En çok kayıtdışı Gürcistan'da

ANKARA - Dünya Bankasının da destek verdiği bir araştırmaya göre, kayıt dışı ekonomi, tüm dünyada ciddi bir sorun arz ediyor. Araştırmaya konu 162 ülkede, kayıt dışılık oranı, yüzde 8,7 ile yüzde 66,7 arasında değişiyor.

Dünya Bankası'nın, "Dünyada Kayıtdışı Ekonomiler İçin Yeni Tahminler" konulu araştırmada, 162 ülkede kayıt dışı ekonominin boyutları mercek altına alındı ve kayıt dışı ekonominin 9 yıllık dönemde nasıl bir seyir izlediği irdelendi.

Araştırmada, dünyada kayıt dışılığın en yüksek olduğu ülke Gürcistan olarak belirlendi. Kayıt dışılık oranı, 9 yılda yüzde 69'dan yüzde 62,1'e gerilese de, Gürcistan, yüzde 66,7'lik oranla listenin başında yer aldı.

Gürcistan'ı yüzde 66,1'lik kayıt dışı oranı ile Bolivya, yüzde 63,5'lik oranla Panama, yüzde 61,8'lik oranla Zimbabve, yüzde 58,1'lik oranla Peru, yüzde 58'lik oranla Azerbaycan, yüzde 56,5'lik oranla da Tanzanya takip etti.

Kayıt dışılığın en yüksek olduğu ilk 10 ülke sıralamasında, diğer ülkeler de, Tanzanya, Haiti, Nijerya ve Tayland olarak sıralandı. Tanzanya, listede yüzde 56,5 oranıyla 7'inci, Haiti yüzde 56,3 oranıyla 8'inci, Nijerya yüzde 56,2 oranıyla 9'uncu, Tayland da yüzde 51 oranıyla 10'uncu oldu.

Guatemala, Ukrayna, Myanmar, Uruguay ve Benin'de de, kayıt dışılık oranı yüzde 50'yi aşarken, 37 ülkede  söz konusu oranın yüzde 40'lar düzeyinde bulunduğu belirlendi.

Kayıt dışılığın yüzde 40'larda seyrettiği ülkeler arasına, Rusya, Kazaktistan, Filipinler, Kamboçya, Zambiya, Angola, Nikaragua ve Nijer gibi ülkeler girdi.

Türkiye 95. sırada

Araştırmaya göre, 48 ülkede ise kayıt dışı ekonomi oranı, yüzde 30'lar düzeyinde seyrediyor. Türkiye de, bu ülkeler arasında yer alıyor.

Araştırmaya göre, Türkiye, yüzde 31,6'lık kayıt dışılık oranıyla 162 ülke arasında 95'inci sırada bulunuyor. Araştırmanın ilk yılı olan 1999'da Türkiye'de yüzde 32,7 olan kayıt dışı ekonomi oranı, 2000 yılında yüzde 32,1, 2001 yılında yüzde 32,8, 2002 yılında yüzde 32,7, 2003 yılında yüzde 32,2, 2004 yılında yüzde 31,5, 2005 yılında yüzde 30,7, 2006 yılında yüzde 30,4, 2007 yılında ise yüzde 29,1 olarak ölçüldü. Böylece 9 yıllık dönemde ortalama kayıt dışılık oranı ise yüzde 31,6 oldu.

Kayıt dışılığın yüzde 30'larda bulunduğu ülkeler arasında Türkiye'nin yanı sıra, Brezilya, Fas, Pakistan, Libya, Sudan, Kenya, Ekvator, Romanya, Hırvatistan, Litvanya, Estonya, Malezya ve Namibya da yer aldı.

26 ülkede ise kayıt dışı ekonominin boyutunun yüzde 20'ler düzeyinde olduğu hesaplandı. Bu gruptaki bazı ülkeler de listede, İspanya, Portekiz, Güney Kore, İtalya, Polonya, Güney Afrika, Yunanistan, Meksika, Hindistan, Belçika, İsrail olarak sıralandı.

Kayıt dışılığın yüzde 10'larda seyrettiği ülke sayısı da 32 olarak tespit edildi. Japonya, Yeni Zelanda, Çin, Sinpapur, Hollanda, Fransa, Avustralya, Hong Kong, Almanya, Danimarka, Suudi Arabistan, Finlandiya, İran, Ürdün, Norveç, İsveç ve Suriye gibi ülkeler, oranın yüzde 10 ile yüzde 19,9 arasında değiştiği ülkeler arasında bulunuyor.

En az sorun İsviçre'de

Kayıt dışı ekonomi açısından en az sorunun İsviçre ve ABD'de yaşandığı anlaşıldı. İsviçre, yüzde 8,7'lik kayıt dışı oranıyla listenin sonunda yer alırken, bu ülkenin hemen üstünde yüzde 8,8'lik oranla ABD'nin olduğu belirlendi. Lüksemburg ve Avusturya da yüzde 9,9'luk oranla, kayıt dışı ekonomi sorununu önemli ölçüde çözmüş ülkeler arasında yer aldı.

Bölgelere göre kayıt dışı ekonomi

Araştırmada dünyada bölgeler itibariyle kayıt dışılık da ortaya konuldu.

Buna göre, OECD'de yüksek gelire sahip ülkelerde kayıt dışılıkta en düşük oran yüzde 8,7, en yüksek oran da yüzde 28,9 oldu. Bu ülkelerdeki ortalama oran ise yüzde 16,8 olarak tespit edildi.

Diğer yüksek gelire sahip ülkelerde yüzde 12,4 ile yüzde 33,4 arasında değişen kayıt dışılıkta ortalama oran, yüzde 22,8 şeklinde hesaplandı.

Kayıt dışı ekonomide ortalama oran, Doğu Asya ve Pasifik ülkelerinde yüzde 32,3, Avrupa ve Ortay Asya ülkelerinde yüzde 38,5, Latin Amerika'da yüzde 41,2, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde yüzde 28, Güney Asya ülkelerinde yüzde 33,2, Sahra Altı Afrika'sında ise yüzde 40,8 düzeyinde gerçekleşti.