İhracatta 'sanayi' payı düşüyor, makine ve kimya yükseliyor

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM), 2011 sonu itibariyle ihracat rakamlarını açıkladı. Bu rakamlar, daha sonra TÜİK'in tespitlerine göre revize edilecek. Bununlar birlikte ihracatta hangi sektörlerin payını artırdığını, öne çıktığını; hangilerinin, ihracatını miktar ve değer olarak artırsa da toplam ihracat içindeki payının gerilediğini ortaya koyuyor.

TİM rakamlarına göre 2002 - 2011 arasındaki 10 yıllık dönemde, ihracat içindeki payını en çok arıtan ilk üç sektör, 'makine ve aksamları', 'Kimyevi maddeler ve mamulleri' ile 'madencilik' sektörü oldu. Bu üç sektörden ilk ikisi, 2011 yılında değer bazında sektörel sıralamada da birinci ve üçüncü sırayı aldı.

'Makine ve aksamları' sektörünün toplam ihracat içindeki payı 2002 yılında yüzde 2.9. Geçen yıl sonu itibariyle ise yüzde 6.24. Payındaki oransal artış yüzde 115.2 düzeyinde. Aynı şekilde ikinci sırada yer alan 'kimyevi maddeler ve mamulleri' sektörünün payı da yüzde 7.4'ten yüzde 12.15'e yükselmiş. Payındaki oransal artış yüzde 64.2 düzeyinde. Madencilik sektörünün toplam ihracat içindeki payında da yüzde 51.6 artış olmuş.

Tekstilin payı yarı yarıya azaldı

İhracat değeri bazında hala lokomotif sektörler içinde yer alan hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün toplam ihracat içindeki payında yüksek oranda gerileme var. Bu sektörün 2002 yılında toplam ihracat içindeki payı yüzde 25.4 düzeyinde. 2011 itibariyle payı yüzde 12.03'e gerilemiş. Payındaki oransal gerileme yüzde 52.6 düzeyinde.

Tekstilde de durum aynı. Bu sektörün ihracat içindeki payı 2002 yılında yüzde 8.2, 2011 yılı itibariyle payı yüzde 5.91.

Yüksek ihracatı dolayısıyla da önem taşıyan elektrik ve elektronik sektörünün payında da gerileme var. Bu sektörün ihracat içindeki payı son 10 yılda yüzde 9.6'dan yüzde 7.96'ya düşmüş.

Ayrıca, tütün, deri ve deri mamulleri, kesme çiçek, kuru meyve ve mamulleri, fındık, çimento gibi başka önemli sektörlerin de ihracat payında gerileme gerçekleşti. 2002 - 2011 arasında toplam 10 sektörün ihracat içindeki payı gerilerken, 14 sektörün payı artmış.

İhracatın değerine göre sektörler sıralandığında otomotiv birinci sırada yer alıyor. Bu sektör 2002 yılında 2 sıradaydı. 2002 yılının birinci sırasında yer alan hazırgiyim ve konfeksiyon sektörünün 2011 yılı sıralamasındaki yeri ise üçüncülük oldu. Otomotivdeki gelişme son birkaç yıldır biliniyordu. Ancak ihracat artışı açısından asıl dikkat çeken sektörlerin başında kimyevi maddeler ve mamulleri geliyor. Bu sektör 2011 yılı ihracat değerlerine göre hazırgiyim ve konfeksiyonu yaklaşık 100 milyon dolarlık ihracat farkıyla geçmiş bulunuyor.

Çimentoda dikkat çeken gelişme

2002 - 2011 yılı arası sektörlerin ihracat gelişmeleri incelendiğinde dikkat çeken bir başka sektör de Çimento ve diğer toprak ürünleri sektörü. Bu sektör, en çok ihracat yapan sektörler sıralamasında 2002'de 7'nci sıradaydı. 2011 yılında beş basamak gerileyerek 12'nci sıraya düşmüş. Sıralamada en çok basamak atlayan üç sektör; kimya, halı ve makine sektörleri. İhracat miktarına göre sıralamada 2002'ye göre en yüksek gerileme gösteren üç sektör ise çimento, deri, gemi ve yat sektörü, meyve ve sebze mamulleri.

Sanayinin payı gerilemiş

TİM rakamları ana sektörler itibariyle de ilginç sonuçlar gösteriyor. Örneğin, sanayi sektörünün payı 10 yılda gerilemiş, toplam ihracat içindeki payı yüzde 85.5'ten yüzde 82.88'e düşmüş. Payındaki gerileme yüzde 3.1 oranında. Sanayinin bu  pay kaybı tarım ve madenciliğe gitmiş. Madenciliğin toplam ihracat içindeki payı yüzde 1.9'dan yüzde 2.88'e, tarımın payı yüzde 12.6'dan yüzde 13.29'a yükselmiş.

Milyar dolarlık 21 sektör

2002 yılında, ihracatı 1 milyar doları geçen 9 sektör vardı. 2011 yılı tablosunda 21 sektörün ihracatı 1 milyar doların üzerinde. 2002 yılında ihracatı 10 milyar doları geçen sektör yok. 2011 yılında ihracatı 10 milyar doların üzerine çıkan 5, 20 milyar doları geçen (otomotiv) bir sektör bulunuyor.

Son 10 yılda 10 sektör 'milyar dolarlık sektörler' arasına girdi. Bu  sektörler şöyle: Ağaç mamulleri orman ürünleri, deri, maden, fındık, yaş meyve sebze, meyve sebze mamulleri, kuru meyve ve mamulleri, halı, canlı hayvan su ürünleri ve mamulleri.