İntifa senedi çıkarmanın avantajları
Soner ALTAŞ / Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Müfettişi
Türk Ticaret Kanunu ile anonim şirketlere tanınan imkanlardan birisi de intifa senedi çıkarılmasıdır. Ancak, bu imkan uygulamada -istisnai örnekler dışında- yeterince yahut hiç bilinmemektedir. İntifa senetlerinin esas dayanağını Türk Ticaret Kanunu oluşturmaktadır. Bununla birlikte, intifa senetleri, 1983 yılından itibaren sermaye piyasası uygulamalarına da konu olmuş ve Katılma İntifa Senetleri (KİS) gibi örnek uygulamalara kapı aralamıştır.
İntifa, kelime anlamı itibariyle, "faydalanma, yararlanma" demektir. Dolayısıyla, intifa senedini "anonim şirkette herhangi bir payı ifade etmeyen, bu nedenle de ortaklık hakları tesis etmeyen, ancak sahibine söz konusu malvarlıksal hakları tanıyan kıymetli evrak veya menkul kıymet niteliğini haiz olan senet" olarak tanımlamak mümkündür.
TTK.na göre, anonim şirketler ana sözleşmelerinde hüküm bulunmak koşulu ile intifa senedi çıkarabilirler. Peki, intifa senedinin özellikleri nedir ve sahibine ne gibi avantajlar sağlar? Dilerseniz, bu hususları, sırasıyla açıklayalım:
- T.Ticaret Kanunu'nda "senet" olarak adlandırılmış olunsa da, intifa haklarının tanınması için senet çıkarılması zorunlu değildir. Ana sözleşmede intifa senedi tahsisine dair bir hükmün bulunması yeterlidir.
İntifa hakkı, şirketin kuruluş ana sözleşmesinin veya ana sözleşme değişikliğinin tescili ile kendiliğinden oluşur. Senede bağlanması, intifa hakkına sadece tedavül olanağı sağlar, yoksa intifa hakkının kullanılmasına herhangi bir etkisi olmaz.
İntifa senedi, sahibine pay sahipliği sıfatı kazandırmaz ve anonim şirkette herhangi bir payı temsil etmez.
İntifa senedi sahibinin, şirkete ortak olup olmaması, intifa senedinden doğan haklara etki etmez. Pay sahiplerine verilen intifa senetleri, paydan bağımsız haklar taşır.
Anonim şirket genel kurulu, intifa senedi sahiplerinin onayını almadan, anasözleşmeyi değiştirmek suretiyle intifa haklarını kaldıramaz yahut değiştiremez.
İntifa senetleri (Katılma intifa senetlerine SPK Tebliği ile tanınan ilave imkanlar hariç), sadece, "safi kazanca veya tasfiye neticesine iştirak yahut yeni çıkarılacak hisse senetlerini alma hakkı" vermek amacıyla çıkarılabilir. Yani, intifa senedi sahiplerine, sayılanlar dışında başkaca menfaatler tanınamaz.
İntifa senedi, sahibine, şirket genel kurulunda oy hakkı vermez. İntifa senedi sahiplerinin, genel kurula ve genel kurulun kararlarına itiraz hakları yoktur, yani, ortaklık haklarından yararlanamazlar (TTK, md.362, 363, 381).
İntifa senedi sahipleri, şirket yönetimine müdahale edemezler, şirket kâr elde etmedikçe veya tasfiye artığı ortaya çıkmadıkça veyahut sermaye artırılarak yeni paylar çıkarılmadıkça herhangi bir talep hakları doğmaz.
İntifa senetlerinin tanıdığı haklar, özellikle kâr talebi, anonim şirketin feshi ile ortadan kalkar. Yine, intifa senedinden doğan haklar, anasözleşmede belirli bir süre için kayıt altına alınmışlarsa, sürenin geçmesi ile kendiliğinden sona erer.
Halihazırda üç çeşit intifa senedinin varlığından bahsedebiliriz. Bunlar, kurucu intifa senetleri, adi intifa senetleri ve katılma intifa senetleridir. Kurucu intifa senetleri, anonim şirketin kurucu ortaklarına verilen intifa senetleridir. Sadece kuruluş ana sözleşmesinde öngörülmüş olmaları durumunda geçerlilik kazanırlar. Yani, sonradan anasözleşme değişikliğine gidilerek "kurucu intifa senedi" tesis edilmesi mümkün değildir.
Adi intifa senetleri, intifa senetlerinin ana türünü oluşturur. Şirket genel kurulu, ana sözleşme gereğince veya ana sözleşmeyi değiştirerek adi intifa senetleri çıkarabilir.
Katılma intifa senetleri ise, TTK.daki düzenlemeden farklı olarak, SPK.nun Katılma İntifa Senetleri İhracına İlişkin Esaslar Tebliği ile uygulama imkanı bulan ve nakit karşılığında çıkarılan intifa senetleridir. Söz konusu SPK Tebliğine göre, anonim şirketler, "nakit karşılığı satılmak üzere, ortaklık haklarına sahip olmaksızın kârdan pay alma, tasfiye bakiyesinden yararlanma, yeni pay alma ve ilgili Tebliğ'de belirlenen olanakların bir bölümünden veya tamamından yararlanma haklarını sağlayan katılma intifa senedi" çıkarabilirler. Böylece, anonim şirket ortaklık yapısında bir değişiklik meydana gelmeksizin şirket nakit sağlama olanağına kavuşur.
