Halka arzlar ve hukuk raporları
Yalçın Özge OKAT / SPK Başuzmanı
Facebook'ta İngilizce dışında en çok kullanılan dilin Türkçe olduğunu biliyor muydunuz? Yeni tanıştığımız ama hemen arkadaş olduğumuz internet sitesi Facebook, küresel ölçekte 2010 yılında gerçekleşmesi muhtemel halka arzlar arasında sıklıkla anılıyor. Evet, uzunca bir ölü dönemden sonra, halka arzlar nihayet konuşulmaya başlandı. 2010 yılında, bilişim sektöründen büyük çapta halka arzların Dünya piyasalarının gündemine geleceği tahminleri yapılıyor. 2009'da 500 milyon $ gelir elde eden Facebook bir yana, Facebook üzerinden Farmville ve diğer bazı oyunları oynatan Zynga dahi 250 milyon dolar ciroya ulaşmış durumda. Ofis çalışanlarının gözdesi Farmville'de hasadı asıl kaldıran anlaşılan Zynga olmuş.
Ülkemize gelirsek, geçtiğimiz yıl Ekim ayında lojistik sektöründen bir firmanın 10 milyon TL tutarlı satışı dışında pek bir hareketle karşılaşmadık; ancak bu sene, yine küresel eğilime paralel olarak, bir kıpırdanma gözüküyor gibi. Koza Altın, 2010 yılının Şubat ayında büyük ölçekli bir halka arzı gerçekleştirmeyi başardı. Satıcı ortaklar, piyasadan yaklaşık 660 milyon TL topladı. İMKB'nin sitesinde yapılan açıklamalara göre, her şey planlandığı gibi giderse sırada TSKB Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, Mango Gıda ve Latek Lojistik var. Bunlar dışında bir çok şirketin halka açılma niyetlerini yazılı ve görsel basında dile getirdiklerini görüyoruz. Gayrimenkul yatırım ortaklıkları başta olmak üzere çeşitli sektörlerden halka arzların yakın dönemde karşımıza çıkacağı varsayılabilir.
Halka arzların bir çok yönü var. Ben burada, izahnamelerin ekinde kamuya duyurulan ve "Hukuk Raporu" "Hukuki Mütalaa Raporu" gibi başlıklarla sunulan hukukçu raporları üzerinde biraz durmak istiyorum. Belirtmekte yarar var, halka arzlarda yatırımcının şirketle ilgili bilgi edinebilmesi için hazırlanan esas doküman elbette izahnamedir. İzahnameleri ilaç prospektüslerine benzetebiliriz. Nitekim "İzahname" kelimesinin İngilizcesi de "prospectus". Biz, izahnamelere ilave olarak, yatırımcıların veya en azından yatırımcı görüşlerine yön veren profesyonellerin, internetten kolayca ulaşılacak "Hukuk Raporları"nda, şirketlerle ilgili çok güzel "açık istihbarat" bulabileceklerine inanıyoruz.
Hukuk Raporları'nın başta gelen işlevi, şirketin tabi olduğu düzenleme riski konusunda aydınlatıcı bilgiler sunmak. Çok farkında olmasak da aslında büyük şirketlerin çoğu sıkı yasal düzenlemelere tabi alanlarda çalışıyorlar. Vergiyle ilgili bir yığın düzenlemenin yanı sıra çeşitli yasalar, yönetmelikler, üst kurul düzenlemeleri içinde faaliyet göstermek zorundalar ve bu düzenlemelerdeki değişikliklerden fazlasıyla etkilenebiliyorlar. Düzenleme değişikliği ihtimalinden kaynaklanan bu riske "Düzenleme Riski" (ing. "Regulatory Risk") deniyor. Gelişen piyasalarda bu riskin daha yüksek olduğu kabul ediliyor ve derecelendirme kuruluşları şirketlere not verirken bu riski de dikkate alıyor.
Hukuk Raporları'nda örneğin şirketin gerekli faaliyet ruhsatlarına sahip olup olmadığını görebileceğiniz gibi, şirkete karşı ve şirket tarafından açılan davalarla ilgili bilgilere ve bakanlıkların ve üst kurulların şirketle ilgili ruhsat iptali vb. yaklaşımlarının ayrıntılarına da ulaşabilirsiniz. Zira bilinçli yatırım televizyon veya gazete bilgisinin de, "google bilgisi"nin de ötesinde bir araştırmayı gerekli kılıyor. Esasen, üretim veya faaliyetini etkileyecek derecede önemli hukuki uyuşmazlıkları bulunan, kuruluşu, faaliyeti ve hisse senetlerinin durumu itibariyle mevzuata aykırılıklar taşıyan bir şirketin İMKB Ulusal Pazar'da işlem görmesi mümkün değil. İMKB Kotasyon Yönetmeliği (m.13/h, k) buna engel. Hukuk Raporu, şirketin bu tür hukuki sıkıntılarının bulunmadığını gösteren bir doküman. Konuyla ilgili 214 nolu İMKB genelgesi, Hukuk Raporu'nun "Şirketle doğrudan veya dolaylı ilişkisi bulunmayan" bağımsız hukukçular tarafından hazırlanmasını şart koşuyor. Raporla ilgili özet bilgileri, izahname içindeki mali tablolardan sonra yer verilen, "mali tablo dipnotu" olarak tabir edilen açıklamalar kısmında bulabilirsiniz. Bu rapor esasında İMKB'yi bilgilendirmek amacıyla hazırlanan bir belge. Ancak SPK, şirket bazında aldığı kararlarla bu raporun izahname ekinde kamuya ilan edilmesini sağlıyor. Bu uygulama giderek yerleşik hale gelmiş durumda.
ABD'de bu bilgiler önem derecesine göre izahnamelerde yer alıyor. Örneğin, geçtiğimiz günlerde hisselerini New York Borsası'na kote ettirmek için başvuru yapan gayrimenkul yatırım ortaklığı Piedmont Office Realty Trust Inc.'in 291 sayfaya ulaşan izahnamesinde yer alan 25 sayfalık "risk faktörleri" kısmında şirketin kendi faaliyet alanıyla ilgili düzenleme ve dava riskleri anlatıldığı gibi, mali tablo açıklamalarında yine iki sayfa içerisinde şirketin hukuki durumu anlatılıyor.
Hukuk raporlarına nereden ulaşacağız derseniz, öncelikle interneti öneririm. http://www.kap.gov.tr adresinden "Bildirim Sorguları"nı tıkladığınızda karşınıza çıkan "Bildirim Bilgileri" ekranından "izahname-halka açılma" seçeneğini, "Şirket Bilgileri" ekranından ise ilgilendiğiniz şirketi seçerseniz karşınıza izahname çıkacaktır. Hukuk Raporu, izahname ekleri arasında yer alıyor. Bunun dışında, izahnameyi eki hukuk raporuyla birlikte hisse senetlerinin satışı sırasında şirketten ve satışa aracılık eden kuruluşlardan talep edebilirsiniz. Bu talebin karşılanması zorunlu (SPK Seri:I, No:26 Tebliği, m.23, f.3).
