İlaçta avantajlı olan Türkiye zorlu rekabete hazırlanıyor

Mehmet KAYA

ANKARA - Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği (AİFD) Türkiye'nin 8 milyar dolar ilaç ihracat olmak üzere 23 milyar dolar üretim potansiyeli olduğunu hesapladı. Dünyanın 16'ncı büyük ilaç pazarı olmasına rağmen araştırma ve ihracatta alt sıralarda yer alan Türkiye'nin, 2023 hedefleriyle uyumlu biçimde "vizyon raporu" hazırlandı. AİFD tarafından üye şirketler ve Pricewaterhouse-Coopers'ın (PwC) katkılarıyla hazırlanan raporda, temel vizyon "2023 yılında küresel ölçekte bir Ar-Ge ve üretim merkezi ve bölgesel yönetim merkezi" olarak belirlendi.

Raporda, Türkiye'nin avantajlı konumuna karşılık sektörün büyümesi için Çin, Hindistan ve Rusya ile rekabet etmesi şart. Raporda bu ülkelerin büyük şirketleri çekmek için girişimlerde bulundukları Türkiye'nin de yapısal reformlarla bunlara karşılık vermesi gerektiği vurgulandı. Ankara'da tanıtılan raporda, temel vizyona ulaşılması için yapısal reformlara ve bölgesel rekabete girilmesi gerektiği vurgulandı. Yapısal reformların ve sürdürülebilirliğin önem taşıyacağı kaydeden raporda, temel senaryo olarak 2023'te 8 milyar doları ihracat olmak üzere 23 milyar dolarlık üretim, yıllık 1.7 milyar dolar düzeyinde de Ar-Ge harcaması belirlendi.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ise stratejik planda ilaç ihracatında 2023 için 3 milyar dolarlık bir seviye öngörmüştü. Yapısal reformlara ihtiyaç var Vizyonun altında temel amacın "Ar-Ge yetkinliği ve yüksek katma değerli üretim artışı ile ilaç sektörünün uluslararası rekabet gücüne sahip net ihracatçı konuma gelmesi" olarak tanımlandığı raporda, araştırma yetkinliği ve hizmet ihracatı, üretim yetkinliği ve ürün ihracatı ile yönetim merkezi olması için alınması gereken idari ve hukuki düzenlemeler, destek mekanizmaları bağlamında öneriler sıralandı.

Üretimin artırılması için teşvik şart Bu hedef ve düzenleme alanlarında; hükümetin yaşam bilimlerine ilişkin temel araştırma politikasını belirlemesi, kümelenme için strateji geliştirmesi klinik araştırmalarda rekabetçi duruma gelinmesi için düzenlemeler, öncelikli üretim alanlarının belirlenmesi, ihracat desteği, kümelenmelerde üretimin desteklenmesi, Türkiye dışına hizmet veren uluslararası yöneticilere vergi avantajı sağlanması, Ar-Ge finansman modelleri geliştirilmesi, üniversite-sanayi  koordinasyonu sağlanması, klinik araştırmaların standardizasyonunun sağlanması, ilaç sektörünün insan kaynağının yetiştirilmesi, öncelikli üretim alanlarına yönelik teşvikler oluşturulması önerileri yer aldı. Üretimin artırılması için teşvik paketinde öngörülen stratejik yatırım alanlarına yönelik genişletilmesi talebi yer aldığı raporda, üretimin artırılmasında en öncelikli unsurlar arasında sayılan ihracatın artırılması için öncelikli ülkelerin belirlenmesi, bu ülkelerle ruhsat anlaşmalarının yapılması, küresel ilaç fiyatları ile uyumun sağlanması, sadece ihracata dayalı üretimlerde Türkiye ruhsatı aranmaması, tek tedarikçi olarak Türkiye'nin seçildiği ürünler için yatırım desteği, hammadde, yardımcı madde ve ambalaj üretiminin kolaylaştırılması önerileri de yer aldı.

Eylem planında, kümelenmeye yönelik öneriler de yer aldı. Yaşam bilimleri kümelenmesi olarak isimlendirilen süreçte, ayrı bir bölge belirlenerek burada kümelenmeye yönelik altyapının kurulması, üniversite sanayi işbirliği sağlanması, teknokent mevzuatının ilaç sektörüne yönelik destek unsurları ile güçlendirilmesi, bu bağlamda teknokentlerde yeni girişim yatırımları için kolaylaştırıcı unsurlara yer verilmesi, ortak laboratuar vb. uzmanlaşma desteğinin verilmesi önerildi. Ayrıca, kümelenme kapsamında KOBİ'lere yönelik kuluçka merkezi ve üniversitelerdeki akademik araştırmaların ticarileştirilmesi için bilim insanlarının teşvik edilmesi önerilerine de yer verildi. Raporda, üretimin desteklenmesi için, ilaç sektörüne yönelik lisans ve lisansüstü programların çeşitlendirilmesi ve güçlendirilmesi, ilaç mühendisliği, ilaç üretim teknisyenliği gibi bölümlerin açılması, müfredatların sektör ile uyumlu hale getirilmesi eylemi önerildi.