İlk yarıda öne çıkan 5 sektör

Naki BAKIR

ANKARA - Ekonomide, talep kaynaklı aşırı ısınmaya karşı önlemlerin alındığı yılın ilk yarısındaki hızlı büyümenin kaynağı olan tüketim artışı, üretim, ihracat ve ciro açısından başta makine, bilgisayar, petrol ürünleri, otomotiv ve tekstil olmak üzere birçok sektörün performansını yükseltti.

DÜNYA'nın, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) veri tabanını kullanarak yaptığı hesaplamalara göre, ocak-haziran döneminde imalat sanayii alt sektörleri içinde sipariş artışında yüzde 47.4, üretim artışında yüzde 30'la makine ve ekipman; ciro artışında ise yüzde 50.3'le petrol ürünleri ipi göğüsledi. İhracat tutarında motorlu taşıtlar sektörün lokomotifi olmaya devam ederken, petrol ürünleri, ihracat artış oranında yüzde 64.9'la ile birinci oldu. Üretim, ciro, sipariş, ihracat olmak üzere dört kategoride yapılan değerlendirmede, makine-ekipman, bilgisayar, petrol ürünleri, motorlu taşıtlar, tekstil, tekstil ve derinin, sıraları değişmekle birlikte ilk beşte yer alarak en iyi performans kaydeden sektörler olduğu belirlendi.

Üretim artışında makine bilgisayar ve otomotiv

İmalat sanayiinde, geçen yılın eş dönemine göre yüzde 11.4 oranında üretim artışı kaydedilen ocak-haziran döneminde, tütün ile diğer ulaşım araçları dışındaki tüm temel alt sektörlerde üretim artışı kaydedildi.

En yüksek artış hızı ise yüzde 30'la makine ve ekipman imalatında yakalandı.

Bu sektörü, yüzde 28'lik üretim artışı ile bilgisayar, elektronik ve optik cihazlar imalatı alt sektörü izlerken, sanayinin lokomotifi konumundaki motorlu taşıtlar üretim artışı oranında yüzde 23.1'le üçüncü oldu. Üretim artışı oranında bu sektörleri yüzde 20.8'le mobilya, yüzde 20.1'le kok kömürü ve rafine petrol ürünleri, yüzde 18.7 ile elektrikli teçhizat, yüzde 17.7 ile kayıtlı medyanın basımı ve çoğaltımı, yüzde 16.7 ile deri, yüzde 16.5'le kauçuk ve plastik, yüzde 14.3'le fabrikasyon metal ürünleri izledi. Üretim ayrıca, ağaç ürünlerinde yüzde 13.3, kağıt ürünlerinde yüzde 10.2 ve ana metal sanayiinde de yüzde 10.1'le çift haneli artışlar kaydetti. Altı aylık dönemde kan kaybı yaşayan alt sektörlerden tütün ürünlerinde üretim yüzde 2.8, diğer ulaşım araçlarında da yüzde 20.2 geriledi.

Ciroyu en fazla petrol ürünleri büyüttü

Yılın ilk altı ayında toplamda yüzde 27.9 ciro artışı yaşayan imalat sanayiinde, alt sektörler içinde en yüksek artış yüzde 50.3'le petrol ürünlerinde gerçekleşti. Ciro artış oranında bu sektörü yüzde 42.7 ile makine ve ekipman imalatı, yüzde 39.3'le ana metal sanayii. Motorlu taşıtlar sektörünün de yüzde 38'lik ciro artışı kaydettiği gözlendi. Anılan dönemde deri yüzde 34.7, kauçuk ve plastik yüzde 32.9, tekstil yüzde 29.1, elektrikli teçhizat yüzde 25.8, giyim eşyası yüzde 25.1 ciro artışı elde etti. Altı aylık ciro, sadece iki sektörde düşüş gösterdi. Geçen yılın eş dönemine göre makine ve ekipmanların kurulumu ve onarımı alt sektöründe yüzde 2.4, temel eczacılık ürünlerinde de yüzde 2.8 oranında ciro düşüşü yaşandı.

Otomotiv en fazla ihracat yapan sektör

Motorlu taşıtlar yılın ilk yarısında 8 milyar 630 milyon dolarla en fazla ihracat yapan sektör olmaya devam ederken, 3 milyar 87 milyon dolarlık ihracatıyla 8'inci sırada yer alan kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri alt sektörü, ihracat artış oranında yüzde 64.9'la ile birinci oldu. İhracat tutarında motorlu taşıtları 8 milyar 394 milyon dolarla ana metal sanayii, 6 milyar 247 milyon dolarla tekstil ürünleri, 6 milyar 37 milyon dolarla giyim eşyası ve 5 milyar 301 milyon dolarla makine ve teçhizat izledi. Sonraki sıraları 4 milyar 24 milyon dolarla gıda, 3 milyar 301 milyon dolarla kimyasal ürünler, 3 milyar 87 milyon dolarla petrol ürünleri, 3 milyar 65 milyon dolarla plastik ve kauçuk, 2 milyar 988 milyon dolarla metal eşya paylaştı. Diğer temel alt sektörlerin ihracat tutarı da 64 milyon dolarla 3 milyar dolar arasında değişti.

İhracat artış oranında ise petrol ürünlerini, yüzde 37.6 ile gıda, yüzde 35.5'le plastik ve kauçuk, yüzde 28.9'la metal eşya, yüzde 27.9'la tekstil, yüzde 25'le kimya, yüzde 24.9'la mobilya izledi.

Elektrikli makine ve cihazlar yüzde 24.8, makine ve teçhizat yüzde 23.9 ve deri de yüzde 22.5'le yılın ilk yarısında ihracat artış hızı en yüksek ilk 10 sektör arasında yer aldı. Ocak-haziran döneminde ihracat, yalnızca üç sektörde düşüş gösterdi. Geçen yılın aynı dönemine göre radyo, tv ve haberleşme cihazlarının ihracatında yüzde 12.4, tütün ürünlerinde yüzde 1.7, büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri ihracatında yüzde 0.4 düşüş yaşandı.

Makine, bilgisayar ve taşıtta sipariş patlaması

Yılın ilk yarısında imalat sanayiinde toplam siparişler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 29.9 artarken, TÜİK'in sipariş endeksi kapsamında yer verdiği alt sektörler içinde en yüksek oranlı sipariş artışını, makine ve ekipman kaydetti. Sektörün cirosu geçen yılın eş dönemine göre yüzde 47.4 büyüdü.

Siparişlerdeki artışta bu sektörü yüzde 37.7 ile bilgisayar ve yüzde 37.3'le motorlu taşıtlar izledi. Ekonomide aşırı ısınma telaşıyla önlemlerin alındığı ilk yarıdaki hızlı büyümenin kaynağı olan tüketim artışında, bu üç sektöre yönelik talepteki genişlemenin etkili olduğu görülüyor. İlk altı ayda; Sipariş Endeksi kapsamında yer alan diğer alt sektörlerden tekstil yüzde 29.3, diğer ulaşım araçları yüzde 26.6, giyim yüzde 26.1, elektrikli teçhizat yüzde 25, kağıt yüzde 23.9, kimya yüzde 23.5, fabrikasyon metal ürünleri yüzde 23.2 ile yüksek oranlı sipariş artışı yaşarken, temel eczacılık ürünlerindeki artış yüzde 1.3'te kaldı.

Ekonomik gruplara göre ise geçen yılın aynı dönemine göre en hızlı sipariş artışı yüzde 40'la sermaye mallarında olduğu belirlendi. Ara mallarında yüzde 30.7 artan siparişler, dayanıksız tüketimde yüzde 20.1, dayanıklı tüketimde de yüzde 18.6 artış gösterdi.