Finansman anlaflmaları kapsamında satıcı alıcıya sonradan ödeme yapma imkânı tanırsa gümrük ne yapar?
Hasan AKDOĞAN / E.Gümrük Başkontrolörü/YGM
Gümrük mevzuatına göre, ithalat esnasında eşya kıymeti belirlenirken, gümrük kıymetine dahil edil-meyecek giderler için iki koşul getirilmiş bulunuyor. Bunlardan birincisi; bu giderlerin ayırt edilebilme özelliğine sahip olmalarıdır. Diğer koşul da kanunda sayılan giderlerle sınırlı kalınmasıdır.
Bu koşullardan ikincisi kapsamına giren giderler gümrük kanununda şöyle sayılmıştır:
a) Eşyanın, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesi ile Türkiye'nin anlaşmalarla dahil olduğu gümrük birliği gümrük bölgelerine giriş yerine varışından sonra yapılan nakliye ve sigorta giderleri,
b) Sınai tesis, makine veya teçhizat gibi, ithal eşyası için ithalattan sonra yapılan inşa, kurma, montaj, bakım veya teknik yardıma ilişkin giderler,
c) İthal eşyasının satışıyla ilgili olarak bir finansman anlaşması uyarınca alıcı tarafından üstlenilen faiz giderleri;
d) İthal eşyasının Türkiye'de çoğaltılması hakkı için yapılan ödemeler;
e) Satın alma komisyonları;
f) Eşyanın ithali veya satışı nedeniyle Türkiye'de ödenecek ithalat vergileri.
Finansman anlaşması uyarınca alıcı tarafından üstlenilen bir faiz gideri varsa;
Finansmanın satıcı veya bir başka kişi tarafından sağlanmış olmasına bakılmıyor. Finansman anlaşma-sının yazılı olarak yapılması durumunda alıcının; eşyanın, fiilen ödenen veya ödenecek fiyat olarak beyan edilen fiyattan satıldığını ve faiz oranının, fınansmanın sağlandığı ülkede o tarihte bu tür bir işlem için geçerli olan faiz oranı seviyesini aşmadığını, kanıtlaması gerekiyor. Gümrük Müsteşarlığı, bir şekil şartı olmamakla birlikte iki tarafın bulunduğu finansman anlaşmaları-nın genel olarak; anlaşmanın yapıldığı tarihi (finansman anlaşmalarının akreditifin açıldığı tarih veya daha önceki bir tarihte düzenlenmesi gerekir), geçerli olduğu süreyi, uygulanacak olan faiz oranını, söz konusu faiz oranının malın birim fiyatını etkilemediği hususunu ihtiva etmesi ve finansmanı sağlayan ile alan taraflarca müştereken imza altına alınması çerçevesinde, finansman anlaşmalarının 4458 sayılı Gümrük Kanunu'nun yukarıda finansmanla ilgili olarak belirtilen c bendi uyarınca değerlendirilmesini istiyor.
Ancak; Müsteşarlık, finansman anlaşmaları ile ilgili olarak gümrük idarelerinde yaşanan bir takım sı-kıntılar üzerine, Avrupa Birliği uygulamalarını araştırıyor ve AB'nin gümrük idareleri ya da beyan sahipleri için finansman anlaşmasının beyanı için bir zorunluluk getirmediği; finansman anlaşmasının yazılı olmasının gerektiği, alıcının, talep edilmesi halinde, eşyanın gerçekten ödenen veya ödenecek fiyat olarak beyan edilen fiyat üzerinden satıldığını ve tespit edilen faiz oranının finansman anlaşması-nın yapıldığı ülke ve tarih göz önüne alındığında benzer ticari muamelelerdeki oranları aşmadığının ispat etmesi gerektiği neticesinin alındığı görülüyor.
Keza;
Avrupa Toplulukları Adalet Divanı'nın da; eşyanın satıcısı tarafından alıcısına sonradan ödeme yapa-bilmesi için izin verilmesi durumunda yapılacak ertelenmiş ödemenin kural olarak bir 'finansman anlaşması' niteliğinde olduğu, aksine bir hüküm olmadığı sürece, satıcının ödeme yapması için alıcıya belli bir zaman tanıması ve sonuç olarak ertelenmiş ödeme yapabileceği hususunun alıcı tarafından kabul edilmesi halinde, bu durumun "finansman anlaşması" sayılacağı, ertelenmiş ödemenin, satış an-laşması dışında, alıcı ile satıcı arasından belli bir özel anlaşmaya konu olması gerekmediği, görüşüne sahip olduğu anlaşılıyor.
Netice olarak;
4458 sayılı Gümrük Kanununun finansman anlaşmalı ile ilgili 28/c maddesi ile AB Gümrük Kanunu-nun 33/1-c maddeleri aynı içerikte olduğu için, aynı şekilde yorum yapılması ve satış sözleşmesinde satıcının alıcıya sonradan ödeme yapma imkânı tanıması durumunda söz konusu sözleşmenin, Gümrük Kanununun 28 inci maddesinin (c) bendinde belirtilen "finansman anlaşması" sayılması gerekiyor.