Helikopterler düşse de kaybolmayacak

ANKARA - Yaşanan helikopter kazalarının ardından harekete geçen TÜBİTAK, uzun ve titiz bir çalışmanın ardından Hava Aracı Takip Sistemi'ni (HATS) geliştirdi. Sistemin kullanıldığı helikopter gibi alçak irtifada uçuş yapan hava araçları anlık takip edilecek ve kaza yapsalar dahi bu araçlara anında ulaşılabilecek.  

Alçak irtifada görerek (VFR) uçuş yapan helikopter gibi hava araçları, radar kapsamasında olmadığından mevcut sistemler ile takip edilemiyor. Geçmiş yıllarda yaşanan helikopter kazaları, alçak irtifada uçuş yapan hava araçlarının da sürekli takip edilmesi gerektiğini ortaya koydu. Bu amaçla Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) Genel Müdürlüğü tarafından Hava Aracı Takip Sistemi (HATS) Ar-Ge Projesi başlatıldı. Proje kapsamında TÜBİTAK BİLGEM Bilişim Teknolojileri Enstitüsü tarafından acil durumdaki hava araçlarına en kısa zamanda ulaşılmasına katkı sağlayacak sistem, uzun ve titiz bir çalışmanın ardından geliştirildi.  

Sistem hakkında bilgi veren Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakan Nihat Ergün, sistemle hava araçlarının anlık takip edilerek durum tespiti yapılacağını ve herhangi bir kaza anında dahi nokta atışı yapılarak helikoptere ulaşılabileceğini söyledi.  

HATS'ın, eski sistemlere göre çok daha kaliteli olduğunu ifade eden Ergün, şunları kaydetti: 

"Alçaktan uçuş yapan helikopter gibi hava araçları radar kapsamında takip edilemiyor. Herhangi bir kaza esnasında mevcut kullanılan sistemler ya elle ya da aracın ani bir darbeye maruz kalmasıyla aktif oluyor. Bu tür sistemler de çarpma esnasında cihazın haberleşme anteninin hasar görmesi durumunda, cihaz çalışmaya devam etse dahi haberleşme sağlayamıyor. Böylece konum tespiti yapmak imkansız hale geliyor. TÜBİTAK'ın geliştirdiği HATS ise periyodik konum güncelleme özelliği sayesinde hava aracı kazaya yaptığında, anten hasarından dolayı bağlantı kesilse dahi son gönderilmiş olan konum bilgisini kullanıyor ve bu sayede hava aracına kısa zamanda ulaşmaya imkan tanıyor." 

"Her an iletişim kurulabilecek"  

Hava Aracı Takip Sistemi'nin kullanılmaya başlanmasıyla birlikte helikopterlerle anlık haberleşme sağlanabileceğine dikkati çeken Ergün, cihazın içinde yer alan çarpma algılayıcısı sayesinde ani bir darbe sezildiği anda, acil durum bildirimi yapılarak zaman kaybetmeden yetkililerin bilgilendirilmesinin sağlandığını ifade etti. 

Bakan Nihat Ergün, sistem sayesinde uçuş esnasında güç kesintisi, pilotun elle komutu ve beklenenden uzun süreli haberleşme kesintilerinin acil durum olarak değerlendirilerek yer tespiti yapıldığını bildirdi. Böylece daha hızlı hareket edilebileceğini anlatan Ergün, "Bu sistem sayesinde hava araçlarıyla her an iletişim kurulabilecek ve yer tespiti yapılabilecek" dedi.  

[PAGE]

Sistem nasıl çalışıyor?  

Sistem, hava araçlarına takılan Hava Aracı Takip Cihazı (HATC) ve hava araçlarının takibinin sağlandığı Hava Aracı Takip Merkezi (HATM) bileşenlerinden oluşuyor. Takip cihazı, hava aracının konum, hız ve yükseklik bilgilerini periyodik olarak takip merkezine gönderiyor.  

Hava araçlarının harita üzerindeki konumları, gelen konum verisine uygun olarak güncelleniyor. Acil durumdaki hava araçları harita üzerinde farklı renk ile gösterilerek sesli ikaz veriliyor. Cihaz içinde bulunan çarpma algılayıcısı sayesinde ani bir darbe sezildiği anda acil durum bildirimi yapılarak zaman kaybetmeden yetkililerin bilgilendirilmesi sağlanıyor. Gerektiğinde hava aracı ile GPRS üzerinden bas-konuş tarzı sesli görüşme de yapılabiliyor. Haberleşme hem GSM hem de uydu şebekesi üzerinden yapılabildiği için iletişim daha güvenli oluyor.  

Sistemin tüm hava araçlarında uygulanması hedefleniyor  

Hava Aracı Takip Cihazı, olası bir güç kesintisinde dahi 30 dakika çalışabiliyor. Cihaz, yoğun titreşim, sıcaklık değişimi, su, tuz, alçak basınç, elektromanyetik ve elektrostatik etkenlere dayanıklı, sağlamlaştırılmış bir donanım yapısına sahip. 

Öncelikle DHMİ'ye ait iki adet Eurocopter EC-145 helikopterde kullanılmaya başlanan sistemin yaygınlaştırılarak, Türkiye hava sahasında VFR uçuş gerçekleştiren tüm hava araçlarında kullanılması hedefleniyor.