GENKÖK, tıp dünyasına kök hücre üretiyor
Toplam 60 milyon lira harcamayla kurulan ve bütün ünitelerin bir arada olduğu alanındaki tek merkez olan Genom Kök Hücre Merkezi, tıp dünyasına kök hücre üretiyo
MAHMUT SABAH
KAYSERİ - Türkiye’de bir ilk olan ve yaptığı bilimsel araştırmalarla tıp çevrelerinin ilgi odağı haline gelen Genom ve Kök Hücre Merkezi (GENKÖK), Erciyes Üniversitesi çatısı altında başarılı projelere imza atıyor. Temeli 2010 yılında atılan ve üç yıldan beri teknoloji donanımlı, akademik ağırlıklı bir içerikle hizmet veren merkez, son iki yılda yapılan ek yatırımlarla ünite sayısını 5’ten 13’e çıkardı.
Akıllı bina teknolojisi ile donatılan merkezde GMP şartlarında kök hücre, gen tedavi, kordon kanı bankacılığı, genom, proteomiks, moleküler mikrobiyoloji, transgenik scid ve nude mouse üniteleri, bitki biyoteknolojisi, bitki doku kültür laboratuvarları, görüntüleme merkezi, biyomateryal ile biyoinformatik üniteleri yer alıyor. Söz konusu ünitelerde tüm bilimsel faaliyetler birim direktörlüklerince yürütülüyor. Ayrıca merkez bünyesinde çok amaçlı bir konferans salonu, 4 ayrı dersane ve ofislerden oluşan yaşam alanları yer alıyor.
Merkezde 110 ayrı proje üzerinde çalışılıyor
Erciyes Üniversitesi Gevher Nesibe Tıp Fakültesi Tıbbi Genetik Anabilimdalı Öğretim Üyesi ve GENKÖK Merkezi Müdürü Prof. Dr. Yusuf Özkul, merkezin kendi alanında Türkiye’de ilk olduğunu belirtti. Ünitelerin tamamında son model cihazlar ve akademik niteliklere sahip uzman kadroların çalıştığını belirten Özkul, “Başırılı 2 yılı geride bıraktık. Şimdi de yeni projelerle, yeni hedeflere odaklanmış durumdayız. Nitekim, şu anda 110 ayrı proje üzerine çalışıyoruz” dedi.
İsteyen, kendi ‘genom haritasını’ yaptırabilecek
Prof. Dr. Özkul, önümüzdeki 8-10 içinde isteyen her bireyin, makul bir ücret karşılığında kendi genom haritasını yaptırır konuma geleceğini ve yaşam boyu belli hastalıklar açısından risk hesaplamalarını içeren, hastalıklarda kullanılması gereken ilaçlarla, beslenme şeklini belirten bir raporu elde etme şansına sahip olacağına işaret etti. Merkezin hayırsever işadamı Ziya Eren ve eşi tarafından yaptırıldığını ve Kayserili hayırseverlerin de büyük katkısının olduğunu anlatan Özkul, “Başlangıçta 25 milyon lira harcandı ve ilk etapta kurulması planlanan ünitelerden 5’i açıldı. Son iki yılda ise 35 milyon daha harcanarak, kalan ünitelerin devreye girmesi sağlandı. Burası ‘kompakt’ bir araştırma merkezi. Kullandığımız cihazların çoğu ithal. Maksimum verimli çalışmamız gerekiyor. Bütün ünitelerin bir arada olduğu, alanında tek merkeziz. Hedefimiz Türkiye’de lider, dünyada tanınır bir merkez olmak” dedi.
Merkeze bütün kıtalardan öğretim üyesi aldıklarını 34 ülke ile işbirliği içinde olduklarını dile getiren Özkul, şu bilgileri verdi: “Burada ana bilim dalı kurduk. Öğrencilerimiz burada okul sonrası eğitim alıyorlar. Şu anda 23 öğrencimiz uzmanlık eğitimi alıyor. Biz tersine beyin göçüne karşıyız. Beyin göçü isteniyor. Biz yerinde dursun ama, bizlere de vakit ayırıp fayda sağlasın istiyoruz. Onlar buraya gelip bize fayda sağlasın. Bizim elemanlarımız da oraya gitsin fayda sağlasın. Binamızı, 24 saat çalışma prensibi üzerine kurduk. 200 de çalışanımız var.”
Geçen yıl 50 civarında kök hücre sattık
Prof. Özkul, GENKÖK’ün, kendi finansman ihtiyacını kendisinin karşılamayı hedefl ediğini de belirterek, şunları söyledi: “Burası aynı zamanda ticari bir alan. Araştırmaların bir de getirisi var. Ürettiğimiz kök hücremizin ruhsatı da var. Geçen yıl 50 civarında kök hücre sattık. Bu satışlardan çok iyi gelir elde ettik. Yakında Japonya’nın ünlü bir firmasıyla ortaklaşa çalışma başlatıyoruz. Amerikalı bir firma ile anlaşmaya vardık. GENKÖK’te bu firma ile ortaklaşa ilaç da geliştireceğiz. Bu çalışmaların bir kısmının ticarete dönüşmesini istiyoruz. TÜBİTAK’a, Türkiye Kas Hastalıkları Derneği ile birlikte bir proje verdik. Proje başarıyı yakalarsa, kas hastalarına kök hücre uygulaması yapacağız.Diyabetik hastalarda yaraların hızlı iyileşmesi için kök hücre uygulaması projesine de başlıyoruz. Yaptıklarımız geleceğin Ar-Ge’si ama, her şeyin de çaresi olarak göstermek yanlış olur.”
‘Kemoterapinin yerini kök hücre alacak’
Ankara Üniversitesi Hematoloji ve Kemik İliği Nakli Nakli Merkezi’nden Prof. Dr. Osman İlhan, gelecekte kemoterapinin yerini kök hücre tedavisinin alacağını belirterek, “Kanser kök hücresini hedef alan dendritik hücre tedavisi, kanser aşısı, geleceğin kanser tedavisi olacak. Tümör aşısı, kanser aşısı, kanser tedavisinde çığır açan bir tedavi yöntemi olacak ve yakın gelecekte tüm kanserlerin kök hücresini tespit ederek ona karşı tümör aşısı yaparak, kanseri yok edebilmemiz mümkün olacak” dedi.