Hudutsuz Ürün Köy Projesi ile tüm köyler şirketleşecek

Hüseyin GÖKÇE

ANKARA - Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, arazilerin bölünmesini engelleyecek sistemle birlikte Hudutsuz Ürün Köy Projesi'ni de hayata geçirmeye hazırlanıyor. Köylerin, bir şirket veya kooperatif halinde tek bir kurumsal yapıya dönüştürülmesini öngören proje, Türkiye genelinde hayata geçirilebilirse yıllık 4 milyar liralık verim kaybı önlenmiş olacak.

Türkiye'de tarım sektörünün kronik sorunlarından birisi olan arazilerin miras yoluyla parçalanmasının önüne geçmek için yasal altyapı hazırlıklarını sürdüren Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, bu amaçla hazırladığı mevzuat değişikliğini dün tartışmaya açtı.

Arazi bölünmesine karşı 2 farklı alternatif

Tarım arazilerinin mirasa konu olmaktan artık çıkarılacağını ifade eden Mehdi Eker, tarım arazilerinin kardeşler içinde en ehil olanına verileceğini, bunun da diğerlerinin haklarını ödeyeceğini söyledi. Bir alternatifin de köylerin şirkete dönüştürülmesi olduğunu ifade eden Eker, burada herkesin arazisi oranında şirketten pay sahibi olabileceğini bildirdi.

Bakan Eker'in bahsettiği şirketleşme uygulaması üzerinde ise Müsteşar Vedat Mirmahmutoğulları uzun süredir çalışma yürütüyor. Çalışmaları DÜNYA'ya değerlendiren Mirmahmutoğulları, projenin ilk etapta pilot olarak; Adıyaman, Aydın, Denizli ve Diyarbakır illerinde uygulanmaya başlayacağını söyledi.

Mirmahmutoğulları'nın verdiği bilgiye göre, belirlenecek köylerdeki tüm arazileri birleştirilerek şirket veya kooperatif haline getirilecek. İsteyen köylü bu şirkete arazisi oranında ortak olacak, istemeyene ise arazisinin karşılığı ödenecek. Aynı şekilde isteyen köylü bu şirkette işçi olarak çalışabilecek. Başta çalışanların sigorta primleri olmak üzere şirkete vergi avantajı sağlanacak. Sertifikalı ve hibrit tohum kullanılacak şirketin bulunduğu havzada hangi ürün destekleniyorsa o ürün yüksek katma değerli olarak yetiştirilecek.

Mevcut arazi yapısının ailelerin geçimini sağlayacak rasyonel büyüklükte olmadığını vurgulayan Vedat Mirmahmutoğulları, sistemin uygulamaya geçirilmesiyle ekipman ve enerji sarfiyatındaki azalma yanı sıra verimlilik konusunda da büyük artışlar yaşanacağı bilgisini verdi.

Projenin pilot olarak uygulanması öngörülen illerde çiftçilerin dekar başına 90 lira gelir fazlası sağlayacağını belirten Mirmahmutoğulları, projeye tabi olacak Türkiye genelindeki arazilerde ise ortalama karın 70 lira artacağını söyledi.

Buna göre projeye konu 5.6 milyon hektar tarım arazisinde dekar başına ortalama 70 liralık gelir artışı olması halinde, yıllık toplam 3 milyar 900 milyon liralık bir kar elde edilecek. Başka bir ifade ile verimsiz üretim yöntemleri yüzünden yıllık 4 milyar liraya yaklaşan değer kaybının önüne geçilmiş olacak.

Projeyle ilgili yaptıkları saha çalışmasında çok ilginç verilerle karşılaştıkları bilgisini veren Vedat Mirmahmutoğulları, Denizli ilinde üç traktörün rahatlıkla yapacağı işi 20 traktörün yaptığını tespit ettiklerini söyledi. Burada traktörü harcanan para yanı sıra, yakıt sarfiyatının da önüne geçileceğini ifade eden Mirmahmutoğulları, bitişik arazilerdeki sınırların kalkmasıyla da ciddi miktarda arazinin ekilebilir hale geleceğini kaydetti.

Proje ile hangi kayıplar önlenecek?

SINIRLARDAKİ ÜRÜN VE GELİR KAYIPLARI: İki tarla arasında Türkiye'de ortalama sınır 1.5 metre civarında. Sadece 2000-2009 döneminde bölünme yoluyla oluşan sınırlardan yaşanan kayıp 1 milyon 870 bin hektarı aştı.

KÖY MERKEZİ İLE PARSEL ARASI ULAŞIM: Köyün farklı bölgelerine dağılmış araziler yüzünden ulaşım gideri ciddi boyutlara ulaşıyor. Örnek köyde 1023 hektarlık alanda parsellere gidebilmek için 4 bin 261 km yol kat ediliyor. Böylece ortalama 210 lira olması gereken ha başına mekanizasyon gideri 498 liraya çıkıyor.

PARSEL İÇİ MEKANİZASYON VERİMLİLİĞİ: Şekil bozukluğu yüzünden parsel içinde sürüm amaçlı kat edilen yol ve dönüş sayısı maliyeti artırıyor. Örnek köyde ortalama 300 lira olması gereken gider 392 liraya yükseliyor.

ARAZİDE GEREKSİZ TRAKTÖR KULLANIMI: Ortalama parsel büyüklüğü 1.1 dekar olan örnek köyde 75 traktör kullanılırken, projenin uygulanması halinde ihtiyaç olan traktör sayısı 20'ye düşüyor.

PARSEL YOLLARININ YOL AÇTIĞI KAYIP: Parseller arasındaki ulaşım amaçlı kullanılan yolların kaldırılmasıyla ha başına ortalama 57 liralık bir gelir artışı hesaplanıyor.

3.1 milyon işletme 22 milyon parsel

2001 yılındaki tarım sayımına göre Türkiye'de 3 milyon 100 bin tarım işletmesi bulunduğunu belirten Mehdi Eker, ortalama işletme büyüklüğünün 6 hektar (60 dekar) civarında olduğunu söyledi. Bu 6 hektar alanın ortalama 7 parsel olduğuna ve bunun da yaklaşık 22 milyon parsel yaptığına dikkati çeken Eker, şöyle devam etti:

"Yani bir kardeşimizin 6 hektarlık bir çiftliği var. 7 parçadan oluşuyor. Bir parça diyelim ki burada, diğer parça 2 kilometre ötede, diğeri 1 kilometre ötede yani her parça dağınık vaziyette. Bunlar işlenecek, makine kullanacak, traktör dolaştırılacak. Bunlar mazot yakıyor, mekanizasyon, maliyet, enerji, işçilik... Bu durum verimliliği etkiliyor."