin satış hasılatı oranına bakıldığında, ikinci 500'de 1997 yılında satış gelirleriyle yüzde 19.9 oranında net katma değer yaratılırken, bu oran 2008'de yüzde 11.4'e geriledi. 2009'da yüzde 16.7, 2010'da yüzde 15.3 olan bu oran, 2011'de ise 14'e geriledi. Aynı oran, birinci 500'de biraz daha düşük bir seyir içinde bulunuyor.

Faaliyet dışı gelir bitti

İkinci 500 özellerde faaliyet dışı gelirlerin, dönem kar ve zarar toplamı içindeki payı yüzde 29.6'dan yüzde 3.7'ye geriledi. Bu oran 1997 yılında yüzde 71.2 idi. Kriz yılı 2001'de ise rekor kırarak yüzde 491.5'e kadar yükselmişti. Benzer düşme eğilimi Birinci 500'de de gözlemlenmişti.

İkinci 500'de üretim faaliyeti dışı gelirlerin toplam satışlar içindeki payı ise, 2010 yılındaki yüzde 1.7 seviyesinden yüzde 0.1'e geriledi.

İhracat yüzde 12.7 arttı

İkinci 500 kapsamındaki kuruluşların, 2011 yılındaki ihracatı 9.2 milyar dolar ile Türkiye toplam ihracatının yüzde 6.8'i kadar oldu. İhracattaki yıllık artış ise yüzde 12.7 ile Türkiye toplam ihracatındaki yüzde 18.5 ve Birinci 500 ihracatındaki yüzde 17.8'lik artışların altında kaldı.

İhracata alt sektörler itibarıyla bakıldığında, Birinci 500'de ihracatta ilk sırayı yüzde 25.3'lük pay ile taşıt araçları sanayi alırken, İkinci 500'de ilk sırada yüzde 26.5'lik payla Dokuma, Giyim Eşyası, Deri ve Ayakkabı sektörü bulunuyor.

Listeye 114 yeni şirket girdi

2011 İkinci 500 listesinde 114 yeni firma bulunuyor. Bu kuruluşların 35'i geçen seneki Birinci 500'den gelirken, 79'u ise geçen yıl ilk 1000'de yer almayan firmalardan oluştu.

Şampiyon adının açıklanmasını istemedi

Bu seneki İSO İkinci 500 şampiyonu firma adının açıklanmasını istemedi. İSO Başkanı Tanıl Küçük, 1. firmanın adının açıklanmasını istemeyen firma olduğunu öğrendiklerinde, teamüllere aykırı davranarak, bu firmayla iletişime geçip birinci olduğunu söylediklerini ancak firmanın ısrarla isminin saklı kalmasını istediğini aktardı.

İkinci 500'ün GSYİH'daki payı 2011'de de yüzde 0.9 oldu

2011'de İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu'nun Türkiye GSYİH'si içindeki payı, 2008, 2009 ve 2010'da olduğu gibi yine %0.9 oldu. Birinci 500'ün Payı ise %9 idi. Dolayısıyla, İSO Birinci ve İkinci 500 Büyük Sanayi Kuruluşu kapsamında yer alan 1000 Kuruluş, 2011 Yılında Türkiye GSYİH'sinin %9.9'unu yarattı.

Küçük'ün firması 200. oldu

İSO Başkanı Tanıl Küçük'ün firması Elit Çikolata ve Şekerleme Sanayi, satışlarını önemli ölçüde artırarak 379. sıradan 200. Sıraya yükseldi. Ancak Küçük'ün şirketinin karlılık performansı olumlu olmadı. Firma geçen yılı 26.8 milyon lira zararla kapattı.

Küçük, bununla ilgili, "2011 hakikaten zor bir yıldı. Benim firmam da başka bir yerde yaşamıyor, Türkiye'de yaşıyor, üretim yapıyor. Türkiye'deki olumsuzluklardan etkilendiği oluyor. 2011 yılında şirkete özel olumsuzluklar da yaşadık. Çok hızlı yatırım, maliyet artışı gibi olumsuz yansıdı. Biz de yaralarımızı sarmaya çalışacağız” dedi.