Hazine parasına faiz istedi 'torba'dan Merkez çıktı

Ece CEYHUN

İSTANBUL - Bugüne kadar devletin hazinedarlığı görevini üstlenen Merkez Bankası'nın Torba Yasa'ya eklenen bir madde ile bu fonksiyonunun sona erdirilmesi planlanıyor. Bu gelişme, kulislerde çeşitli iddialara neden oldu. İddialardan ilki, Merkez Bankası'nın hazinedarlık görevinin sona erdirilmesini bizzat Hazine'nin istediği yönünde. Kulislerde Hazine'nin, hali hazırda bir getiri elde etmeden duran mevduatına faiz istediği konuşuluyor. Bunun için de Hazine mevduatı, kamu bankalarından, özel bankalara ya da faizsiz bankacılık yapan özel finans kurumlarını kadar birçok kurumun rekabetine açılacak. Ancak kulislerde Hazine'nin bu isteğine Merkez Bankası'nın soğuk olmadığı konuşuluyor.

İkinci iddia ise Merkez Bankası'nı İstanbul'a taşınmaya ikna etmek için Torba Yasa'ya böyle bir madde eklendiği yönünde. Merkez Bankası uzun süredir İstanbul'a taşınmak konusunda ayak direyen Merkez Bankası'nın Hazine ile organik bağı koparılarak taşınma önündeki bir engelin daha ortadan kaldırılacağı konuşuluyor.

Faiz almıyordu...

Borçların yeniden yapılandırılmasına ilişkin Meclis'te görüşmeleri süren Torba Yasa'ya eklenen bir madde kulislerde büyük yankı buldu. Merkez Bankası'nın yürürlükteki kanununun 41'inci maddesinde yer alan hazinedarlık tanımı ile para otoritesi "Banka, hükümetin hazinedarıdır.

Bu sıfatla, özellikle, devletin gerek içerde ve gerekse yabancı memleketlerde tahsilat ve tediyatını ve bütün Hazine işlemlerini ve memleket içi ve dışı her nevi para nakil ve havale işlerini ücretsiz yapar. Hazine ve katma bütçeli idarelerle, özel idare ve belediyelere ait paraların, kurulu olduğu mahallerde bankaya, kurulu bulunmadığı yerlerde muhabirlerine yatırılması zorunludur. Banka, bu tevdiata faiz ödemez" ifadeleri ile görevi tanımlanıyor.

Fakat, Torba Yasa'ya eklenen madde ile Merkez Bankası'nın hazinedarlık görevinin sona ermesi planlanıyor. Kulislerde talebin bizzat Hazine'den geldiği ve bankanın 30 Kasım 2010 tarihli bilançosunda TL ve döviz karşılığı yaklaşık 24 milyar TL düzeyinde bulunan mevduatına faiz istediği konuşuluyor. Tabii Hazine getiri isterken Merkez Bankası'na da şimdiye kadar yaptığı para nakil ve havale işlemlerinde para ödemeye başlayacak.

...masraf da ödemiyordu

Kulislerde Hazine'nin mevduatını yine Merkez Bankası'nda tutacağı ama banka ile faiz pazarlığı yapacağı konuşulurken konuya yakın bir kaynak, "Hazine'nin mevduatını Merkez Bankası'ndan alması ve diğer bankalara götürmesi problem de yaratabilir. Mutlaka bunun tanımı ayrıca yapılacaktır. Ama Merkez Bankası'nda durmazsa büyük olasılıkla kamu bankalarına gidecek.

Özel bankalara ya da madem rekabete açılıyor katılım bankalarına giderse de bu defa Hazine özel banka ve katılım bankalarının riskini alacak diğer taraftan mevduatını götürdüğü bankaya ayrıcalık sağlamış olacak" dedi. Konuyla ilgili değerlendirme yapan kaynaklar bu mevduatın madde değişmiş olsa bile yine Merkez'de kalacağı inancını taşırken kamu ya da özel bankalara gidecek ise de aşamalı bir plan halinde olması gerektiğine işaret ediliyor.

Merkez Bankası, Hazine hesaplarına faiz ödediği takdirde Merkez Bankası'nın yıllık karında azalma olacağından yıl sonunda, en büyük hissedar, Hazine'ye aktarılacak karda da azalma olacak yani Hazine'nin bu işten fazla kazancı olmayacağı da belirtiliyor.

Arkasında taşınma mı var?

MB'nin hazinedarlık görevinin sona ermesinin Torba Yasa Tasarısı'na önce konan, sonra çıkartılan sonra yeniden konulan SPK ve BDDK gibi Merkez Bankası'nın da İstanbul'a taşınma konusunun olabileceği de konuşulanlar arasında.

Hazinedarlık görevinin sona ermesinin Merkez'in bilançosunu küçülteceği ve ayrıca bu hesaplarla ilgili birimlere ve elemanlara ihtiyaç kalmayacağından, organizasyon yapısını da küçülteceği dolayısıyla bankanın İstanbul'a rahatlıkla taşınabileceği de iddia edilenler arasında.