Hissede uzun vadeye 'bonus'

Jülide Y. GÜRDAMAR

İSTANBUL - Borsaya uzun vadeli yatırım amacıyla bakan kazanacak. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) önderliğinde ekim ayında başlayacak kampanya ile İMKB'de halka açık şirketler ile yatırımcıları arasındaki bağ kuvvetlenecek. Şirketler, hissesini elinde tutan yatırımcıyı çeşitli indirimler, çekilişler veya kampanyalarla ödül yağmuruna tutabilecek.

Türkiye sermaye piyasası 'bonus' uygulamasını ilk defa Katmerciler'in halka arzında görmüştü. Merkezi Kayıt Kuruluşu Yönetim Kurulu üyesi ve Genel Müdürü Doç. Dr. Yakup Ergincan, Katmerciler'in başlattığı bu uygulamayı büyüttüklerini belirterek, 'müşteriniz ortağınız, ortağınız müşteriniz olacak' sloganı ile ekim ayında başlatacakları kampanya ile binlerce yeni yatırımcı çekmeyi hedeflediklerini söyledi. Ergincan, yurtdışında 'shareholder benefit' diye adlandırılan 'ortak promosyonu' kampanyasının halka açık şirketlerin müşterilerini ortak, ortaklarını müşteri yapmak için çok iyi bir yöntem olduğunu belirterek, "Dünyada bu yöntem, bizim ülkemizde olduğu gibi hak sahibi bazında kaydileştirme uygulaması yaygın olmadığı için kolaylıkla uygulanamıyor. Biz MKK olarak yatırımcı bazında kayıt yaptığımız için bütün yatırımcıların bilgileri elimizde mevcut. Bu nedenle çok rahat olarak bu tarz kampanyalar yapılmasına öncü olabiliriz. Ayrıca e-YÖNET: Kurumsal Yönetim ve Yatırımcı İlişkileri Portalı'mızda yatırımcı-ortak ilişkisini SMS ve e-posta ile sağladığımız için bu uygulama bizim açımızdan çok kolay olacaktır" dedi.

Ergincan, kampanyalarını örneklerle de açıklayarak şu bilgiyi verdi: "Mesela dayanıklı tüketim malı üreten şirketler, iletişim ve teknoloji şirketleri ile turizm şirketleri başta olmak üzere İMKB'de işlem gören pek çok şirket çok rahatlıkla ortakları için ürün ve hizmetlerinde indirimler, çekilişler ve kampanyalar düzenleyebilir. Şirket, 'müşterilerim ortak, ortaklarım müşterim olsun' diyerek ve SPK'dan izin alarak MKK'nın kapısını çalacak ve 3 ay boyunca kendi kağıdını belli bir lot üzerinde tutanlara veya çekilişte ilk 100'e girenlere ürünlerini dağıtabilecek, ürün ve hizmetlerinde indirimler yapabilecek. MKK bu noktada ortak ve şirket arasında iletişim köprüsü görevi görecek, yatırımcıların başvurularını elektronik ortamda toplayacak, tüm hesaplamaları şirket adına yapıp gerekli bilgilendirmeleri ilgili taraflara aktaracak. Bu uygulamayı yılda 2-3 defa yapabilecek büyük şirketlerimiz var."

Yakup Ergincan, DÜNYA'ya MKK'nın dünyadaki konumu, projeleri ve hedeflerini anlattı. ABD'deki bir yatırımcı akıllı telefonu ile elektronik genel kurula katılabilecek Dünyanın mobil hale geldiğini ve artık kimsenin pay sahibi olduğu bir veya birden fazla şirketin çeşitli coğrafyalara dağılmış merkezlerine giderek genel kurul toplantısına katılıp, el kaldırarak genel kurullarda oy kullanmayacağını kaydeden Ergincan, "Mobil iletişim araçlarıyla bu uygulamalar artık yapılabilir. Yeni Türk Ticaret Kanunu'na göre de 1 Temmuz 2012'den sonra borsada işlem gören şirketler artık genel kurullarına elektronik ortamda katılımı mümkün kılan sistemi kurmak zorunda. Biz MKK olarak bu zorunluluktan hareketle paylarını kayden izlediğimiz şirketler için genel kurul toplantılarına elektronik yöntemle katılımı sağlayacakları platformu hazırlıyoruz" ifadelerini kullandı.

Canlı yayınlanacak genel kurullarda şirketler tarafından yabancılar için İngilizce çeviri yapılabileceğini ve MKK portalına yabancı dilde döküman konabileceğini kaydeden Ergincan, "ABD'deki bir yatırımcı akıllı telefonu veya tablet PC'sinden elektronik genel kurula elektronik imzasıyla katılabilecek. Mobil uygulamaları ikinci aşamada uygulamaya almayı düşünüyoruz" dedi.

KAP birincil bilgi kaynağı olacak

Ergincan, şirketlerin hak kullanım bilgilerini hem KAP'a hem de MKK'ya gönderdiğini, dünyada ilk olarak şirketlerin bu bilgilerini artık sadece KAP'a göndereceklerini ve MKK'nın KAP'tan bilgi alacağını ifade etti. Ergincan, konuya yönelik şunları söyledi: "İMKB ile birlikte yürüttüğümüz projeyle KAP'ı dünyadaki tanımıyla birincil bilgi kaynağı yapmayı hedefliyoruz. 2012 hak kullanım dönemine yetiştirmeyi amaçlıyoruz. Hak kullanım bildirimlerinin KAP'ta yayımlanması, onun mesaj formatına çevrilip MKK ve Takasbank üzerinden dünyaya yayımlanmasını yatırımcı bazında yapar hale geleceğiz. Bu dünyada hiçbir MKK'nın yapamadığı, yıllardan beri çözmeye çalıştığı bir sorun. Bunu yaparak dünyada bir ilki başarmak istiyoruz. Projenin ilerleyen aşamalarında kamuyu aydınlatmaya ilişkin bilgiler, mali tablolar ve belgeler KAP'tan e-YÖNET Portalına aktarılacak. Böylece, şirketler söz konusu belgeleri KAP'ta yayınladıkları anda, e-YÖNET Portalı'nda kendilerine özgü sayfalara otomatik aktarım yapılacak ve ortaklarına SMS ve e-postayla gönderilecek."

Tarım dünyasını sermaye piyasasına entegre edeceğiz

Ürün İhtisas Borsaları'nda işlem görecek olan elektronik ürün senetlerinin sermaye piyasası araçlarının kaydını elektronik ortamda tutulmasına ilişkin tecrübe çerçevesinde MKK tarafından tutulmasının hedeflendiğini söyleyen Ergincan, lisanslı depoculuk sistemindeki fiziki ürün sertifikalarının elektronik ürün senedine dönüşeceğini, MKK olarak da bu işe talip olduklarını kaydetti.

Ergincan, "Pamuk, buğday, fındık gibi tarım ürünleri lisanslı depoya teslim edildiği anda biz bunu çiftçinin hesabına elektronik ürün olarak geçeceğiz. Çiftçiye de bu bilgiyi SMS'le göndereceğiz. Çiftçi istediği anda elektronik ürün senedini satabilecek, devredebilecek, teminat verebilecek.

Tarım dünyasını sermaye piyasasına entegre edeceğiz. Böylece yatırımcılar herhangi bir menkul kıymet olduğu tarım ürünlerini de Ürün İhtisas Borsası'nda alıp-satabilecekler. Bu sayede Türkiye'de tarım ürünlerine dayalı vadeli işlem sözleşmeleri işlem görebilecek. Bu konuda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'nın desteğiyle SPK'nın önderliğinde İMKB, Takasbank ve VOBAŞ ile birlikte hareket ediyoruz" diye konuştu. Yeni Türk Ticaret Kanunu'na göre şirketlerin web sitesi açma zorunluluğu olduğuna değinen Ergincan, konuya yönelik olarak MKK'nın proje hazırladığını kaydetti.

e-YÖNET ile yeni bir dönem başlıyor

MERKEZİ KAYIT KURULUŞU olarak e- YÖNET: Kurumsal Yönetim ve Yatırımcı İlişkileri Portalı (e- YÖNET Portalı) kurduklarını ve bu projeye TÜBİTAK'tan Ar-Ge desteği aldıklarını söyleyen Yakup Ergincan, bugüne kadar şirketler ile ortaklarının kurumsal yönetim ilkeleri kapsamında istenilen iletişimi sağlayamadığını, ortakların şirketler hakkında tüm bilgilere ulaşamadığını, şirketlerin ise ortakları ile ilgili istatistik ve iletişim bilgilerine erişemediği için yatırımcı ilişkilerini geliştiremediğini söyledi. e-YÖNET Portalıyla şirketler ile ortakları arasında doğrudan internet, elektronik iletişim ve mobil uygulama tabanlı hızlı, sürekli, güvenilir ve standart bilgi alışverişi sağlanacağını, portal sayesinde şirketlerin ortaklarına doğrudan ulaşabileceğini, aynı şekilde ortakların, ortak oldukları şirketleri ile ilgili pek çok bilgiye kolaylıkla bütüncül bir yaklaşım içinde erişebileceğini ifade eden Ergincan, tüm sermaye piyasası aktörlerinin, şirketlerin ve ortakların birbirleriyle hızlı iletişim kuracağı e-YÖNET Portalı'nda şirket - ortak ilişkilerinin tek bir noktadan etkin biçimde sağlanacağını belirtti.

Portalda şirketler ile ortakları arasında anketler düzenleneceğini ve bilgi alışverişi sağlanacağını belirten Ergincan, e-YÖNET Portalı sayesinde online yatırımcı toplantıları, elektronik yönetim ve genel kurul toplantıları yapılabileceğini, bu sayede ülkemizin kurumsal yönetim uygulamalarında yeni bir boyut kazanacağını iddia etti. Ergincan, "Türkiye'de kaydi sistem milyonlarca sertifikanın fiziki sistemden elektronik ortama aktarıldığı, sermaye piyasası aracı ihraç etmiş şirketlerin ve yatırımcıların doğrudan bağlantılarının bulunduğu ve milyonlarca yatırımcının kimlik, iletişim ve hak sahipliği bilgilerinin anlık olarak tutulduğu bir noktaya gelmiştir. e-YÖNET Portalı'nın ülkemiz örneğinde olduğu gibi haksahibi bazında kaydileştirme uygulaması yapan ve şirketlerin ortaklarına ilişkin güncel bilgileri tutan dünyadaki diğer merkezi saklama kuruluşları için bir model olabileceğini öngörüyoruz. e-YÖNET Portalı'yla OECD'nin kurumsal yönetim ilkelerinden Pay Sahiplerinin Hakları ve Temel Mülkiyet Fonksiyonları, Pay Sahiplerinin Eşit İşleme Tabi Tutulması ve Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflık ilkeleri başta olmak üzere Türkiye'de kurumsal yönetimin temel ilkelerinin gelişiminin hızlanacağını düşünüyoruz" dedi.

YATIRIMCI BİLGİLENDİRME MERKEZİ

e-YÖNET Portalı'nın ilk aşamasında her şirkete ayrı bir sayfa oluşturulması olduğunu kaydeden Ergincan, "Her şirketin bu portalda bir sayfası olacak. Bu sayfada kamuya açıklanmış tüm bilgileri koyabileceği alanlar olacak. Faaliyet raporu, KAP'a gönderdiği tüm bilgiler, tanıtım filmleri gibi. Şirketler kendi web sayfalarında koydukları bilgilerin birer kopyasını buraya da koyabilirler. Bazı şirketler bu konuda çok ileride olsalar da tüm borsa şirketleri aynı değil. Portalın ana hedeflerinden biri; bir şirketin kamuya açıklanmış tüm bilgilerinin tek bir noktadan ve aynı standartta sunulması, yatırımcılara SMS, e-posta ve bazı uygulamalar için SWIFT formatında anlık olarak gönderilmesi suretiyle portalın yatırımcı bilgilendirme merkezi ve şirketlerle yatırımcıların buluşma noktası olması" dedi.

YATIRIMCIYI E-CAS EDECEĞİZ

Ergincan, "e-CAS uygulaması dünyada yatırımcı korunması ve bilgilendirilmesinde bir ilk. MKK'daki hesabında herhangi bir hareket olduğunda yatımcıya anında SMS ve e-posta ile mesaj gönderen e-CAS uygulamasının ilk aşamasını devreye almıştık. Bu şekilde yatırımcının bilgisi dışında yapılan hatalı bir işlem veya olası suistimallerin anlık olarak yatırımcı tarafından fark edilmesini amaçlıyoruz. Ancak uygulamanın görmesi gereken ilgiyi görmediğini düşünüyoruz ve yatırımcıların aktif bilgilenme servislerine ilgilerini artırmanın farkındalık ve dolayısıyla güvenlik seviyelerinde artı yönde etki sağlayacağına inanıyoruz. Bu konuya Sermaye Piyasası Kurulu da önem veriyor. e-CAS uygulamasını da e-YÖNET kapsamı içerisine aldık. Ayrıca 03.10.2011 tarihinde uygulamanın ikinci aşamasına yani e-CAS'a kaydolmamış yerli yatırımcılar için hesaplarından yapılan çıkış yönlü işlemlerin engellenme aşamasına ilk uygulama olarak rehin/teminat işlemleri ile başlıyoruz. Bu aşamada, hisse senetleri rehin/teminat amacıyla başka bir kişi veya kuruma ait bir hesaba aktarılmak istandiğinde yatırımcının e-CAS'a kayıtlı olunması zorunluluğu getiriliyor. Bunun için yatırımcıların sadece e-YÖNET portalına üyelikleri sonrasında e-CAS uygulamasına kayıt olmaları yeterli olacak ve bundan sonraki süreçte kayıtlı yatırımcılar için rehin/teminat işlemleri için engelleme söz konusu olmayacak, yatırımcılar hesaplarına ilişkin tüm hareketlerden SMS ve e-posta ile bilgilendirilecekler. e-YÖNET üyeliklerinde yatırımcı sicil ve şifrelerinin kullanımı gerekiyor. Ancak uygulamalarda yaygınlık ve kolaylık sağlamak amacıyla e-Devlet'le entegrasyona gittiğimizden ayrıca yatırımcıların TC Kimlik numaraları ve e-devlet şifreleri kullanımı ile sisteme üye olmalarını da sağlamış durumdayız" dedi.

Haciz engeli ortadan kalktı, DİBS'ler de müşteri bazında izlenecek

DEVLET İç Borçlanma Senetleri (DİBS) mevcut uygulamada TCMB nezdinde finansal kurum bazında izleniyor. DİBS'lerin kaydileştirilememesinde en büyük engel ise bankaların kendi hesaplarına adli merciler tarafından doğrudan MKK'ya gönderilen haciz bildirimleri nedeniyle MKK'nın haciz koymasını istememesiydi. Merkezi Kaydi Sistem'in, yapılan değişiklikler ile DİBS'lerin müşteri bazında izlenmesine imkan verecek bir yapıya kavuştuğunu ve Sermaye Piyasası Kanunu'nda yapılan değişiklik ile 1 Haziran itibariyle MKK'nın artık Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından aracı kurum müşterilerine ilişkin gönderilen e-haciz işlemleri dışında haciz yapmadığını kaydeden Ergincan, "Alınacak kararlara bağlı olarak gelecek yıl içinde DİBS'lerin kaydileştirilmesi devreye alınabilir" dedi.

Sermaye piyasalarının veri bankası olacağız

ERGİNCAN, merkezi kaydi sistemde yer alan verilerin akademisyenlerin akademik çalışmalarına, karar alma mekanizmalarında yer alan kurumların karar alma süreçlerine katkıda bulunması amacıyla tek bir noktadan toplanması, analiz edilmesi, modellenmesi ve sunulması amacıyla veri bankası projesi yürüttüklerini ifade etti. Sermaye piyasalarının veri bankası olacaklarını belirten Ergincan, "Bu projenin diğer bir amacı da sermaye piyasalarında üretilen tüm verilerin MKK aracılığı ile ilgili taraflara güvenli, tutarlı ve doğru bir şekilde iletilmesi. Yatırımcı Güven Endeksi benzeri endeks ve öncü göstergeler yayınlamayı düşünüyoruz" dedi.

Katma değer yaratacak yeni projeler geliştireceğiz

MERKEZİ KAYIT KURULUŞU'NUN kurulmasında ve faaliyete geçmesinde çok ciddi emek ve çaba olduğunu söyleyen Ergincan, "Bu şirket kaydi sisteme geçiş sürecinde bir sorun yaşatmadı. Piyasa geçişi hiç hissetmedi. 28 Kasım 2005 Pazartesi sabahı itibariyle bütün üyelerimiz kaydi sistem işlemleri için Takasbank yerine MKK'ya bağlandılar ve hiçbir aksilik yaşamadılar. Bu kadar kapsamlı bir geçişin sorunsuz bir şekilde tamamlanması dünyada da yankı buldu. Artık bizce önemli olan yüzde 100 kapalı devre, tamamen elektronik bir sistemi oluşturup ondan sonra o sistem üzerinden katma değerli hizmetler vererek piyasamızın ve ekonomimizin etkinliğini artırmak" ifadelerini kullandı. 2004 yılında yazdığı ‘Kurumsal Yönetim: Türkiye'deki Durumu ve Geliştirilmesine Yönelik Öneriler' kitabında da MKK'nın yapabileceği katma değerli projeleri kaleme aldığını dile getiren Ergincan, MKK'nın şu anda 19 milyon yatırımcıya ait 35 milyon hesabı tuttuğunu, 1 milyon 80 bin hisse senedi bakiyeli, 3 milyon yatırım fonu katılma belgesi yatırımcısı olduğunu söyledi. Günlük olarak 1,5-2 milyon mesaj ve talimatın bu elektronik ortamda döndüğünü dile getiren Ergincan, "Bu sistemi ayakta tutmamız gerekiyor. MKK ödemeler sistemi içinde artık önemli bir role sahip. Bu sistemi 24 saat ayakta tutacak, yedekleyecek büyüklükte bir yapı oluşturmuş durumdayız. Bunlar çok büyük sorumluluklar. Bu kadar sorumluluğa rağmen oluşan bilgi birikiminden katma değerli birçok proje üretip ülkemizin hizmetine sunmak istiyoruz. Bu nedenle MKK her zaman bu kapsamda yeni projeler üretecek, dünyada yapılmayanı yapacak ve dünyadaki benzer kurumlara örnek olmaya devam edecektir" dedi.

Saklama maliyetlerini sürekli azaltmak istiyoruz

MERKEZİ KAYIT KURULUŞU 1 Haziran 2011 tarihinden itibaren yeni hizmet tarifesini uygulamaya başladı. Yakup Ergincan, söz konusu tarife indirimini 16 Mayıs'ta tarihi bir deklarasyonda bildirdiklerini kaydederek, ilk olarak MKK'nın hiçbir şekilde tekel konumundan istifade eden bir kurum olmayacağını belirtti. Ergincan, söz konusu tarife ve MKK'nın misyonlarıyla ilgili şunları söyledi: "Biz Türkiye'nin MKK'sıyız. Türkiye'de yatırım yapma kriterlerinden biri maliyetlerin düşük olmasıysa, biz de bunu başlıca hedeflerimizden biri yaptık. Yeni projeler üretip ülkemiz hizmetine sunarken ve bunlara ilişkin maliyetlere katlanırken bu kararı almamızın arkasında yatan ana sebep; Türkiye'nin yeni yatırım ve yatırımcılar çekmesi amacıyla üzerimize düşeni fazlasıyla yapmak. Saklama gelirlerimiz artıp kâr ettiğimiz dönemde bunu ortaklara dağıtmak yerine, bir sonraki dönemde komisyon tarifesinde indirim fırsatı olarak değerlendireceğiz. Mümkün olduğu kadar minimum kâr ile bu şirketi döndüreceğiz. Bu kadar yüksek maliyetlere katlanırken ülkeye daha fazla sermaye girsin, daha fazla yatırım yapılabilsin diye indirimlere devam etme düşüncesindeyiz. Bunu yaparken gelir getirici katma değerli yeni projelerimizle dünyadaki diğer merkezi saklama kuruluşlarından her alanda pozitif ayrışmayı sağlayacağız."

Kaydileştirilmeyen hisseler şirketlere geçecek

YAKUP ERGİNCAN, Torba Kanun olarak bilinen 6111 Sayılı Kanun ile Sermaye Piyasası Kanunu'nun geçici 6. maddesinde yapılan değişiklik uyarınca kaydileştirilmesine karar verilen sermaye piyasası araçlarını, kayden izlemenin başladığı tarihten 7'nci yılın sonuna kadar MKK'ya teslim edilerek kaydileştirilmesi gerekiyor. Yani 28.11.2005 tarihinde kayden izlemeye başlanan hisse senetleri için bu süre 31.12.2012'de sona eriyor. Bu süre içinde kaydileştirilmeyen hisse senetleri ihraççı şirkete intikal edecek. Söz konusu şirketler de bunu 31 Mart 2013 tarihine kadar satacaklar. "Satış yöntemleri ve açılacak pazarlar için SPK ve İMKB ile görüşüyoruz" diyen Yakup Ergincan, dünya örneklerine bakıldığında kaydileştirme sürecinde hep bir süre konulduğuna dikkat çekerek şöyle devam etti: "1999 yılında bu kanun maddesi gündeme alındığında dünyadaki örneklerinin aksine kaydileştirme ile ilgili bir süre sonu konulmamış. Yatırımcılar hisse senetlerini kaydi sisteme getirmezlerse hisse senetleri borsada işlem göremiyor, aracı kurumlarca bu hisse senetlerinin alım satımına aracılık edilemiyor, mali haklar MKK tarafından izleniyor, yönetimsel haklar MKK tarafından kullanılıyordu. Ama 6111 sayılı yasa ile artık kaydileştirme için hak düşürücü süre konuldu. Kaydi sistemi benimsemiş ülkelerde de bu şekilde uygulamalar mevcut ."

KAYDA GİRMEYEN ON BİNDE 1 İÇİN KAMPANYA YAPACAK

Yakup Ergincan, "Şu anda piyasadaki hisselerin yüzde 99.99'u kayda alınmış durumda. Kayda alınmayan hisse oranı onbinde birlik bir pay. Dışarıda olan 400 milyon liralık hisse senedinden söz ediyoruz. 350 şirket bulunuyor, 400 milyon lira bölündüğünde aslında çok büyük bir rakam değil" diye konuştu. Ergincan "Henüz kaydileştirilmemiş 4 milyon adet hisse senedi bulunuyor. Bunların büyük bölümü sermayesi tabana yayılmış ve büyük kapsamlı halka arz yapan şirketlerin küçük küpürlü hisse senetlerinden oluşuyor" dedi. Ergincan, 400 milyon liralık hisselerin sahiplerine ulaşabilmek için yatırımcılara "31 Aralık 2012 yılına kadar elinizdeki fiziki hisselerinizi getirmezseniz bu hisse senetleri kanunen şirkete intikal edecek. Sisteme girin ve hak kaybına uğramayın" diye çağrıda bulunacaklarını söyledi. Ergincan, basında ve internet sitelerinde, aracı kurumlar ve ihraçcı şirketlerin bilgilendirme formları olmak üzere bir çok yerde kampanya yapacaklarını dile getirdi.

TARAFTAR FUTBOLCUYA İMZALATMIŞ DUVARINA ASMIŞ, BU HİSSE HİÇ GELMEZ

4 milyon adet hisse senedinin büyük bir kısmının kaydileştirilmesini beklemediğini ifade eden Ergincan, "Ayrıca bir de futbol takımı taraftarları var. Bunlardan bazıları tuttuğu takımın tek bir hisse senedi sertifikasını almış, futbolculara imzalatmış ve duvarına asmış. Bunlar hiç gelmez" dedi.