EPA sağlık ve çevreye paha biçemedi

Sağlıklı bir bebeğin değeri ne kadardır? Ya da IQ puanının piyasa değeri kaçtır? Bunların her birinin paha biçilmez olduğunu söylemek gerekir. Oysa, ABD Çevre Koruma Ajansı (EPA) bunu senelerdir yapıyor ve hepimizin paha biçilmez olarak değerlendirdiği şeylere, zor da olsa bir değer belirliyor. 

ABD Yüksek Mahkemesi geçtiğimiz günlerde, ABD Çevre Koruma Ajansı'nın toksik salınımları sınırlamak için uygulamaya koyduğu düzenleme aleyhine karar verdi. 

Mahkeme, EPA'nın kömür ve petrolle enerji üreten santrallerin toksik salınımlarını azaltmaya yönelik uygulamasını, ilgili maliyetleri göz önüne almadan yürürlüğe soktuğu gerekçesiyle 4'e karşı 5 oyla reddetti. Nisan ayında yürürlüğe giren söz konusu düzenleme, cıva ve diğer zararlı gazların emisyonunun yüzde 90 azaltılmasını öngörüyordu. 

Mahkeme, karar metninde, "EPA, bir uygulamanın uygun ve gerekli olup olmadığına karar vermeden önce, maliyetleri değerlendirmek zorunda" görüşüne yer verdi. Hatta düzenlemeye karşı çıkan yargıçlarından Antonin Scalia, "Maliyeti milyarlarca dolar olan bir düzenlemeyi, birkaç dolar değerindeki sağlık ve çevresel faydaları için uygulamak uygun değil" dedi. 

Wired dergisi, EPA’nın bu hesabı nasıl yaptığını sorgulamış: 
Kömür tesislerinin bacalarına civa filtresi takma zorunluluğu getiren düzenleme, kömürcülere yaklaşık 9.6 milyar dolarlık bir yük getirecekti. 

Çevre politikalarında uzman bir isim olan Harvard Üniversitesi ekonomisti Robert Stavins, şu yorumu yapıyor: “Filtrelerin ekonomik maliyetini hesaplamak kolay. Asıl önemli olan, bu uygulamanın yol açacağı çevresel yararların sağlayacağı tasarrufu hesaplamak.” 

EPA; her yeni çevresel düzenlemenin öncelikli olarak etki analizi yapılıyor. Cıva yasası için yapılan analiz 510 sayfa uzunluğunda. 

Analiz, üç adımdan oluşuyor: Emisyonlara bağlı olan farklı riskleri belirlemek; çevreyi kirleten zararlı maddelerin artı ve eksilerini tanımlamak; düzenleme yapıldığı ve yapılmadığı durumlarda çevresel maliyetleri karşılaştırmak. 

Harvard Kennedy School ekonomistlerinden ve Barack Obama’nın eski ekonomi danışmanlarından James Stock’un dediği gibi, işin zor tarafı, bu adımlar arasındaki bağlantıları kurmak ve bunlara bir fiyat biçmek. 

Bu açından öncelikli olarak cıva ve havayı kirleten maddelere yönelik standartlara bakmak gerekiyor: 

Civa, beyinde hasara yol açıyor 

Fetüsün gelişimi sırasında, cıva, beyin oluşumuna zarar veriyor. Örneğin hamile bir kadın, kömür tesislerinin yol açtığı emisyonlar nedeniyle zehirlenmiş bir balık yediği zaman, bu karnındaki bebeği de zehirliyor. EPA; bebeğin beyninin zarar görmesinin yol açacağı riski 4 ila 9 milyon dolar olarak belirlemiş durumda. EPA bu rakama ulaşmak için, öncelikle, kömür tesislerinin civa nedeniyle havayı kirlettiğini ortaya koyuyor. Daha sonra, civanın, insanlar tarafından tüketilen balıklara nasıl ulaştığı ortaya konuyor. Buna ek olarak, cıva tüketiminin neden olduğu IQ kaybı da hesaplanıyor. 

Bunun sonucunda, filtre takılmayan bacaların, cıva; cıva ile zehirlenmiş balıkların ise, beyni zarar görmüş bebek anlamına geldiği ortaya konuyor. Bir bakıma toplumun uğrayacağı zarar hesaplanıyor. Bu hesaba dahil edilen diğer unsurlar ise, söz konusu durumun kamu tüketimini, yatırımları ve ülke ekonomisini nasıl etkileyeceği. Aynı zamanda, zarara uğramış bir beynin, ya da nispeten daha düşük bir IQ değerinin, o kişinin gelecekte kazanacağı parayı da etkileyeceği hesaba katılıyor. 

EPA’nın 510 sayfalık analizinde sadece cıva değil, bacalara takılması öngörülen filtrelerin engelleyeceği diğer zehirli maddeler de değerlendiriliyor. Bunlar arasında arsenik, nikel, kobalt, manganez, selenyum, sodyum dioksit gibi maddeler mevcut. 

Yüzlerce doktor, ekonomist ve akademisyenin değerlendirmelerine yer veren analizde, farklı senaryoları yansıtan yüzlerce tablo ve grafik de var. Analiz sadece parasal değerlendirmelere yer vermiyor, aynı zamanda, denizlerin ve ormanların sağlığına dair verileri de yansıtıyor. 

Çevre kaybetti 

Sonuç olarak, EPA’nın analizi aslında son derece anlaşılır. Peki, Yüksek Mahkeme bu kararı neden verdi? Sorun şu ki, EPA’nın civa düzenlemesi, çevre adına bir kaç milyon dolar tasarruf sağlarken, kömür endüstrisine 10 milyar dolar civarında bir yük getiriyor. Mahkeme de bu yüzden kömür endüstrisini haklı görmeyi tercih etti. Aslında bugün, ABD’deki kömür tesislerinin birçoğunda filtre mevcut. Ama bu düzenlemenin kabul edilmesi, gelecek açısından daha sıkı uygulamaları beraberinde getirebilir, bu da kömürcülerin üzerinde daha fazla baskı oluşturabilirdi. 

Şimdilik yine çevre kaybetti. Ama bu noktada şu soruyu yinelemekte fayda var: Sağlıklı bir bebeğin değeri ne kadardır? Ya da IQ puanının piyasa değeri kaçtır?