İDO'ya Koç ve Sabancı ilgisi

İbrahim EKİNCİ

İSTANBUL - İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin 15 milyar dolara dayanan ve bu büyüklükle Özelleştirme İdaresi (ÖİB) ile yarışan özelleştirme portföyünün (İGDAŞ, İspark, İDO) en önemli kalemlerinden biri olan İstanbul Deniz Otobüsleri AŞ‘ye (İDO) talip olanlar arasında Türkiye'nin en büyük holdingleri ve şirketlerinin olduğu öğrenildi.

Denizcilik çevrelerinden edinilen bilgilere göre İDO'yla ilgilenenler arasında Koç Holding, Sabancı Holding, Zorlu Holding ve Alphan Manas'ın şirketi Brightwell de bulunuyor. İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi, ekim ayı toplantılarının 4. birleşiminde İDO'nun (ve İGDAŞ‘ın) blok satış yöntemiyle özelleştirmesi kararını onaylanmıştı. Yeni kurulan İstanbul Şehir Hatları AŞ‘nin 34 vapuruyla deniz ulaşımına devam ederken, şehirlerarası taşımacılık odaklı İDO'nun özelleştirilmesi kararı alınmıştı.

Bu karar sonrası bir danışman kuruluşla (Finansinvest) anlaşılmış, geçtiğimiz mayıs ayından bu yana yapılan çalışmalar Belediye Meclisi'ne sunulmuştu. İki hafta kadar önce İDO Genel Müdürü Ahmet Paksoy, DÜNYA'ya yaptığı açıklamada "Olağanüstü bir ilgi" olduğunu söylemiş, danışman kuruluş Finansinvest'ten Saruhan Doğan da, "20'den fazla talipli şirketle görüştük. Yerliler, yabancılar, fonlar..." demiş, ancak talipli şirketlerin isimlerini açıklamamıştı.

Şirketle ilgili çalışmada, önemli bir aksilik olmazsa bu ayın sonunda veya aralık ayında ihale ilanına çıkılması ve yatırımcıları davet edilmesi, talipli şirketlerin bu aşamada bilgi odasına alınması planlanıyor. Saruhan Doğan, DÜNYA'ya yaptığı açıklamada, "Değerleme çalışması yapılıyor. Bu bilgi ihaleye çıkan kuruma (İBB) aittir, isterse onlar açıklar. Şunu söyleyebilirim çok ciddi değerler var. Feribotta dünyanın en büyüğü olan bir şirketten söz ediyoruz. 2011'in ilk çeyreğinde ihaleyi bitirmiş oluruz diye düşünüyorum, sonrası Rekabet Kurulu gibi onay süreçleri vardır" demişti.

Türk şirketi zorunlu

İDO ancak Türk şirketlerine veya Türk şirketlerinin ana hissedar olarak içinde bulunacağı konsorsiyumlara satılabiliyor. Bu zorunluluk Kabotaj Kanunu'ndan kaynaklanıyor. Kanun, Türkiye'nin limanları arasında, iç sularda ve denizlerde taşımacılığın Türk şirketlerinde olmasını öngörüyor. 1926 tarihili kanuna göre, akarsularda, göllerde, Marmara Denizi ile Boğazlar'da, kara sularda ve kara sular içinde kalan körfez, liman, koy ve benzeri yerlerde, makine, yelken ve kürekle hareket eden araçları bulundurma; bunlarla mal ve yolcu taşıma hakkı Türk yurttaşlarına verilmiş durumda.

Bu yasa, Türk limanları arasında taşımacılık yapan en büyük şirket durumunda olan İDO'yu alacak şirket veya şirketlerde ana hissedarın Türk şirketi olmasını zorunlu kılıyor. Bu zorunluluk İDO'ya talipli yabancıların dahi bir Türk şirketiyle, üstelik ana hissedarlığı vererek anlaşma yapmasını zorunlu kıldığından İDO özelleştirmesi deniz taşımacılığına niyetli Türk şirketleri için çok önemli bir pozisyon sağlıyor.

İspark ve İGDAŞ için telaffuz edilen rakamlar dikkate alındığında İDO özelleştirilmesinin de güçlü şirket ve konsorsiyumların ilgilenebileceği bir büyüklük olduğu görülüyor. "kimler talipli" sorusuna piyasadan edinilen bilgilerle bulunan yanıtlar da bunu doğruluyor. Koç, Türkiye'nin en büyük şirketi, Sabancı ikinci sırada bulunuyor. Zorlu, yine son yılların hem büyüklük hem de gelişme açısından en dikkat çeken şirketlerinden biri. Koç Holding, denizciliğe yabancı bir grup değil. Türkiye'nin en büyük marina işletmecisi. Aynı zamanda RMK'da yine Türkiye'nin en önemli tersanelerinden birine sahip.

Alphan Manas, ilginç yatırım organizasyonlarıyla dikkat çekiyor. Manas, daha önce Deniz Taksi projesi ile denize yatırımcı olarak ilgisini ortaya koymuştu. Şirketin özelleştirilmesi ile ilgili planlama, belirlendiği gibi yürürse işlemin 2011 yılı ilk yarıda tamamlanması öngörülüyor. Bu aşamada şirketle ilgilenen Koç ve Sabancı eğer ilgilerini sürdürürlerse, ihalede Türkiye'nin iki en büyük holdingi yarışacak.

Değerli olan imtiyaz

İDO özelleştirildiğinde (2010 hedefi olarak) yılda 400 milyon lira ciro yapan bir şirket satılacak. Bu şirket karlı. Bu yıl 71 milyon lira net kar bekleniyor. Gelire oranı yüzde 17.5. Varlıkları önemli. Alan şirket 25 deniz otobüsü, 10 hızlı feribot, 17 araba vapuru, 34 iskelenin sahibi olacak.

Bu deniz altyapısı üzerinde 19 hatta 31 noktaya ulaşım yapılıyor. Kabotaj Kanunu gereği yabancıların hakim ortak olarak giremedikleri iç sulardaki taşımacılıkta, alıcı şirket önemli bir imtiyazı da satın almış olacak. Muhtemelen ihale şartnamesinde aynı hatlarda başka bir şirketin taşıma yapması ile ilgili kısıtlar, kayıtlar olabilecek.

İDO'nun rakamları

- 2010 hedefi 370 milyon lira gelir.

- 71 milyon lira karlılık hedefleniyor.

- Vergi amortisman öncesi kar beklentisi 126 milyon lira.

- İDO'nun feribotları: Osman Gazi I, Orhan Gazi I, Adnan Menderes, Turgut Özal, Kanuni, Yavuz Sultan, Recep Tayyip Erdoğan, Fatih Sultan Mehmet.

- İDO'nun araba vapurları: Suhulet, Sahilbent, Sultan Ahmet, Sadabad, Ord.Prof Ata Nutku, Değirmendere, Eskihisar I, Halıdere, Hereke III, Karamürsel, Kaptan Şefik Göğen, Topçular I, Gayrettepe, Galatasaray, Okmeydanı, Topkapı, Zeytinburnu.

- 31 nokta 19 hat.