İşkur alacağını tahsil edemiyor

Talip AKTAŞ

İSTANBUL - Ulaştığı nakit varlığın büyüklüğü ile "dikkati çeken" İşsizlik Sigortası Fonu, devletin şimdiye kadar değişik nedenlerle el koyduğu 12.5 milyar lirayı aşan alacağını tahsil etmekte sorun yaşıyor.

İşsizlik Sigortası Fonu'ndaki mevcut varlığın yaklaşık yüzde 10'unu hesaplarına aktaran Hazine, Fon'un 10 milyar TL'ye yaklaşan bu alacağının iadesi talebine de yanıt vermiyor. Ayrıca Sosyal Güvenlik Kurumu'ndan tahakkuk alacaklarını tahsil edemeyen Fon, yargının açık kararına rağmen nema gelirlerinden vergi kesintisi yapan Maliye ile  de hukuk mücadelesini sürdürüyor.

İşsizlik fonunun nema gelirlerinden, "Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlara öncelik vermek kaydıyla" Hazine'ye aktarılan miktarın toplamı eylül ayı sonunda 9 milyar 916 milyon 273 bin liraya ulaştı. Eylül ayında da 124.3 milyon lira Hazine hesaplarına aktarıldı.

Kuruluş kanununda, "fonun damga vergisi hariç her türlü vergi, resim ve harçtan muaf" olduğu açık hükmüne rağmen, 2006 yılında yürürlüğe giren Bakanlar Kurulu kararı ile bu tarihten sonraki nema gelirleri üzerinden Maliye'nin kesinti yaptığı stopaj vergisinin toplamı da 2010 yılı sonu itibarıyla 2 milyar lirayı aştı. Böylece İşsizlik Sigortası Fonu'nun kurulduğu 2000 yılından bu yana fona 7.6 milyar lira aktaran Hazine, yaptığı katkının 2 katına yakın bir kaynağa el koymuş oldu.

Fonun tahsilat sorununu yaşadığı bir diğer kurum ise Sosyal Güvenlik Kurumu… SGK, tahakkuk eden prim alacaklarının 553 milyon liralık bölümünü dört yıldan bu yana fona ödemiyor.

1 işçiye 2 Hazine'ye

Eylül sonunda İşsizlik Sigortası Fonu'ndan çıkışların toplamı 16 milyar 670.8 milyon lirayı buldu. Bu tarih itibarıyla işsizlik sigortası, kısa çalışma ödeneği ve ücret garanti fonu kapsamında işini kaybeden, kısa çalışma kapsamında eksik ücret alan ve işyerinden değişik nedenlerle ücret alamayanlara yapılan ödemelerin toplamı 4 milyar 609.9 milyar lira düzeyinde kalırken, Hazine'ye yapılan doğrudan aktarımların toplamı 10 milyar liraya ulaştı. Böylece fonun asli işlevi, Hazine'nin fonlanmasının gerisinde kaldı.

İade taleplerine yanıt yok

Fondan Hazine'ye yapılan aktarımlar, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'na eklenen geçici 6. madde çerçevesinde yapılıyor. Ancak aynı  mevzuat, Hazine'nin bu aktarımları iade etmesini de düzenliyor. Ne var ki, Hazine, fonun bu yöndeki yazılı talebine uzun süreden bu yana yanıt vermiyor. Fon'un faaliyetlerine yönelik bu yılın ilk üç aylık dönemini içeren bağımsız denetim raporunda bu durum şu şekilde ifade ediliyor: "Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlara öncelikli olmak üzere ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeye yönelik altyapı yatırımlarının finansmanı için Fon tarafından 2008 yılında 1.300.000.000. TL, 2009 yılında 4.206.890.343,89 TL, 2010 yılında 3.695.830.449,78 TL ve 2011 Mart döneminde 253.163.255 TL olmak üzere toplam m9.455.884.049 TL ödemede bulunulmuştur.

Bu ödemelerin tahsilatı için Fon tarafından talep edilmesine rağmen, Hazine tarafından Fon'a bir iade ödemede bulunulmamıştır."Son denetçi raporunda SSK'nın 2007 yılında tahakkuk ettirdiği ancak bugüne kadar Fon'a ödemediği ana parası 553 milyon lira olan tahsilat da, ilgili dipnota şu ifadelerle yer alıyor: "Fon tarafından tahakkuku yapılıp tahsilatı yapılmayan işsizlik sigortası prim ve gecikme zammı alacakları Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı'ndan talep edilmiş, ancak cevap alınamamıştır."

Maliye stopajı iade etmiyor

Denetçi raporunda mali tablolara ait dipnotlardan bir diğerinde ise, İşsizlik Sigortası Kanunu'nun 49. maddesinde "İşsizlik Sigortası gelirlerinin vergiye tabi olmadığı, gelirlerinden hiçbir vergi, resim ve harç kesintisi yapılamayacağı" hükmü bulunmasına rağmen, fonun varlıklarının değerlendirildiği kamu borçlanma kağıtlarından ve mevduat faizinden elde edilen gelirlerden stopaj kesintisi yapıldığı vurgulanarak şu değerlendirmeye yer veriliyor:

"Konu ile ilgili olarak Türkiye İş Kurumu tarafından vergi mahkemelerinde açılan davalar sonucunda; mahkeme kararları İşsizlik Sigortası Fonu menkul sermaye iratlarına uygulanan gelir vergisi vergilendirme işleminde hukuka uygunluk bulunmadığına karar verilerek vergi tevkifatının iadesine hükmedilmiştir. Konu ile ilgili olarak yargı süreci devam etmektedir." İşini kaybeden ya da çeşitli nedenlerle çalıştığı işyerlerinden ücretini alamayanlara kısa süreli de olsa asgari yaşam koşullarını sağlamak üzere kurulan İşsizlik Sigortası Fonu'ndan, devlet kurumların el koyduğu kaynakların iadesinde yaşanan sorunların aşılabilmesinin, yeni bir mevzuat düzenlemesini gerektirdiği belirtiliyor.